Wat is het?
Middelenmisbruik is het experimenteren met alcohol en/of andere drugs. Dit leidt niet noodzakelijk tot afhankelijkheid, maar zelfs ‘af en toe’ gebruiken kan ernstige gezondheidsrisico’s inhouden.
De algemene norm is dat jongeren onder de 16 jaar geen alcohol gebruiken en jongeren onder de 18 jaar geen sterkedrank. Jongeren van 16 à 17 jaar horen niet meer dan 1 à 2 alcoholische dranken te gebruiken per keer, niet meer dan 2 dagen per week en het mag geen wekelijkse gewoonte worden.
Jongeren zijn kwetsbare gebruikers van alcohol en drugs. Adolescenten lopen niet alleen grote risico’s omwille van de effecten van deze middelen op de hersenen (die nog in volle ontwikkeling zijn), ze zijn ook meer (dan volwassenen) geneigd om te experimenteren met dergelijke middelen. Regelmatig of overmatig alcohol- en/of druggebruik heeft voor de jongere negatieve gevolgen op lichamelijk vlak, maar ook op psychosociaal vlak verstoort dat vaak het functioneren. Bovendien is er steeds het risico op het ontwikkelen van afhankelijkheid (verslaving).
Hoe vaak komt het voor?
Alcohol is het meest gebruikte middel: op 16-jarige leeftijd heeft 89% van de Vlaamse jongeren wel eens gedronken, van wie 38% zelfs meer dan 5 glazen per keer. Van alle drugs is cannabis de meest gebruikte. Cocaïne volgt op de tweede plaats. Van de 15-jarigen in Vlaanderen zegt 17% van de meisjes en 23% van de jongens ooit cannabis te hebben gebruikt.
Middelenmisbruik kan bij elke jongere voorkomen, maar sommigen lopen een groter risico, ook op het ontwikkelen van verslavingsgedrag:
- adolescenten die al op jonge leeftijd middelen gebruiken;
- jongeren die in armoede of in de marginaliteit leven;
- jongeren die omgaan met leeftijdsgenoten die probleemgedrag vertonen;
- zwerfjongeren, spijbelaars, jongeren met psychische problemen;
- jongeren met verslaafde ouders of ouders met psychiatrische problemen.
Bij deze risicogroepen hangt dit overigens vaak samen met problemen op andere leefgebieden zoals psychiatrische problemen en delinquent gedrag.
Hoe herken je het probleem?
Het probleem kan op verschillende manieren aan het licht komen:
- door een ongeval als gevolg van intoxicatie;
- de jongere zoekt hulp voor depressie, angst of slaapstoornissen;
- ouders vermoeden druggebruik, al dan niet door het opmerken van druggerelateerde problemen;
- de jongere zoekt zelf hulp om het middelengebruik te stoppen;
- de jongere heeft ook psychische klachten of zelfs zelfmoordneigingen.
Wat kun je zelf doen?
Als je als ouder of hulpverlener de jongere in kwestie ondervraagt, doe dat dan op een directe en neutrale manier. Vraag naar symptomen met de nodige empathie. Jongeren interpreteren vragen over middelengebruik immers vaak als beschuldigingen.
Jongeren met een drugsprobleem (en hun familie) hebben dikwijls baat bij gezinsinterventies. Daarom is het goed dat je als gezinslid deelneemt aan het behandelingsproces.
Wat kan je arts doen?
Het is vooreerst belangrijk om te weten dat hulpverleners gebonden zijn aan het beroepsgeheim. Dat geldt ook bij minderjarigen, zelfs ten aanzien van hun ouders. Hulpverleners mogen de ouders van een jongere dus niet zomaar inlichten. Het beroepsgeheim kan enkel worden doorbroken in uitzonderlijke gevallen, bvb. als het stilzwijgen van de hulpverlener aanleiding kan geven tot ernstig of acuut gevaar voor de jongere of voor anderen.
De arts zal zowel kijken naar psychologische als naar lichamelijke risicofactoren en symptomen van middelenmisbruik. De behandeling richt zich over het algemeen meer op therapie dan op medicatie.
Wat de beste behandeling is, hangt af van de psychische problemen van de adolescent. Voor jongeren met een drugsprobleem zijn geneesmiddelen vaak geen goede keuze. Want hiermee trachten ze hun angstsymptomen en slaapstoornissen te onderdrukken. Zo kunnen slaapmiddelen (zoals benzodiazepines) een deel van het probleem zijn of worden. In bepaalde gevallen kan de arts wel medicatie (antidepressiva, antipsychotica) overwegen.
Jongeren met een middelenprobleem worden vaak opgevangen op een jeugdafdeling psychiatrie. In grootsteden zijn er ook behandelingscentra die zich specialiseren in middelenmisbruik.
Het is belangrijk dat de familie van de jongere zoveel mogelijk bij de behandeling betrokken wordt.
Meer weten?
www.druglijn.be
www.druglijn.be/bezorgd-om-iemand/zoon-dochter-met-problemen