Eerste hulp bij verslaving

Verschenen op 06/11/2023

Wat is het?

We spreken over verslaving aan middelen als iemand er niet meer in slaagt om zijn of haar gebruik van een bepaald middel onder controle te houden.

Onder middelen verstaan we bijvoorbeeld medicatie, alcohol en andere drugs.
De persoon gebruikt bijvoorbeeld meer dan die van plan was en kan moeilijk stoppen als die dat wenst.
Hij of zij denkt regelmatig aan het middel en verlangt ernaar.
De persoon spendeert veel tijd aan het verkrijgen en gebruiken van het middel.
Hij of zij blijft dat doen, ook al zijn er negatieve gevolgen op lichamelijk, psychisch, sociaal, financieel of wettelijk vlak.
Dat kan gaan van een ‘slechte gewoonte’ met negatieve gevolgen op langere termijn (zoals roken) tot een verslaving die iemands leven volledig overheerst (zoals langdurig, overmatig gebruik van drugs).

Wat stel je vast?

Een verslaving ontwikkelt meestal geleidelijk, al kunnen er grote verschillen zijn in het proces. Middelen hebben heel wat verschillende effecten. Signalen van verslaving zijn echter vaak gelijkaardig, maar niet altijd duidelijk op te merken. De persoon kan zijn of haar problemen proberen te verbergen of minimaliseren. Heel wat mensen gebruiken trouwens middelen – ook in grote hoeveelheden of regelmatig – zonder dat ze een verslaving ontwikkelen. Het verschil tussen gebruiken en verslaving draait minder om hoeveel iemand gebruikt dan om hoe hij of zij met het middel en de gevolgen omgaat. Hoe meer, sterker en langduriger de onderstaande signalen aanwezig zijn, hoe meer dat erop wijst dat de persoon een verslaving ontwikkelt en hulp kan gebruiken.

Signalen om een onderscheid te maken tussen gebruik en verslaving:

Het gebruik van een middel minder goed onder controle hebben
Doorgaan met gebruik van het middel ondanks negatieve gevolgen op het vlak van school, werk, sociale relaties, fysieke en mentale gezondheid …
Risicogedrag onder invloed van het middel, zoals autorijden
Het middel lijkt minder en minder effect te hebben op de persoon.
Gebruik van het middel (of een ander middel) om effecten van ontwenning te vermijden of te verminderen
Het gebruik van het middel proberen te verbergen, minimaliseren of erover liegen

Andere signalen van regelmatig of hevig gebruik (kunnen verschillen van middel tot middel):

De persoon met een verslaving, heeft

geheugenproblemen;
verandering in gevoelens:
- uitgesproken negatieve gevoelens;
- wisselende stemming;
veranderingen in voorkomen en gedrag:
- verandering in beweging;
- slaapproblemen;
- eetproblemen;
- lichamelijke klachten zonder andere aanwijsbare verklaring (zweten, trillen, misselijkheid, rode ogen …);
- minder presteren op werk, school of hobby’s;
- uiterlijk en hygiëne minder verzorgen;
- zich terugtrekken van familie, vrienden en sociale activiteiten;
- agressief gedrag;
geldproblemen.

Aanbeveling

Bijstaan en ondersteunen

Ga het gesprek aan (als de persoon nuchter is).
Zeg dat je bezorgd bent.
Wees alert voor zelfmoordgedachten.
Luister zonder te oordelen. Vermijd kritiek of beschuldigingen.
Bied steun en toon medeleven.
Schat in of de persoon zijn of haar gebruik wil veranderen.
Hou de verslaving niet mee in stand.
Respecteer privacy, maar beloof geen geheimhouding.
Beperk advies, maar zoek samen naar oplossingen.
Wil de persoon niet praten? Respecteer dat dan, maar blijf contact houden. Blijf aanwezig en moedig het slachtoffer aan om over zijn of haar gedachten en gevoelens te vertellen tegen mensen die dicht bij hem of haar staan.

Begeleiden naar professionele en andere hulp

Moedig de stap naar professionele hulpverlening aan.
Als de persoon niet geholpen wil worden, wees dan geduldig, maar geef niet op.
Raadpleeg zelf professionele hulp als iemand ernstige medische gevolgen ondervindt van zijn of haar gebruik, als hij of zij volledig het contact met de realiteit verliest of als je concreet bezorgd bent dat hij of zij zichzelf of anderen in gevaar kan brengen.
- Hulpdiensten bij ernstige medische problemen: 112
- Antigifcentrum: 070 245 245
- De Druglijn: 078 15 10 20