Een woordje uitleg

Wetenschappelijke begrippen verhelderd

Wat weet jij over EBM?

Behandelingen kunnen schadelijk zijn.

Anekdotes zijn onbetrouwbaar

Een expertopinie is niet voldoende

Het nut van vergelijking

Begrippen verklaard

Is het vliegtuig nemen gevaarlijker dan met de auto naar de luchthaven rijden? • Vliegangst komt frequent voor, terwijl het risico om te sterven in een vliegongeval 1 op 100.000 vlieguren bedraagt. Het risico om te sterven in een auto-ongeval daarentegen is 1 op 6.700 auto's. Objectief gezien zou auto-angst vaker moeten voorkomen dan vliegangst, maar is angst rationeel?
Waar blijft die nieuwe collectie? • Je staat in een kledingwinkel en je vindt maar niet wat je zoekt. Gelukkig komt de nieuwe collectie volgende week binnen! Hoe maken wetenschappers het onderscheid tussen een bestaande collectie en een nieuwe collectie? Incidentie en prevalentie kunnen hierbij helpen.
Wordt tandpijn veroorzaakt door een tekort aan aspirine? • Het is niet omdat een aspirientje tandpijn verzacht, dat tandpijn het gevolg is van een tekort aan aspirine. Veel misverstanden zijn gebaseerd op het niet goed begrijpen van oorzaak-gevolgrelaties. Gezondheid en Wetenschap legt uit in welke gevallen je van oorzaak en gevolg kunt spreken.
Kun je verdrinken in een vijver die gemiddeld 5 cm diep is? • Om een reeks cijfers samen te vatten wordt vaak een gemiddelde gebruikt. In een vijver die gemiddeld 5 centimeter diep is, kunnen er echter plaatsen zijn die 2 meter diep zijn. Hoe kun je weten of het gemiddelde een reeks cijfers goed omschrijft?
Wat is het verschil tussen interventiestudies en observatiestudies? • ‘Een studie toont aan dat …’, lezen we vaak in de pers. Maar niet alle studies zijn gelijk. In dit artikel leggen we uit waarom.
Waarom is een korting van 30% soms minder dan je denkt? • Op een T-shirt van 3 euro geeft een winkel 30% korting. Dat percentage lijkt veel, maar de korting bedraagt in dit geval slechts 0,9 euro. Als er 30% korting is op een T-shirt van 100 euro, bespaar je echter een aanzienlijk bedrag van 30 euro. Het niet goed begrijpen van relatieve en absolute hoeveelheden leidt soms tot misverstanden, zeker wat betreft preventie van ziekten.
Zijn vrouwen beter in het uitladen van de vaatwasmachine? • Het is een bekend cliché: bij het uitladen van de vaatwasmachine lijken mannen systematisch niet te weten in welke kast ze de propere vaat moeten zetten. Vrouwen lijken daar minder last van te hebben: slechts af en toe, per toeval, weten ze niet waar ze iets moeten opbergen. Systematische fouten zijn nochtans minder erg dan niet-systematische! Gezondheid en Wetenschap legt uit waarom.
Hoe schrijf je een wetenschappelijk artikel? • Het schrijven van een wetenschappelijk artikel is ongeveer het omgekeerde van het schrijven van een roman. Er gelden zeer strenge regels en er is geen plaats voor fantasie.
Waarom zijn de lottocijfers nooit dezelfde, maar smaakt de kip-curry van de slager altijd hetzelfde? • Alles heeft te maken met een belangrijk begrip in wetenschappelijk onderzoek: reproduceerbaarheid. Dit betekent de herhaalbaarheid van een meting om na te gaan of deze stabiel is in de tijd. De herhaalbaarheid van lottocijfers is helaas zeer laag; die van een keukenrecept daarentegen is veel hoger.
Wat was er eerst: de kip of het ei? • Als je in een kippenren vijf kippen en zeven eieren telt, dan zou je vermoeden dat de eieren uit de kippen komen, omdat de eieren kleiner zijn. Maar wacht even … Uit die eieren komen ook kippen. Dit soort vraagstukken kun je in wetenschappelijk onderzoek bestuderen met een dwarsdoorsnedestudie.
Wat is toeval? • Je hebt tandpijn. Je blaast een rode ballon op, en de pijn verdwijnt. Is dit toeval, of helpen rode ballonnen tegen tandpijn? Gezondheid en Wetenschap legt uit hoe statistiek kan helpen bij het definiëren van toeval.
Heeft mijn zoon of dochter een slecht rapport omdat het niet klikt met de leraar? • Je kind komt thuis met een slecht rapport, dat volgens hem te wijten is aan het feit dat het niet botert met de leraar. Tijdens een oudercontact verkondigt de leraar echter dat je kind weinig inspanningen doet, en de verstandhouding daarom minder goed is. Een cohortstudie kan dit soort kluwen ontwarren.

Beschermt boter tegen hartziekten?

• Stel je voor: in 2015 produceerden de Fransen 8 kilogram boter per persoon per jaar; de Bulgaren amper 1 kilogram. Onder de Bulgaren vielen in 2015 vijfmaal meer doden door hartaandoeningen dan onder de Fransen: 1.340 Bulgaarse mannen tegenover 263 Franse mannen, en 978 Bulgaarse vrouwen tegenover 164 Franse vrouwen. Conclusie: boter beschermt tegen hartziekten! Klopt dit wel? Trek nooit te snel conclusies op basis van een ecologische studie.

Wat weten we over homeopathie?

• Steeds minder Belgen gebruiken homeopathische middelen. Wie het wel gebruikt, is er van overtuigd dat ze werken. We doken in de wetenschappelijke literatuur om uit te zoeken wat homeopathie doet voor je gezondheid.