Maagontsteking en maagzweer

Laatst aangepast op 21/01/2021

Wat is het?

Je maag is aan de binnenkant bekleed met een slijmvlies. Het beschermt je maag tegen de inwerking van vooral maagzuur.

Een maagontsteking of gastritis is een acute of chronische ontsteking van je maagslijmvlies.

(Lees verder onder de afbeelding)

Acute maagontsteking

Een acute maagontsteking is meestal een gevolg van:

bepaalde medicatie zoals ontstekingsremmers (NSAID);
een virus (buikgriep);
een bacterie (Helicobacter pylori);
overmatig alcoholgebruik;
terugloop van gal in de maag.

Al die zaken irriteren je maagslijmvlies, waardoor het kan ontsteken. Voor meer informatie over acute maagklachten kan je ook onze richtlijn bekijken.

Chronische maagontsteking

Helicobacter pylori

Een chronische maagontsteking is meestal te wijten aan een bacterie: Helicobacter pylori. Deze bacterie is bestand tegen de inwerking van maagzuur en beschadigt zo je maagslijmvlies.

Auto-immune gastritis

Een andere vorm van chronische maagontsteking is auto-immune gastritis:

Deze vorm wordt veroorzaakt door een auto-immuunziekte: je lichaam maakt dan antistoffen aan tegen je eigen cellen.
In dit geval maak je antistoffen aan tegen je maagslijmvlies.

Atrofische gastritis

Een chronische maagontsteking kan ervoor zorgen dat je maagslijmvlies blijvend dunner wordt. We spreken dan van ‘atrofische gastritis’. Dat komt vooral voor bij de auto-immune vorm van chronische maagontsteking.

Door atrofische gastritis kan je op lange termijn een vitamine B12-tekort ontwikkelen. Daardoor lijd je aan bloedarmoede.
Atrofische gastritis verhoogt de kans op maagkanker lichtjes.

Maagzweer

Een maagzweer is een klein wondje in je maagslijmvlies of het eerste stukje van je dunne darm. Ook hier zijn de bacterie Helicobacter pylori en het gebruik van ontstekingsremmers vaak voorkomende oorzaken.

Mogelijke complicaties van een maagzweer zijn:

een maagbloeding:
- Je hebt gitzwarte stoelgang.
- Je geeft bloed over.
een perforatie (gaatje) van je maag- of darmwand (zeer zeldzaam):
- Het maagzuur kan zo in je buikholte lopen.
- Je voelt daarbij hevige pijn.

Hoe vaak komt het voor?

Maagklachten komen zeer vaak voor. Na een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie) blijkt dat¹:

ongeveer 1 op 4 à 5 last heeft van reflux (gastro-oesofagale refluxziekte) of een slokdarmontsteking;
ongeveer 1 op 20 een maagzweer heeft;
de overgrote meerderheid (60-70%) geen afwijkingen heeft. We spreken dan van functionele dyspepsie.

Helicobacter pylori

Een infectie met de Helicobacter pylori-bacterie komt vrij vaak voor.

Bij ruim 30 tot 50% van de mensen met maagklachten wordt de bacterie teruggevonden in het maagslijmvlies.
Het grootste deel van de personen met een Helicobacter pylori-infectie heeft er geen last van.
In 10 tot 20% van de gevallen leidt de infectie na jaren tot een zweer in de maag of het begin van de dunne darm.

Hoe kan je het herkennen?

Een maagontsteking (gastritis) veroorzaakt niet altijd klachten. Soms heb je gedurende een korte periode last van plotse misselijkheid en maagpijn, die vanzelf verdwijnen.

Daarnaast kan je last hebben van:

een zeurend, brandend gevoel in je maagstreek;
een opgeblazen gevoel;
zure oprispingen;
verminderde eetlust;
braakneigingen.

De pijn bij een maagontsteking neemt vaak toe wanneer je eet. Bij een maagzweer gebeurt eerder het omgekeerde: de pijn verergert ’s nachts, en neemt af wanneer je eet.

Ernstige symptomen (alarmsymptomen)

Je raadpleegt het best je huisarts als je:

voor het eerst last hebt en ouder bent dan 50-55 jaar;
hevige pijn voelt in je maagstreek;
aanslepende klachten hebt;
pijn voelt die uitstraalt naar je rug;
het gevoel hebt dat je je eten niet goed meer kan doorslikken;
pijn voelt bij het slikken;
gewicht verliest;
herhaaldelijk moet braken;
zwarte, plakkerige stoelgang (melena) maakt.

Hoe stelt je arts de diagnose?

Proefbehandeling

Ben je jonger dan 55 jaar en heb je geen alarmsymptomen? Dan start de arts eerst een proefbehandeling gedurende 2 tot 4 weken. Hij verwijst je pas door als de behandeling niet helpt.

Kijkonderzoek van de maag

Heb je wel alarmsymptomen of ben je ouder dan 55 jaar? Dan verwijst je arts je door naar een maagdarmspecialist (gastro-enteroloog) voor een kijkonderzoek van je maag (gastroscopie).

Tijdens de gastroscopie kan de maagdarmspecialist, indien nodig, biopsies nemen van je maag- of slokdarmslijmvlies. Dat betekent dat hij kleine stukjes weefsel wegneemt en laat onderzoeken of ze kwaadaardig zijn of aangetast zijn door de Helicobacter pylori-bacterie (zie verder).

Helicobacter pylori

De arts kan de Helicobacter pylori-bacterie ook opsporen met een ademtest, een stoelgangonderzoek of een bloedonderzoek:

Daarvoor moet je wel minstens 2 weken op voorhand gestopt zijn met maagzuurremmers.
Met antibiotica tegen de bacterie moet je 4 weken op voorhand gestopt zijn.

Wat kan je zelf doen?

Medicatie aanpassen

Neem je ontstekingsremmers (NSAID’s)? Probeer er dan zo snel mogelijk mee te stoppen.
- Ze kunnen een maagontsteking en –bloeding veroorzaken.
- Medicatie op basis van paracetamol is wel veilig en toegestaan.

Heb je ooit last gehad van een maagzweer? Meld dit dan aan je arts of apotheker als je pijnstillers of bloedverdunners neemt.
- Zo kan hij de medicatie aanpassen of een extra geneesmiddel voorschrijven om je maag te beschermen.

Gezonde levensstijl

Volgende gewoonten kunnen maagklachten verminderen:

Stop met roken.
Probeer gezond en gevarieerd te eten.
Eet rustig en kauw goed.
Probeer regelmatig te eten, en geen maaltijden over te slaan.
- Verdeel je maaltijden over de dag. Dat kan al veel helpen.
- Eet drie (kleine, licht verteerbare) hoofdmaaltijden en enkele (drie) tussendoortjes.
- Je kan zelf uittesten welke maaltijdverdeling het best bij je past.
Vermijd voedingsmiddelen en dranken die maaglast uitlokken of verergeren, zoals:
- vette of sterk gekruide gerechten;
- zure of koolzuurhoudende dranken;
- koffie, chocolade, alcohol of pepermunt.
  - Dit verschilt echter van persoon tot persoon.
  - Om uit te zoeken waardoor je precies maaglast krijgt, kan je testen of het betert als je één voedingsmiddel per keer weglaat.
Ben je te zwaar? Dan kan vermageren helpen om je klachten te verminderen.
Lijd je aan stress, angst, somberheid of slecht slapen? Dan is het belangrijk om die problemen aan te pakken. Daardoor kunnen je maagklachten vanzelf verdwijnen.

Complicaties van een maagzweer herkennen

Heb je last van gitzwarte stoelgang of moet je bloed braken?
- Raadpleeg dan zeker een arts.
- Dat kan namelijk wijzen op een maagbloeding.

Voel je plots opkomende, zeer hevige of ondraaglijke pijn die niet verdwijnt?
- Dan heb je mogelijk een maagperforatie (gaatje in de maagwand).
- Je kan dan ook koorts hebben of zelfs bewusteloos geraken.

Wat kan je arts doen?

Maagontsteking

Een acute maagontsteking geneest vaak vanzelf zonder behandeling.

Keren je klachten regelmatig terug, of heb je een chronische maagontsteking? Dan start je arts eerst een behandeling met een maagzuurremmer op.
Levert dat onvoldoende resultaat op? Dan wordt een kijkonderzoek van je maag (gastroscopie) uitgevoerd.

Helicobacter pylori

Wordt de bacterie 'Helicobacter pylori' in je maag gevonden? Dan schrijft je arts je maagzuurremmers voor in combinatie met 2 of 3 soorten antibiotica die de bacterie uitroeien.

Na minstens 4 weken gebeurt een controleonderzoek om na te gaan of de behandeling geholpen heeft. In 80% van de gevallen is dat zo.
Slaat de behandeling niet aan? Dan verwijst je arts je door naar een maagdarmspecialist (gastro-enteroloog) voor verdere behandeling.

Maagzweer

Blijkt tijdens het kijkonderzoek van je maag dat je een maagzweer hebt? Dan kan het zijn dat je maagzuurremmers voor een langere periode (4 weken tot 3 maanden) moet innemen. Nadien gebeurt opnieuw een controleonderzoek om na te gaan of de behandeling aanslaat.

Meer weten?

Bronnen

https://www.ebpnet.be
^{1 https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/maagklachten#volledige-tekst}

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.