Wat is leverkanker?
Leverkanker ontstaat doordat cellen zich ongecontroleerd vermenigvuldigen en een kwaadaardig gezwel (een tumor) vormen.
Lees verder onder de afbeelding
De lever ligt rechtsboven in de buik. Het is een belangrijk orgaan. De lever neemt voedingsstoffen uit het bloed op, maakt schadelijke stoffen onschadelijk en verwijdert afvalstoffen. De lever maakt ook gal aan, die via de galwegen naar de galblaas en de dunne darm gaat. Gal helpt bij het verteren van vetten.
We bespreken hier enkel ‘primaire’ leverkanker en dus geen andere kankers met uitzaaiingen in de lever. Dit type kanker ontstaat in de lever zelf.
Oorzaak
Leverkanker ontstaat meestal bij mensen die een leveraandoening hebben, zoals levercirrose, niet-alcoholische leververvetting of virale hepatitis. Andere risicofactoren voor leverkanker zijn overmatig alcoholgebruik, overgewicht en diabetes.
Hoe vaak komt leverkanker voor?
In België werden in 2022 1209 nieuwe gevallen van primaire leverkanker vastgesteld.
De patiënten zijn meestal 55 jaar of ouder bij het begin van de ziekte.
Leverkanker komt vooral voor bij mannen.
Hoe kan je leverkanker herkennen?
Vaak verloopt leverkanker een hele tijd zonder klachten. Als de eerste symptomen verschijnen, is de kanker meestal al ver gevorderd.
Mogelijke symptomen zijn:
- pijn rechtsboven in de buik;
- misselijkheid en braken;
- minder eetlust;
- onverklaarbaar gewichtsverlies of gewichtstoename door het vasthouden van vocht;
- vermoeidheid;
- geelzucht.
In een later stadium, wanneer de lever niet meer werkt, kan de buik opzwellen door vochtophoping (ascites) en kan je spontane bloedingen krijgen. Door belemmering van de bloedsomloop door de lever kunnen ook spataders ontstaan in de slokdarm. Die bloeden soms.
Herken je een van de symptomen? Raadpleeg dan je arts.
Hoe stelt je arts leverkanker vast?
Je arts zal je vragen stellen over je klachten en je onderzoeken.
Bloedonderzoek
Om de werking van de lever te beoordelen en andere aandoeningen uit te sluiten, laat je arts je bloed onderzoeken.
Bloedonderzoek gebeurt ook om de hoeveelheid alfafoetoproteïne (AFP) te meten. Dat is een tumormerker. Tumormerkers zijn eiwitten die door de tumor zelf of door het lichaam als reactie op de tumor worden geproduceerd. Een sterk verhoogde waarde kan wijzen op leverkanker, maar een normale waarde sluit kanker niet uit. Als een behandeling aanslaat, nemen de tumormerkers af.
Beeldvorming
Om de lever verder te onderzoeken, kunnen er beelden gemaakt worden. Dat kan op verschillende manieren: via een echografie, CT-scan of MRI-scan.
Biopsie
Als op de beelden een tumor te zien is, wordt er soms een stukje weefsel weggenomen om in het labo te onderzoeken (biopsie). Dat gebeurt door een specialist.
Verder onderzoek
Als de diagnose leverkanker is, kunnen nog andere onderzoeken volgen om te bepalen hoe groot de tumor is en of er uitzaaiingen zijn op andere plekken in het lichaam. Met al die onderzoeken kan je arts het stadium van de ziekte vaststellen.
Wat kan je zelf doen?
Bescherming tegen hepatitis
Virale hepatitis door hepatitis B en C is een risicofactor voor leverkanker. Lees hier hoe je je tegen deze virussen kan beschermen. Tegen hepatitis B kan je je ook laten vaccineren. Zo voorkom je dat je besmet raakt met het virus.
Gezonde levensstijl
Je kan je risico op leverkanker verkleinen door:
- zo weinig mogelijk alcohol te drinken;
- je gewicht onder controle te houden met een gezonde levensstijl:
- eet gezond (volgens de voedingsdriehoek);
- beweeg voldoende (volgens de bewegingsdriehoek);
- niet te roken.
Zoek steun
Kreeg je de diagnose van leverkanker? Weet dan dat je er niet alleen voor staat.
- Bij een ernstige aandoening is het zowel voor jezelf als je naasten erg belangrijk om steun te vinden bij mensen om je heen.
- Contact met lotgenoten kan ook waardevol zijn. Zij kunnen je tips en inspiratie geven om met de moeilijke diagnose om te gaan.
- Je kan er ook over praten met je zorgverlener.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Behandeling
Welke behandeling je krijgt, hangt af van:
- het soort tumor;
- het stadium van de kanker;
- je algemene toestand;
- wat je zelf wenst.
Operatie
Een operatie is alleen mogelijk in een vroeg stadium en als de lever nog goed werkt. De tumor wordt dan verwijderd.
Soms kan een levertransplantatie overwogen worden, maar dat kan niet altijd.
Als een operatie niet mogelijk is
Als chirurgie niet mogelijk is, kan men kiezen voor ablatie. Daarbij wordt de tumor vernietigd door ze van binnenuit te verhitten.
Een andere optie is embolisatie: via een katheter in een slagader wordt de bloedtoevoer naar de tumor afgesloten of wordt lokaal chemotherapie of radiotherapie toegediend.
Bij chemotherapie krijg je geneesmiddelen die kankercellen vernietigen of hun groei remmen, waardoor ze uiteindelijk afsterven.
Bij radiotherapie of bestraling worden kankercellen bestraald met radioactieve stralen.
Bij gevorderde leverkanker
Bij gevorderde leverkanker worden immunotherapie, doelgerichte therapie of een combinatie van beide gebruikt.
Immunotherapie stimuleert je afweer om kankercellen aan te vallen.
Doelgerichte therapie gebruikt medicijnen om de groei van kankercellen te stoppen of te vertragen.
Deze behandelingen genezen de kanker niet, maar kunnen wel de symptomen verlichten en de ziekte vertragen.
Opvolging
Leverkanker komt heel vaak terug na de behandeling. Daarom is het noodzakelijk dat je arts je blijft opvolgen. Die laat bijvoorbeeld regelmatig je bloed onderzoeken (met eventueel controle van tumormerkers) of een scan nemen.
Kans op genezing
Bij leverkanker hangt de kans op genezing onder andere af van het stadium waarin de ziekte ontdekt is, je leeftijd, je algemene toestand en het effect van de behandeling. Hoe vroeger je kanker ontdekt is en hoe lager het stadium is bij de diagnose, hoe beter je kansen meestal zijn.
Ongeveer 20% van de patiënten met leverkanker zijn na 5 jaar nog in leven. Bij patiënten die een transplantatie kregen, is dat 70%.
Als de kanker niet meer te genezen is, kan je wel nog een behandeling krijgen om de symptomen te verlichten en de ziekte te vertragen. Dat heet een palliatieve behandeling.
Teamwerk
Vaak heb je meerdere zorgverleners die je samen begeleiden, bijvoorbeeld:
- een oncologisch verpleegkundige;
- een chirurg;
- je huisarts;
- een oncologisch diëtist: voor vragen over voeding, als het moeilijk is om voldoende te eten of als je ondervoed bent;
- een psycholoog: voor psychologische begeleiding;
- een maatschappelijk assistent: voor hulp bij praktische problemen.
Meer weten?
- Alles over kanker: leverkanker
- MDL Fonds: leverkanker
- Meer info over een gezonde levensstijl
- Tips om kanker te voorkomen
- Luister naar onze podcast over voedingssupplementen bij kanker.
Patiëntenverenigingen en zelfhulpgroepen
- Hepatotransplant Gent: lotgenotengroep voor levertransplantatie-patiënten
- Vind een andere zelfhulpgroep via Trefpunt Zelfhulp