Infecties voorkomen op reis

Wat is het?

Ook wanneer je op reis gaat, kun je helaas ziek worden. Soms betekent een reis naar een bepaald gebied eveneens dat je meer risico loopt om in contact te komen met bepaalde ziekmakende kiemen. Je vooraf bewust zijn van bepaalde ziekten en gevaren, en zorgen voor een gepaste bescherming helpen vaak om heel wat leed te voorkomen.

Hoe vaak komt het voor?

Infecties op reis komen zeer vaak voor. De meest voorkomende problemen zijn reizigersdiarree en luchtweginfecties. Zelfs wanneer je in goede omstandigheden reist, ontsnap je er niet steeds aan.

Wat kun je zelf doen?

Algemene maatregelen

Of je nu ver of dichtbij reist, het is steeds belangrijk om enkele maatregelen in het achterhoofd te houden.

• Om reizigersdiarree te voorkomen let je best goed op met wat je eet of drinkt.
  • Was je handen regelmatig.
  • Let op met rauw of onvoldoende gekookt voedsel.
  • Drink flessenwater of water dat voldoende gekookt werd in plaats van kraantjeswater.
• Zorg voor een basissetje met wondzorgmateriaal zodat je elke verwonding, hoe banaal ook, zorgvuldig kan schoonmaken en ontsmetten.
• In geval van een dierenbeet moet je de wonde meteen zeer grondig met water en zeep uitwassen, naspoelen en vervolgens ontsmetten (met isobetadine of alcohol). Raadpleeg daarna een arts en contacteer je reisverzekering. Zij zullen oordelen of vaccinatie tegen hondsdolheid nodig is.
• Als je seksueel contact hebt op reis, gebruik dan condooms als bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s), zoals hepatitis B en C en hiv.
• Vermijd baden in stilstaand zoet water om schistosomiasis te voorkomen.
• Zorg voor een goede bescherming tegen muggen die ziektes overdragen. Belangrijke tips zijn:
  • Draag lange kleding die armen, benen en voeten bedekt.
  • Smeer alle niet-bedekte lichaamsdelen in met een insectenwerend middel. Gebruik best middelen die DEET met een concentratie van 30 tot 50% bevatten.
    • Zwangere vrouwen en kinderen gebruiken best een concentratie van 20 tot 30%.
    • Breng het middel gemiddeld om de 4 tot 6 uur aan.
    • Vermijd contact met de slijmvliezen (ogen, mond), wondjes of eczeem.
    • Als je ook zonnecrème gebruikt, breng dan eerst de zonnecrème aan en daarna DEET. Gebruik een zonnecrème met een hogere beschermingsfactor (30 of meer), want DEET vermindert de werkzaamheid van zonnecrème.
  • Draag eventueel met insecticide (permethrine) geïmpregneerde kleding.
  • Slaap onder een muskietennet dat met insecticide (permethrine of deltamethrine) geïmpregneerd is. Deze kun je zo in de winkel kopen.
  • Zorg voor een muggenvrije kamer, o.a. door muggengaas voor vensters en verluchtingsgaten te plaatsen.

Voorbereiding

Bereid een verre reis goed op tijd voor. Mogelijk heb je meerdere vaccinaties nodig.

• Maak tijdig een afspraak met je arts om dit te bespreken.
• Je kunt ook zelf de website van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) raadplegen en specifiek voor jouw reisbestemming nagaan welke vaccinaties je nodig hebt.

Wat kan je arts doen?

Allereerst zal je arts je vragen stellen over je reisplannen. Afhankelijk van je gezondheid bij vertrek, je bestemming, maar ook het type reis dat je onderneemt, zal hij je gepast advies geven.

Geneesmiddelen

Bescherming tegen malaria

Als je een reis onderneemt naar een gebied waar malaria voorkomt, kun je naast een goede muggenbescherming ook preventief een geneesmiddel innemen. De keuze om al dan niet met medicatie te starten hangt af van de reisbestemming en -duur, alsook van de tijd van het jaar.

Je arts zal samen met jou bepalen welk middel voor jou het beste is. Het is dus goed mogelijk dat mensen in hetzelfde reisgezelschap een ander middel nemen.

• De meest gebruikte geneesmiddelen zijn mefloquine (Lariam®), atovaquone-proguanil (Malarone®) en doxycycline (Vibramycin®).
• Deze medicatie moet je al starten voor je reis, en ook erna nog innemen. Je arts zal je hierover gepaste instructies geven.
• Geen enkel geneesmiddel biedt volledige bescherming tegen malaria. Als je na thuiskomst koortsig wordt, raadpleeg je best een arts.

Reizigersdiarree

Soms kun je overwegen om antibiotica mee te nemen in de reisapotheek voor een verre, lange reis. Bespreek met je arts wanneer deze medicatie nodig is, om onnodig gebruik en antibioticaresistentie tegen te gaan.

Vaccinaties 

Voor een verre, lange reis is het belangrijk om volledig in orde te zijn met je vaccinaties. Maar ook reizen dichterbij bieden een goede gelegenheid om na te gaan of je basisvaccinaties in orde zijn.

Een overzicht van de meest gebruikte (reis)vaccinaties:

• Tetanus, difterie en kinkhoest
  • Dit vaccin is opgenomen in het basis vaccinatieschema van Kind en Gezin en is om de 10 jaar aanbevolen voor elke volwassene.
  • Het herhalingsvaccin wordt in Vlaanderen gratis aangeboden.
• Polio
  • Vaccinatie wordt aanbevolen bij reizen naar gebieden waar blootstelling mogelijk is (Azië en Afrika).
• Mazelen, bof en rubella (MBR)
  • Vaccinatie wordt aangeraden bij kinderen tussen de 6 en 12 maanden die reizen naar gebieden waar mazelen voorkomen.
  • Een inhaalvaccinatie is aanbevolen voor personen geboren na 1970 die nog geen twee dosissen gekregen hebben.
• Hepatitis A
  • Vaccinatie is aanbevolen voor alle reizigers naar Afrika, Latijns-Amerika en Azië.
  • Als het vaccin minstens 14 dagen op voorhand werd toegediend, bereik je nagenoeg 100% bescherming gedurende minstens 1 jaar. Een tweede inenting na 6 à 12 maanden geeft een levenslange bescherming.
• Hepatitis B
  • In België zijn kinderen geboren na 1987 en mensen werkzaam in de zorgsector gevaccineerd.
  • In het kader van reizen wordt deze vaccinatie vooral aanbevolen voor personen die:
    • dikwijls of langdurig reizen;
    • in de gezondheidssector, in een weeshuis of met straatkinderen gaan werken;
    • mogelijk risicogedrag vertonen (seksuele contacten, piercings, …).
• Gele koorts
  • Vaccinatie is verplicht in bepaalde landen in Afrika en Latijns-Amerika.
  • Het gele koorts-vaccin kan enkel toegediend worden in een erkend provinciaal gezondheidscentrum of in het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen.
• Buiktyfus
  • Vaccinatie wordt enkel aangeraden voor:
    • reizen langer dan 3 weken naar het Indisch subcontinent;
    • reizigers van buitenlandse origine die hun land van herkomst gaan bezoeken;
    • verblijven in zeer slechte hygiënische omstandigheden.
• Cholera
  • Dit is een ziekte die je kunt oplopen als je geen toegang hebt tot zuiver drinkwater. Omdat reizigers bijna nooit in zulke omstandigheden vertoeven, wordt het choleravaccin voor hen niet aanbevolen.
• Hersenvliesontsteking (meningitis)
  • Vaccinatie is aangewezen voor personen die naar Sub-Sahara-Afrika reizen, met name:
    • reizigers die er tussen december en juni in nauw contact komen met de plaatselijke bevolking (o.a. openbaar vervoer, lokale guesthouses);
    • migranten die in hun land van herkomst bij familie logeren;
    • reizigers die er gedurende meer dan 4 weken verblijven.
  • Vaccinatie is verplicht voor de bedevaarders naar Mekka (minstens 10 dagen voor de reis).
• Hondsdolheid (rabiës)
  • Voor sommige reizigers wordt vaccinatie vooraf aanbevolen.
  • Het belangrijkste is echter om contact met loslopende honden, apen en andere dieren te vermijden.
• Japanse encefalitis
  • Vaccinatie tegen Japanse encefalitis wordt niet aan alle toeristen aangeraden.
  • Het is vooral nuttig voor reizigers die minstens 3 à 4 weken op het platteland in India en Zuidoost-Azië doorbrengen tussen mei en oktober.
• Europese tekenencefalitis
  • In de meeste landen in Centraal-Europa, Rusland en de Balkanlanden is er een risico op Europese tekenencefalitis.
  • Vaccinatie is aanbevolen bij een verblijf met veel buitenactiviteiten in een tekenseizoen (lente, zomer of herfst).
• Tuberculose
  • Vaccinatie wordt zeer zelden aanbevolen, enkel in sommige gevallen bij zeer jonge kinderen die in een risicoland gaan wonen.
  • Op dit moment is het vaccin (BCG) echter niet meer verkrijgbaar in België.

Meer weten?

• Vaccinatieschema Kind en Gezin:
  https://www.kindengezin.be/nl/thema/gezondheid-en-vaccinatie/vaccinaties/het-basisvaccinatieschema
• https://www.wanda.be/nl/gezond-op-reis/
• Landspecifiek reisadvies: http://diplomatie.belgium.be/nl/Diensten/Op_reis_in_het_buitenland/reisadviezen/ (gezondheid en veiligheid)

Bronnen

• www.ebpnet.be
• Instituut voor Tropische Geneeskunde: https://www.wanda.be/nl/gezond-op-reis/