In het nieuws
In Antwerpen loopt eind september 2024 een tentoonstelling over ‘wantoestanden in de psychiatrie’. De tentoonstelling stelt elektroshocks voor als een onveilige therapie en pleit voor de totale afschaffing ervan. Kirsten Catthoor, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie, waarschuwde in De Standaard van 4 september 2024 voor die desinformatie: ‘Dat elektroshocktherapie twee slachtoffers per week zou maken klopt allerminst. Elektroschoktherapie is ongeveer de veiligste behandeling die er bestaat met minder bijwerkingen dan bijvoorbeeld antidepressiva.’
Factcheck
Net zoals alle behandelingen hebben elektroshocks (= ECT) een aantal bijwerkingen. Het merendeel van die bijwerkingen is van voorbijgaande aard. Ongeveer 10% rapporteert ernstigere geheugenproblemen. Er zijn geen aanwijzingen dat ECT wereldwijd twee dodelijke slachtoffers per week zou maken. De lijst van bijwerkingen met antidepressiva is langer.
Er zijn op dit ogenblik geen studies die de effecten en bijwerkingen van ECT en antidepressiva met elkaar vergelijken. Beide behandelingen kunnen als veilig beschouwd worden. De uitspraak van Kirsten Catthoor beschouwen we als eerder waar.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
De rondreizende tentoonstelling heeft als titel ‘Psychiatrie – misbruiken en schending van mensenrechten’ en wordt georganiseerd door de Belgische tak van de CCHR (= Citizens Commission on Human Rights). Die organisatie is opgericht samen met Scientology en profileert zich als voorvechter van mensenrechten.
Sinds half juli circuleren er verschillende filmpjes op sociale media om de tentoonstelling te promoten. De filmpjes stellen elektroshocktherapie als een onveilige behandeling voor. Ze beweren onder andere dat patiënten niet geïnformeerd zouden worden en dat deze behandelmethode wereldwijd twee doden per week zou eisen. De CCHR pleit voor de totale afschaffing van elektroshocktherapie.
Kirsten Catthoor, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie, waarschuwt in De Standaard voor de onbuigzame ideeën van de CCHR. Het verspreiden van desinformatie zou personen ertoe kunnen aanzetten hun therapie stop te zetten: ‘Dat elektroshocktherapie twee slachtoffers per week zou maken klopt allerminst. Het is ongeveer de veiligste behandeling die er bestaat, met minder bijwerkingen dan bijvoorbeeld antidepressiva.’
Bron
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Wat zijn elektroshocks?
De correcte benaming voor elektroshocks is elektroconvulsietherapie (afgekort ECT). De therapie werd voor het eerst toegepast in 1938.
- De behandeling bestaat uit de toediening van een elektrische shock onder narcose, waardoor er in de hersenen een elektrische ontlading ontstaat.
- ECT heeft goede effecten bij personen die lijden aan een ernstige depressie, bipolaire of manisch-depressieve stoornis en sommige vormen van psychose (bijv. schizofrenie).
- Voor een ECT-behandeling wordt opgestart, wordt dit grondig besproken met de behandelende arts en de patiënt zelf.
- Een ECT-behandeling wordt niet uitgevoerd zonder expliciete toestemming van de patiënt.
- De patiënt kan ook op elk ogenblik de behandeling stopzetten als hij of zij dat wenst.
- Deze informatie kan worden teruggevonden op de website van het Universitair Psychiatrisch Centrum van de KU Leuven in een informatievideo en patiëntenbrochure over ECT (2).
Heeft een behandeling met ECT bijwerkingen?
Zoals elke behandeling, heeft een behandeling met ECT ook een aantal bijwerkingen. De meeste bijwerkingen zijn mild en van voorbijgaande aard:
- Lichte verwardheid meteen na het wakker worden. Deze verwardheid duurt meestal maar een paar minuten.
- Hoofdpijn: ongeveer de helft van de patiënten ervaart hoofdpijn na de behandeling. Deze hoofdpijn is van voorbijgaande aard en wordt behandeld met een gewone pijnstiller.
- Spierpijnen: ook deze klachten zijn van korte duur en kunnen met een pijnstiller worden verholpen.
- Geheugenklachten: ruim de helft van de patiënten geeft aan minder goed nieuwe dingen te kunnen onthouden tijdens de behandelkuur.
- Dit probleem verdwijnt gewoonlijk binnen enkele dagen tot weken na het einde van de behandeling.
- Ongeveer 1 op de 10 patiënten ervaart uitgesproken problemen met de herinneringen aan gebeurtenissen van de periode vóór de behandeling. Men spreekt dan van zogenaamde ‘geheugengaten’.
Tot slot is er nog het risico dat samenhangt met de narcose. Bij ECT ben je echter maar enkele minuten in slaap. Daardoor is er maar een kleine hoeveelheid verdoving nodig (2).
Heeft een behandeling met antidepressiva bijwerkingen?
Antidepressiva zijn medicijnen die gebruikt worden om depressieve klachten te verminderen. Depressieve gevoelens ontstaan door een tekort aan bepaalde stoffen (neurotransmitters: serotonine en noradrenaline) in de hersenen. Antidepressiva herstellen het evenwicht van die stoffen in de hersenen en hebben daardoor een gunstige invloed op stemming en emoties. Er zijn verschillende typen antidepressiva, die elk eigen bijwerkingen hebben (3):
• SSRI’s: selectieve serotonine-heropnameremmers, met bijwerkingen als misselijkheid en braken, slapeloosheid, trillerigheid (tremor) en seksuele problemen;
• SNRI’s: serotonine-norepinefrine-heropnameremmers, met dezelfde bijwerkingen als SSRI’s en daarnaast ook hoge bloeddruk;
• MAO-remmers: mono-amino-oxidase-remmers, met bijwerkingen als duizeligheid, droge mond, verstopping (constipatie), slapeloosheid, gewichtstoename;
• TCA’s: tricyclische antidepressiva, met bijwerkingen als droge mond, wazig zicht, duizeligheid, misselijkheid, hartkloppingen, gewichtstoename en verstopping (constipatie).
Heeft een behandeling met ECT minder bijwerkingen dan een behandeling met antidepressiva?
Op dit ogenblik zijn er slechts een klein aantal studies van hoge kwaliteit beschikbaar waarin de effecten en bijwerkingen van ECT en antidepressiva rechtstreeks worden vergeleken en op lange termijn opgevolgd. Om die reden kunnen we dan ook geen sterke conclusies trekken over de vergelijking van beide behandelmethodes.
Conclusie
Net zoals alle behandelingen hebben elektroshocks (= ECT) een aantal bijwerkingen. Het merendeel van die bijwerkingen is van voorbijgaande aard. Ongeveer 10% rapporteert ernstigere geheugenproblemen. Er zijn geen aanwijzingen dat ECT wereldwijd twee dodelijke slachtoffers per week zou maken. De lijst van bijwerkingen met antidepressiva is langer.
Er zijn op dit ogenblik geen studies die de effecten en bijwerkingen van ECT en antidepressiva met elkaar vergelijken. Beide behandelingen kunnen als veilig beschouwd worden. De uitspraak van Kirsten Catthoor beschouwen we als eerder waar.