Factcheck: Fijnstof vergroot het risico op depressie

Waar komt dit nieuws vandaan?

In De Standaard van 11 september 2023 beschrijft journaliste Maxie Eckert pas gepubliceerd onderzoek bij een grote groep Belgen over de impact van fijnstof op de gezondheid: jongeren en volwassenen die in een wijk leven waar veel fijnstof in de lucht hangt, hebben gemiddeld 10% vaker een huisarts nodig dan landgenoten die in een wijk met relatief gezonde lucht leven (1). In het artikel wordt een verband gelegd met astma, hart- en vaatziekten en depressie: ‘het is geweten dat luchtvervuiling depressie in de hand werkt’. Dat wordt bevestigd door Luk Bruyneel, die het onderzoek (2) heeft geleid: ‘De effecten van luchtvervuiling zijn zeer breed, fysiek en mentaal’.

Over de relatie tussen leven in vervuilde lucht en depressie bestaat heel wat onderzoek. Een recente overzichtsstudie (2022) neemt 39 studies die dat verband onderzocht hebben samen onder de loep (3). De studie maakt een onderscheid tussen verschillende soorten luchtverontreiniging, afhankelijk van welke vervuilende stofjes in de lucht circuleren (PM, NOx, SOx en CO). 

• Fijnstof (PM) wordt uitgedrukt in grootte van de stofdeeltjes: PM2,5 zijn alle deeltjes met een grootte van maximaal 2,5 micrometer. 
• De onderzoekers berekenden dat per toename van 10 µg/m³ PM2,5 in een woongebied, het risico op depressie met 7% toeneemt. 
• Voor NO2 neemt het risico op depressie met 4% toe per stijging van 10 µg/m³. 
• Voor de SOx en CO zijn er onvoldoende gegevens om conclusies te trekken. 

In hun analyse hielden de onderzoekers met zoveel mogelijk beïnvloedende factoren (socio-economische verschillen, rookgedrag, leeftijd …) rekening. De conclusie luidt dat blootstelling aan vervuilde lucht het risico op depressie verhoogt.

Bron

(1) Maxie Eckert. Hoe hoger de luchtkwaliteit, hoe hoger het aantal doktersbezoeken. De Standaard, 11 sept 2023. https://www.standaard.be/cnt/dmf20230910_94916408

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Fijnstof wordt tegenwoordig beschouwd als verreweg de gevaarlijkste luchtverontreinigende stof. ‘Fijn’ slaat op de afmetingen van de stofdeeltjes. Die zijn zo klein dat ze erg diep tot in de kleinste longdeeltjes kunnen doordringen.

De overzichtsstudie vindt een duidelijk verband tussen depressie en blootstelling aan vervuilde lucht. Daarmee is echter niet aangetoond dat vervuilde lucht depressies kan veroorzaken. Het blijft gissen hoe dit verband precies werkt. Mogelijk leidt langdurige blootstelling aan vervuilde lucht tot ontstekingsprocessen in het lichaam die misschien leiden tot ontregeling van hormoonsystemen of van boodschapperstoffen (neurotransmitters) in de hersenen. Het is mogelijk dat de immuniteit vermindert als gevolg van de vervuilde omgevingslucht.

Conclusie

Fijnstof schaadt de gezondheid en leidt tot meer bezoeken aan de huisarts. Dat blijkt uit nieuw Belgisch onderzoek. De schade aan de gezondheid is niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal. Er bestaat inderdaad een duidelijk verband tussen langdurige blootstelling aan fijnstof en depressie, al aangetoond in eerder goed uitgevoerd onderzoek. Wetenschappers zijn er nog niet uit hoe ze dat verband precies kunnen verklaren.

Referenties

• (2) A Vranken, E Bijnens, C Horemans et al. Association of air pollution and green space with all-cause general practitioner and emergency room visits: A cross-sectional study of young people and adults living in Belgium. Environmental Research 2023;236:116713. ISSN 0013-9351.
• (3) E Borroni, A Pesatori, V Bollati el al. Air pollution exposure and depression: A comprehensive updated systematic review and meta-analysis. Environmental Pollution 2022 ; 292,118245.