Wat is het?
Een geneesmiddelenverslaving is een dwangmatige fysieke (lichamelijke) en psychische (geestelijke) drang om één of meerdere geneesmiddelen te gebruiken, ongeacht de schadelijke gevolgen. De persoon verliest de controle over de situatie en wordt er slaaf van.
Verschillende factoren kunnen, soms tegelijkertijd, de kans op misbruik van geneesmiddelen vergroten: bepaalde ziekteprocessen, eigenschappen van het geneesmiddel, eigenschappen eigen aan de persoon of de arts. De gezondheidsproblemen die meestal aanleiding geven tot geneesmiddelenmisbruik zijn slaapproblemen, psychiatrische stoornissen, chronische (langdurende) pijn en lichamelijke problemen. De geneesmiddelen die tot misbruik kunnen leiden zijn vooral pijnstillers, kalmeer- en stimulerende middelen.
Hoe vaak komt het voor?
In België worden zeer veel pijnstillers, kalmeer- en slaapmiddelen gebruikt. Helaas hebben we geen concrete gegevens over de omvang van verslaving aan geneesmiddelen als fenomeen in ons land. Artsen melden wel een toename van afhankelijkheid, misbruik en oneigenlijk gebruik van geneesmiddelen.
Hoe kan je het herkennen?
Je bent afhankelijk of verslaafd aan geneesmiddelen als je gedurende het laatste jaar minstens drie van de hierna genoemde symptomen hebt (gehad):
- dwingend verlangen om het product te gebruiken;
- moeite om het gebruik onder controle te houden;
- optreden van een ontwenningssyndroom bij stopzetting of vermindering van de dosis of het product innemen om een ontwenningssyndroom te vermijden;
- tolerantie voor het geneesmiddel, dit wil zeggen dat je de dosis moet verhogen om een gelijkaardig effect te bereiken;
- globale onverschilligheid voor alles wat niet met het product of het zoeken ernaar te maken heeft;
- gebruik voortzetten ondanks het besef dat het problemen met zich meebrengt.
Deze symptomen houden minstens een maand aan of treden herhaaldelijk op.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Neem je geneesmiddelen die verslavend kunnen zijn, dan zal je arts je af en toe vragen stellen in verband met de dosering, de duur en de effecten ervan.
Wat kan je zelf doen?
Bespreek van bij de start van een behandeling met je arts hoe lang je het voorgeschreven product zult gebruiken. Houd je altijd aan de afgesproken dosis. Bespreek met je arts wanneer de voorgeschreven dosis van het product niet meer werkt. Merk je dat je mogelijk verslaafd bent aan bepaalde medicijnen, ga dan naar je arts en stel samen met hem een plan op om het gebruik te wijzigen of te stoppen.
Wat kan je arts doen?
Wanneer je arts pijnstillers, slaap- of kalmeermiddelen voorschrijft, zal hij het verslavingsrisico en/of de ontwenningsverschijnselen met je bespreken. Minstens één keer per jaar beoordeelt hij opnieuw de redenen voor langdurig gebruik.
De behandeling hangt af van het soort geneesmiddel waaraan je verslaafd bent. In geval van verslaving aan opiaten (o.a. morfine, codeïne,…), zal je huisarts je in samenwerking met een psycholoog en psychiater begeleiden.
In geval van verslaving aan benzodiazepinen (kalmeermiddelen) zal je arts de dosis geleidelijk afbouwen over een periode van 10 weken. Afbouw van het gebruik om ontwenningsverschijnselen te vermijden gebeurt ook in geval van verslaving aan antidepressiva en antipsychotica (medicijnen om opwinding, agressie en angst te temperen).
Meer weten?
http://www.vad.be/themas/psychoactieve-medicatie
Bronnen
- www.ebpnet.be
- Chevalier P, Debauche M, Dereau P, Duray D, Gailly J, Paulus D, Vanhalewyn M. Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering: Geneesmiddelenverslaving. Huisarts Nu 2011;40:S101-S117.