Wat is het?
Besmetting met een varkenslintworm (Taenia solium) kan leiden tot cysticercose. Varkenslintwormen hebben haakjes en kunnen zo door de darm naar de bloedvaten gaan. Zo kunnen ze zich door uw lichaam verplaatsen. Wanneer de varkenslintworm zich doorheen de darm verplaatst spreken we van cysticercose.
Zodra een cyste of eitje in het maagdarmkanaal terechtkomt, kan het zich ontwikkelen tot een larve. De larve groeit in de darm verder uit tot een volwassen worm of dringt doorheen de darmwand en komt in de bloedbaan terecht, en zo eventueel in alle mogelijke weefsels (vnl. de hersenen (neurocysticercose), ogen, spieren en huid).
De cystjes kunnen maanden tot jaren aanwezig blijven zonder klachten te veroorzaken, tot het afweersysteem ze plots aanvalt. Dan ontstaat een ontsteking in en rond de cyste. Dat is vaak het moment waarop de klachten tot uiting komen, bijvoorbeeld epilepsie in geval van neurocysticercose.
Besmetting met de varkenslintworm gebeurt door:
- het eten van rauw of onvoldoende gebakken varkensvlees. In het varkensvlees kunnen cystjes of eitjes van varkenslintwormen zitten; worden ze niet gedood tijdens het bakken of koken, dan komen ze tot leven in het spijsverteringskanaal van de mens;
- overdracht via stoelgang van mens op mens of van varken op mens. Dat komt vooral voor in geval van slechte hygiënische omstandigheden (bv. wanneer een geïnfecteerd persoon zijn handen niet wast na toiletbezoek);
- het eten van ongewassen, rauwe groenten. Bij het kweken van groenten gebruikt men vaak mest. Daarin kunnen eitjes van de varkenslintworm zitten, die aan de groente blijven plakken. En dat komt uiteindelijk op je bord terecht.
Hoe vaak komt het voor?
Varkenslintworm komt in sommige regio’s meer voor dan bij ons. Dat is het geval in Mexico, Zuid-Amerika, Indonesië en Zuid-Afrika. Neurocysticercose is een van de belangrijkste oorzaken van verworven epilepsie in ontwikkelingslanden. In België zien we de infectie zelden of nooit. Een reiziger of migrant kan de ziekte vanuit deze landen wel importeren.
Hoe kan je het herkennen?
De klachten hangen vooral af van de plaats waar de cyste zich bevindt. Is dat in de hersenen en die ontsteken, dan kan epilepsie of eenzijdige verlamming ontstaan of kun je last krijgen van hoofdpijn. Soms is neurocysticercose de oorzaak van een psychose of mentale achteruitgang.
De eerste klacht van een cyste in de ogen, is dat je minder goed ziet.
Soms voel je een bolletje onder de huid of in een spier.
Volwassen wormen in de darmen kunnen aanleiding geven tot buikpijn, diarree of obstipatie.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De diagnose wordt vaak eerder per toeval gesteld, na onderzoek n.a.v. bepaalde klachten (zoals epilepsie, hoofdpijn, …). In dergelijk geval ziet met op een hersenscan vaak een of meerdere kleine ronde letseltjes in de hersenen. De witte bloedcellen in het bloed zijn verhoogd (eosinofielen). Verkalkte cystjes in spieren en huid komen ook voor en zijn zichtbaar op een gewone röntgenfoto. Een cyste in de huid wordt operatief verwijderd en opgestuurd naar het labo voor verder onderzoek. In de stoelgang kan de arts eitjes van de lintworm terugvinden. De diagnose kan ook worden gesteld door specifieke bloedtests (bv. aantonen van antistoffen) of onderzoek van het hersenvocht.
Wat kan je zelf doen?
Varkenslintworm komt in onze contreien nauwelijks of niet voor. Dat is voor een groot deel te danken aan de gerichte vleeskeuringen van het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen) in de Belgische slachthuizen. We beschikken in België bovendien over een goed sanitair netwerk, waardoor afvalwater niet wordt gemengd (of toch eerst gezuiverd) met drinkwater.
Ga je op reis naar een gebied waar deze lintworm voorkomt, was dan rauwe groenten altijd heel grondig. Is dat onmogelijk, bv. op restaurant, vermijd ze dan. Eet alleen voldoende gekookt of doorbakken (varkens)vlees. Was steeds je handen na toiletgebruik.
Wat kan je arts doen?
De behandeling van varkenslintworm gebeurt in gespecialiseerde ziekenhuizen. In België kun je hiervoor terecht in het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) te Antwerpen. Maar ook regionaal zijn er gespecialiseerde centra, bv. in universitaire ziekenhuizen, die kunnen instaan voor de behandeling van cysticercose. Er wordt een behandelplan opgesteld. Soms volstaat medicatie, soms moet men via een ingreep de cystes weghalen.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/wormen/ik-heb-lintworm