Wat is het?
Je voet telt 26 botjes en bestaat uit 3 delen:
- De voorvoet, met de tenen;
- De middenvoet, met de middenvoetbeentjes die naar de tenen lopen;
- De voetwortel, met het sprongbeen en het hielbeen.
Deze botten bewegen onderling via gewrichtjes:
- Het Lisfranc-gewricht is het gewricht tussen de middenvoet et de voetwortel.
- Het Chopart-gewricht is het gewricht tussen het sprongbeen en het hielbeen.
De gewrichtjes, spieren en pezen zorgen ervoor dat je voet soepel en makkelijk kan bewegen.
Voetbreuken
Je kan een of meerdere voetbotjes breken, bijvoorbeeld:
- na een val;
- na een sprong van een grote hoogte;
- als je je voet of teen stoot tegen een voorwerp.
Een breuk in een van de botjes van je voet heeft gevolgen voor je hele voet. Met andere woorden, je kan je voet niet meer goed gebruiken.
Je kan je voet op volgende plaatsen breken (zie afbeelding boven):
- de tenen;
- de middenvoet:
- Een gebroken middenvoetsbotje is vaak een stressfractuur (of vermoeidheidsbreuk);
- Je kan een stressfractuur oplopen als je je voet meer gebruikt dan gewoonlijk (overbelasting), bijv.:
- als je veel gelopen hebt;
- als je te snel begint met een intensief loopprogramma.
- de hiel (hielbeen):
- Een gebroken hielbeen is vaak het gevolg van een val van grote hoogte.
- het Lisfranc-gewricht:
- Zo’n breuk kan bijv. ontstaan als:
- je in een put stapt;
- je de rempedaal fel indrukt om een ongeval te vermijden;
- een speler op je voet trapt tijdens een voetbalwedstrijd.
- Zo’n breuk kan bijv. ontstaan als:
- het Chopart-gewricht:
- Een breuk van dit gewricht is zeldzaam.
- Een breuk van dit gewricht is zeldzaam.
- de enkel:
- Een gebroken enkel ontstaat meestal als je je enkel omslaat.
- Gewoonlijk is je enkelgewricht dan ook ontwricht.
Een breuk kan verplaatst of niet-verplaatst zijn:
- Bij een verplaatste breuk zijn de botstukken verplaatst ten opzichte van elkaar.
- Bij een niet-verplaatste breuk liggen de botstukken nog in elkaars verlengde.
Hoe kan je het herkennen?
Je hebt waarschijnlijk een gebroken voet als:
- je net een ongeval hebt gehad;
- je voet daarna plots veel pijn doet;
- je moeilijk kan stappen en op je voet kan steunen;
- je voet opzwelt.
In geval van een stressfractuur heb je vooral pijn tijdens en na het sporten.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Bevraging
Je arts vraagt eerst wanneer en hoe de pijn in je voet precies is ontstaan. Hij wil namelijk weten of de pijn het gevolg is van een voetletsel of van overbelasting van je voet.
Onderzoek
Daarna onderzoekt hij je voet grondig en kijkt hij na waar je precies pijn hebt.
Vermoedt je arts dat je voet gebroken is? Dan vraagt hij een van de volgende onderzoeken aan:
- meestal een foto (Rx);
- soms een CT- of MRI- of botscan.
Wat kan je zelf doen?
Is je voet na een ongeval pijnlijk, gezwollen en blauw? Dan zijn volgende adviezen nuttig:
- Leg je been omhoog.
- Leg ijs op je voet om de zwelling te verminderen.
- Nemen de pijn en de zwelling verder toe en kan je niet meer op je voet staan?
- Ga dan naar je arts.
- Probeer in afwachting niet op je voet te steunen.
- Gebruik zo nodig een kruk.
Wat kan je arts doen?
De behandeling hangt af van de plaats van de breuk in je voet.
Gebroken teen
- Je arts adviseert je om gedurende 1 tot 4 weken:
- een goed ondersteunde schoen te dragen;
- je teen vast te maken aan een aangrenzende teen.
- een goed ondersteunde schoen te dragen;
- Bij breuk in het eerste deel van de grote teen is een operatie meestal nodig.
- Zijn alleen de botjes erg verplaatst? Dan kan je arts je teen onder narcose rechtzetten.
Gebroken middenvoetsbeentje(s)
- Heb je een middenvoetsbeentje gebroken?
- Je arts adviseert je om gedurende een paar weken je voet te spalken (steunverband).
- Probeer je gewricht niet te forceren en respecteer je pijngrenzen. Gebruik zo nodig krukken.
- Heb je meerdere middenvoetsbeentjes gebroken?
- Dan moet je gedurende 3 tot 4 weken een gipsverband dragen.
- Is de breuk verplaatst?
- In dat geval is een operatie nodig.
Gebroken hielbeen
- Je arts beslist of een operatie nodig is.
- De genezing duurt lang, minstens 6 maanden.
Gebroken gewrichten
- Heb je een breuk in het Lisfranc-gewricht?
- Een operatie is nodig.
- Daarna moet je gedurende 6 weken een gipsverband dragen.
- Heb je een breuk in het Chopart-gewricht?
- Een operatie is nodig.
- Daarna moet je gedurende 6 tot 8 weken een gipsverband dragen.
- Heb je een gebroken enkel en ook een verstuikte enkel?
- Een operatie is nodig.
- Meestal moet je daarna gedurende 8 tot 16 weken een gipsverband dragen.
Wat kan je samen met je kinesitherapeut doen?
Je kinesitherapeut kan je begeleiden:
- tijdens de immobilisatieperiode: dat is de periode waarin je moet vermijden om het lichaamsdeel waar de breuk zit te bewegen;
- tijdens de revalidatieperiode.
Immobilisatieperiode
Je kinesitherapeut kan je tijdens deze periode begeleiden en je advies geven om:
- ervoor te zorgen dat je nog zoveel mogelijk kan blijven doen;
- je te leren omgaan met het feit dat je minder mag bewegen, ook al is het tijdelijk en plaatselijk;
- problemen te vermijden als gevolg van de breuk, de operatie of de immobilisatie (complicaties voorkomen).
Je kinesitherapeut geeft je ook uitleg over de verschillende stappen van de revalidatie.
Revalidatieperiode
- Voor de start van de revalidatie maakt je kinesitherapeut een globale evaluatie van je situatie. Hij stelt vragen en onderzoekt je om te beoordelen wat je nog allemaal kan in het dagelijkse leven.
- Daarna stelt hij samen met jou een revalidatieplan op. Dat plan houdt rekening met de globale evaluatie en de aanbevelingen van je arts.
Het doel van de revalidatie is dat je voet weer werkt zoals ervoor, en misschien zelfs beter.
Je kinesitherapeut geeft je oefeningen:
- om je beweeglijkheid (mobiliteit) te herwinnen;
- zodat je weer voldoende kracht hebt om je gewrichten te bewegen en te controleren;
- om je evenwicht te herstellen om te lopen, stappen en recht te staan.
De oefeningen dienen ook om een nieuwe breuk te voorkomen.
De revalidatie zorgt ervoor dat je je activiteiten kan hernemen, zoals werken, sporten of deelnemen aan culturele en sociale activiteiten.
Om te controleren of de breuk goed geneest, doet je kinesitherapeut opnieuw een globale evaluatie van je situatie.
Bronnen
- https://voetchirurgie.info/voetaandoeningen/
- https://www.ebpnet.be
- DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T1614716946676, Metatarsal Fractures; [updated 2021 Jul 9, cited place cited date here]. Available from https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T1614716946676. Registration and login required.