Wat is het?
Natrium vormt samen met chloride het product dat we allemaal kennen als (keuken)zout. Natrium is belangrijk voor het regelen van de vochtbalans in het lichaam, het regelen van de bloeddruk en voor een goede werking van spier- en zenuwcellen.
Het menselijk lichaam regelt onder meer via de nieren op een heel nauwkeurige manier de hoeveelheid natrium in het bloed. Die hoeveelheid (of concentratie) is nagenoeg constant. Het hormoon dat deze balans bewaakt is het antidiuretisch hormoon (ADH).
In geval van een natriumtekort is de natriumconcentratie in het bloed lager dan 135 mmol/liter. Meestal ontwikkelt het zich wanneer er meer water wordt ingenomen dan er wordt uitgescheiden via de nieren. Het water hoopt zich dan op in het lichaam.
Mogelijke oorzaken van een natriumtekort zijn:
- medicijnen, zoals vochtafdrijvende middelen, antidepressiva of anti-epileptica,
- extreem veel water drinken, zeker in combinatie met een langdurige fysieke inspanning,
- hevig braken en/of hevige diarree,
- ziekten waarbij er ongewoon grote hoeveelheden antidiuretisch hormoon (ADH) vrijgezet worden: longkanker, hersen- en hoofdletsels, tuberculose, longontsteking),
- een extreem natriumarm dieet,
- natriumverlies in de urine (nierziekten, ziekte van Addison)
- levercirrose en hartfalen,
- ecstacy gebruik.
Hoe kan je het herkennen?
Een tekort aan natrium is vooral een probleem voor de hersenen. De klachten zijn daarom meestal neurologisch van aard: slaperigheid, hoofdpijn, verwardheid, vallen, aandachtstekort, moeilijk stappen… De klachten hangen af van de snelheid van het ontstaan en de mate van het natriumtekort.
Bij een snel en/of groot natriumverlies zijn er duidelijke en ernstige tekenen zoals epileptische aanvallen en bewusteloosheid.
Ontstaat het natriumtekort langzaam of is het eerder gering, dan zijn de klachten vaag, zoals ‘zich niet goed voelen’, hoofdpijn, slaperigheid, futloosheid, wankele gang of verminderde aandacht.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Dankzij een eenvoudig bloed- en eventueel urineonderzoek kan de diagnose van natriumtekort snel worden gesteld. Op basis van je verhaal zal de arts mogelijk ook bepaalde medicatie stoppen of verdere onderzoeken uitvoeren om de oorzaak te achterhalen.
Wat kan je zelf doen?
Neem steeds de voorgeschreven dosis van je medicatie.
Zorg dat je voldoende drinkt wanneer je last hebt van braken, diarree of overvloedig zweten. Let er dan wel op dat je geen té grote hoeveelheden water drinkt. Wissel af met dranken waaraan zogenaamde elektrolyten of zouten toegevoegd zijn (ORS vloeistof, sportdranken).
Contacteer je arts als je klachten hebt die je niet kunt duiden.
Wees matig met alcohol. Er bestaat een vorm van natriumtekort door de overmatige inname van alcohol (zogenaamde 'bierpotomanie'), zeker wanneer het normale voedingspatroon verdwijnt en men 'overleeft' op een extreem (zoutarm) dieet.
Wat kan je arts doen?
In geval van ernstige klachten (bewustzijnsverlies, epileptische aanval,…) zal de arts je dringend behandelen met een infuus met een natriumchlorideoplossing. De behandeling wordt intensief opgevolgd via frequente bloed- en urineonderzoeken.
Medicatie die een natriumtekort kan veroorzaken, wordt gestopt.
De behandeling van snel ontstaan en/of ernstig natriumtekort gebeurt steeds in het ziekenhuis.
Is er een onderliggende ziekte die het natriumtekort veroorzaakt, zoals levercirrose of hartfalen, wordt deze ziekte uiteraard ook aangepakt.
Meer weten?
https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/zout-en-natrium.aspx