Wat is het?
Je enkel is het gewricht tussen je been en je voet en bestaat uit:
- de 2 botten in je onderbeen: het scheenbeen en het kuitbeen;
- het bot van je voet: het sprongbeen.
Lees verder onder de afbeelding
Je kan een of meerdere van deze botten breken. Meestal gebeurt dat na:
- een val waarbij je enkel geforceerd draait;
- een ongeval (sport, spel).
Een breuk hogerop in het kuitbeen beschouwen we ook als een enkelbreuk.
Een breuk kan:
- stabiel of instabiel zijn:
- Bij een instabiele breuk is ook je enkel ontwricht.
- verplaatst of niet-verplaatst zijn:
- Bij een verplaatste breuk zijn de botstukken verplaatst ten opzichte van elkaar.
- Bij een niet-verplaatste breuk liggen de botstukken nog in elkaars verlengde.
Hoe vaak komt het voor?
Meestal is de buitenkant van een bot in het onderbeen gebroken (7 à 8 gevallen op 10).
Een breuk van het kuitbeen boven het enkelgewricht komt minder vaak voor (1,5 tot 2 gevallen op 10).
Hoe kan je het herkennen?
Na een val of ongeval:
- is je voet gezwollen;
- is er een bloeduitstorting te zien in je enkel;
- is stappen pijnlijk of onmogelijk.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts:
- vraagt wat er is gebeurd;
- gaat na of je nog kan stappen;
- onderzoekt je been en knie en drukt op sommige punten om te kijken of dat pijn uitlokt;
- beweegt je voet om te controleren of je enkel stabiel is.
Op basis daarvan beslist hij of een foto van je enkel (Rx) nodig is.
Wat kan je zelf doen?
Heb je na een ongeval of val last van je enkel?
- Ontlast je enkel zo veel mogelijk.
- Zo vermijd je dat de botten zich in geval van een breuk verplaatsen.
- Leg ijs op je enkel om de zwelling en de pijn te verminderen.
Wat kan je arts doen?
De behandeling hangt af van de plaats en de stabiliteit van de breuk in je enkel.
- Heb je een breuk aan de buitenkant van een bot in je enkel?
- Dan moet je gedurende 2 à 4 weken een gipsverband dragen.
- Je mag stappen als dat niet te pijnlijk is.
- Heb je een breuk aan de binnenkant van een bot in je enkel?
- Soms volstaat dan een gipsverband, maar advies van een specialist is nodig.
- Heb je een onstabiele/verplaatste breuk van je enkel of een breuk hogerop in je kuitbeen?
- Een operatie is nodig.
- Na de operatie draag je gedurende 4 à 6 weken een gipsverband.
- Is ook je enkelgewricht ontwricht? Dan zet je arts die zo snel mogelijk terug op zijn plaats.
Wat kan je samen met je kinesitherapeut doen?
Je kinesitherapeut kan je begeleiden:
- tijdens de immobilisatieperiode: dat is de periode waarin je moet vermijden om het lichaamsdeel waar de breuk zit te bewegen;
- tijdens de revalidatieperiode.
Immobilisatieperiode
Je kinesitherapeut kan je tijdens deze periode begeleiden en je advies geven om:
- ervoor te zorgen dat je nog zoveel mogelijk kan blijven doen;
- je te leren omgaan met het feit dat je minder mag bewegen, ook al is het tijdelijk en plaatselijk;
- problemen te vermijden als gevolg van de breuk, de ontwrichting, de operatie of de immobilisatie (complicaties voorkomen).
Je kinesitherapeut geeft je ook uitleg over de verschillende stappen van de revalidatie.
Revalidatieperiode
- Voor de start van de revalidatie maakt je kinesitherapeut een globale evaluatie van je situatie. Hij stelt vragen en onderzoekt je om te beoordelen wat je nog allemaal kan in het dagelijkse leven.
- Daarna stelt hij samen met jou een revalidatieplan op. Dat plan houdt rekening met de globale evaluatie en de aanbevelingen van je arts.
Het doel van de revalidatie is dat je enkel en je been weer werken zoals ervoor, en misschien zelfs beter.
Je kinesitherapeut geeft je oefeningen:
- om je beweeglijkheid (mobiliteit) te herwinnen;
- zodat je weer voldoende kracht hebt om je gewrichten te bewegen en te controleren;
- om je evenwicht te herstellen om te lopen, stappen en recht te staan.
De oefeningen dienen ook om een nieuwe breuk of ontwrichting te voorkomen.
De revalidatie zorgt ervoor dat je je activiteiten kan hernemen, zoals werken, sporten of deelnemen aan culturele en sociale activiteiten.
Om te controleren of de breuk goed geneest, doet je kinesitherapeut opnieuw een globale evaluatie van je situatie.
Bronnen
- https://voetchirurgie.info/voetaandoeningen/
- https://www.ebpnet.be
- DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T1614716946676, Metatarsal Fractures; [updated 2021 Jul 9, cited place cited date here]. Available from https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T1614716946676. Registration and login required.