Wat is het?
Kalium
Kalium is een mineraal dat een belangrijke rol heeft in het lichaam. Het helpt mee je bloeddruk te regelen en zenuwprikkels door te geven. Je neemt kalium op via voedsel en drank.
Je nieren regelen hoeveel kalium er in je lichaam is. Ze zorgen ervoor dat je juist genoeg kalium uitplast. Zo stijgt of daalt de hoeveelheid kalium in je lichaam nooit te sterk.
Te veel kalium
Het wetenschappelijke woord voor te veel kalium in het bloed is hyperkaliëmie. Hoeveel kalium in het bloed normaal is, hangt o.a. af van je leeftijd.
Bij wie komt te veel kalium in het bloed voor?
Een teveel aan kalium komt bijna nooit voor bij gezonde personen. Je kan te veel kalium in het bloed hebben als je nieren niet goed werken of wanneer je bepaalde medicijnen inneemt. Het gebeurt zelden dat je te veel kalium in je lichaam krijgt door te veel kalium in te nemen door eten of drinken.
Te veel kalium in het bloed (hyperkaliëmie) komt het meest voor bij 3 risicogroepen:
- Personen bij wie de nieren minder goed werken (nierfalen). Zij kunnen het teveel aan kalium niet genoeg uitplassen. Nierfalen kan plots of geleidelijk ontstaan, door:
- uitdroging bij ernstig braken en diarree;
- een ongeval met ernstige spierschade;
- veroudering of bij bepaalde ziekten waarbij de nieren worden aangetast, zoals
- diabetes;
- een te hoge bloeddruk.
- Personen die bepaalde medicijnen innemen:
- bloeddrukverlagende medicijnen (vochtafdrijvende medicatie, zoals spironolacton);
- medicatie die inwerkt op de nieren, zoals ACE-remmers;
- ontstekingsremmers, zoals ibuprofen.
- Personen met het syndroom van Addison. Dat is een zeldzame aandoening waarbij er een tekort is aan de hormonen, die de aan- en afvoer van kalium in de nieren regelen.
Hoe kan je te veel kalium in het bloed herkennen?
- Heb je te veel kalium in je bloed? Dan kan je spierzwakte krijgen.
- Bij ernstige hyperkaliëmie kan je gevaarlijke hartritmestoornissen of een hartstilstand krijgen.
Hoe stelt je arts te veel kalium in het bloed vast?
Je arts kan denken aan een teveel aan kalium wanneer je klachten vertoont. Soms komt je arts het te hoog kalium op het spoor door afwijkingen op een hartfilmpje (elektrocardiogram).
Je arts neemt ook bloed om te onderzoeken in het labo.
Wat kan je zelf doen?
Behoor je tot een risicogroep (zie hierboven)? Dan kan het zinvol zijn om minder kalium via je voedsel in te nemen. Kalium komt in heel wat voedingsmiddelen voor. Voedingsmiddelen die heel rijk zijn aan kalium kan je dan het best mijden:
- volkoren producten,
- fruitsappen en gedroogd fruit,
- groentesappen,
- tomatenpuree en ketchup,
- kant-en-klare frieten en chips,
- noten en zaden,
- peulvruchten,
- producten met cacao,
- koffie.
Soms is het nodig om de hoeveelheid aardappelen, groenten en fruit te beperken. Een diëtist kan je helpen om de juiste keuze te maken en een aangepast kaliumarm dieet opstellen.
Heb je een nierziekte? Overleg dan steeds met je arts vooraleer je nieuwe medicatie inneemt.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
De behandeling hangt af van hoe ernstig de hyperkaliëmie is.
Zijn de verhoogde waardes het gevolg van medicatie?
Dan zal je arts ingrijpen en je laten stoppen met de medicatie die het teveel aan kalium veroorzaakt. Ook voedingssupplementen die kalium bevatten, kan je dan niet meer gebruiken.
- Is het gehalte aan kalium veel te hoog? Dan moet je naar het ziekenhuis. Je krijgt daar een behandeling met een infuus. In erge gevallen krijg je een nierdialyse.
- Ben je niet in levensgevaar? Dan probeert de arts met medicatie in pilvorm of via een lavement (darmspoeling) het kaliumgehalte in je bloed te doen dalen.
- Ben je uitgedroogd? Dan moet je het tekort aan vocht aanvullen.
Moet je een dieet volgen waarbij het kalium beperkt wordt?
Dan kan een diëtist je daar goed bij helpen.
Meer weten?
- https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/kalium.aspx
- Brochure UZ Leuven: Dieet in beeld bij hemodialyse