Wat is het?
Natrium is een mineraal en vormt samen met chloride het product dat we allemaal kennen als (keuken)zout.
Natrium is belangrijk voor het regelen van de vochtbalans in het lichaam, het regelen van de bloeddruk en voor een goede werking van spier- en zenuwcellen.
Het menselijk lichaam regelt onder meer via de nieren op een heel nauwkeurige manier de hoeveelheid natrium in het bloed. Die hoeveelheid (of concentratie) is nagenoeg constant.
Het hormoon dat deze balans bewaakt is het antidiuretisch hormoon (ADH) dat aangemaakt wordt in de hypofyse (een kliertje onder de hersenen).
Normaal bevindt de natriumconcentratie in het bloed zich tussen 136 en 146 mmol/liter.
Oorzaken
Mogelijke oorzaken van een te hoge concentratie aan natrium zijn:
- onvoldoende vochtinname bijvoorbeeld door te weinig drinken of geen dorstgevoel te hebben;
- overdreven vochtverlies bijvoorbeeld door koorts, brandwonden, te veel plassen (mensen met diabetes), gebruik van vochtafdrijvers of een nierziekte;
- overmatig zoutgebruik via de voeding of een zoutbevattende sondevoeding;
- onvoldoende werking van het antidiuretisch hormoon (ADH).
Bij wie komt het voor?
Een te hoge natriumconcentratie komt vooral voor bij zwaar zieken, bijvoorbeeld mensen op de dienst intensieve zorgen of na een zware chirurgische ingreep. Dat komt omdat je dan vaak niet in staat bent om zelf te eten en te drinken en aangewezen bent op de toediening van vocht via een infuus.
Hoe kan je het herkennen?
Opvallend zijn de symptomen die te wijten zijn aan een tekort aan vocht, dus uitdrogingsverschijnselen zoals:
- een droge mond;
- diepliggende ogen;
- sliklast;
- verminderde elasticiteit van de huid;
- lage bloeddruk.
Daarnaast zijn er ook tekenen die wijzen op stoornissen in het centraal zenuwstelsel:
- verwardheid;
- slaperigheid;
- verminderd bewustzijn;
- stijve nek;
- in extreme gevallen stuipen.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts zal een teveel aan natrium vermoeden bij tekenen van uitdroging. Hij bevestigt de diagnose door een bepaling van het natriumgehalte in het bloed. Een urineonderzoek kan helpen om de diagnose te verfijnen. Voor het meten van een ADH-tekort bestaan gespecialiseerde tests. Hiervoor zal je arts je doorverwijzen naar een specialist.
Wat kan je zelf doen?
Zorg steeds voor voldoende vochtinname, vooral bij ouderen en personen met dementie, zij hebben immers vaak geen goed dorstgevoel. Je hebt 1,5 tot 2 liter vocht per dag nodig. Dit hoeft niet allemaal water te zijn; ook het vocht uit koffie, thee, soep e.d. telt mee. Op warme dagen, drink je best ook meer. Drink liefst meerdere keren kleine hoeveelheden.
Wat kan je arts doen?
De behandeling bestaat uit het herstellen van de vochtbalans. Dit gebeurt door het toedienen via een infuus van serum dat zout en suiker bevat. De hoeveelheid ervan berekent de arts aan de hand van de natriumconcentratie gemeten in het bloed.
Het serum wordt steeds traag toegediend; daarom is een korte opname in het ziekenhuis nodig. Bij een te snelle toediening ontstaat vochtophoping in de hersenen, met mogelijk overdruk tot gevolg, wat een gevaarlijke situatie kan zijn.
Ligt de oorzaak van het vochtverlies aan een aandoening zoals diabetes of een tekort aan ADH, dan zal je arts die uiteraard behandelen.
Meer weten?
- https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/zout-en-natrium.aspx
- https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/hoeveel-water-vocht-moet-ik-per-dag-drinken.aspx