Wat is het?
Meestal nestelen wormen zich in de darm en leven er als parasieten, d.w.z. ze voeden zich ten koste van de mens.
Er bestaan ook wormen die zich buiten de darm in verschillende weefsels kunnen vestigen, zoals de spieren, de lever, de hersenen, het oog, de blaas… Dit noemen we wormziekten buiten de darmen.
Er bestaan verschillende soorten, die we indelen volgens hun vorm: rondwormen, zuigwormen en lintwormen.
De mens kan besmet raken via de mond door het eten van besmet voedsel, door penetratie langs de huid, en door insectenbeten.
Er is geen overdracht van mens op mens, met één uitzondering, nl. de varkenslintworm.
Hoe vaak komt het voor?
De meeste worminfecties komen voor in (sub)tropische streken.
In Europa komen niet veel ernstige worminfecties voor, maar wel in Afrika, Zuid-Amerika en Azië. In sommige gebieden is een belangrijk percentage van de bevolking besmet.
In ons land zien we ze vooral bij reizigers die terugkeren uit een van die landen.
Hoe kan je het herkennen?
Rondwormen
Trichinellose
Trichinellose wordt overgedragen door het eten van rauw vlees.
Deze worminfectie gaat gepaard met koorts en spierpijn.
Filariasen
Filariasen of draadwormen worden overgebracht worden door de steek van muggen en vliegen.
Meestal treedt enkel wat jeuk en uitslag op rond de steekplaats.
Soms geraakt de worm in het oog, en kan je hem gewoon zien zitten in het wit van het oog.
De meest gevreesde rondworm is Onchocerca volvulus, die onchocerciase of rivierblindheid veroorzaakt.
Naast jeuk en pijnloze knobbeltjes in de huid kunnen ook de klieren opgezet zijn, en kan blindheid ontstaan.
Ten slotte zijn er soorten die zich in de lymfebanen en klieren vestigen. Door verstopping van de afvoerkanalen kan enorme zwelling van de benen en de balzak ontstaan (elefantiasis).
Zuigwormen
Schistosomiasis
De larve van de zuigworm Schistosoma dringt binnen doorheen de huid, als de mens in contact komt met besmet zoet water (zwemmen). Het risico op infectie is het grootst in stilstaand water, zoals in stuwmeren, maar ook in rivieren kan besmetting optreden. Deze infectie heet schistosomiase.
Er bestaat een soort Schistosoma die zich in de darm en de lever nestelt, en een die in de urinewegen verblijft. Door vergroting van de lever kan buikpijn en een opgezette buik optreden. De klieren kunnen opgezet zijn. Als de worm zich in de urinewegen bevindt, is er sprake van bloedplassen.
Leverbot
Leverbotziekten worden overgedragen via waterplanten en visdarmen en kan een vergrote lever en geelzucht met zich meebrengen.
Lintwormen
Echinococcose en cysticercose zijn infecties door lintwormen. Ze worden overgedragen via dierlijke uitwerpselen.
Bij echinococcose zit de worm meestal in de lever, maar veroorzaakt vaak geen symptomen.
Bij cysticercose daarentegen kan de worm in de hersenen zitten, en kan hij epilepsie en andere symptomen van het centrale zenuwstelsel, zoals verlammingen, veroorzaken.
Hoe stelt de arts de aandoening vast?
De diagnose wordt gesteld door het vinden van eitjes of wormen in de stoelgang, de urine of het bloed.
In een bloedonderzoek kunnen ook de afweerstoffen tegen de worm worden bepaald.
Op een echografie of een scan zijn soms cysten zichtbaar in de weefsels, maar meestal is dit een toevallige vondst.
Wat kan je zelf doen?
Het voornaamste is preventie.
Op reis in landen waar deze worminfecties veel voorkomen eet je best enkel goed gekookt of gebakken vlees of vis.
Drink enkel water uit flessen, en controleer steeds of ze niet opnieuw gevuld zijn.
Ga niet baden in meren of poelen.
Bescherm je tegen insectenbeten en slaap onder een muskietennet.
Wat kan je arts doen?
De behandeling bestaat uit geneesmiddelen.
Soms moet de behandeling na een paar weken herhaald worden, omdat na een eerste inname alleen de wormen dood zijn, maar niet de eitjes.
Meer weten?
- https://www.thuisarts.nl/wormen
- https://www.itg.be/N/Artikel/reisgeneeskunde/schistosomiase-laat-je-testen