Waarover gaat het?
Alcohol is een giftig product voor de hersenen. Het passeert de bloed-hersenbarrière, d.w.z. dat alcohol vanuit het bloed in het hersenweefsel kan terechtkomen. Het kan ook het ongeboren kind aantasten via de moederkoek.
Langdurig overmatig alcoholgebruik kan afwijkingen veroorzaken in het zenuwstelsel. Dit kan variëren van een lichte, voorbijgaande last zoals een kater, tot ernstige, blijvende aandoeningen zoals epilepsie.
Naast het toxische effect van de alcohol zelf kan ook een tekort aan thiamine (vitamine B1) een rol spelen.
Ook stoppen met alcohol drinken kan gepaard gaan met ernstige ontwenningsverschijnselen, zoals epileptische aanvallen of een delirium tremens, een periode van acute verwardheid waarbij het hele lichaam kan beven.
Een overzicht van de meest voorkomende neurologische aandoeningen:
Epilepsie
Aanvallen van stuipen komen vooral voor tijdens ontwenning van alcohol. Ze treden meestal op na een periode van 1 of 2 dagen tot een paar weken na het stoppen van aanhoudend overmatig alcoholgebruik. Ook bingedrinking (overmatig veel alcohol drinken op korte tijd) is een bijkomende risicofactor.
Bij personen die medicatie tegen epilepsie nemen zal de werking van de geneesmiddelen beïnvloed worden door alcohol. Men moet ook rekening houden met het feit dat personen tijdens drinkperiodes hun medicatie niet of slechts sporadisch innemen. De consumptie van 1 of 2 glazen alcohol bij de maaltijd heeft geen invloed op de medicatie.
Mensen die een epileptische aanval hebben gehad, mogen tijdelijk geen voertuig besturen.
Verschrompelen van de kleine hersenen
De kleine hersenen bevinden zich aan de basis van de schedel, onder de grote hersenen. Ze spelen o.a. een rol in de motoriek (het vermogen om te bewegen) en de coördinatie van bewegingen. Overmatig alcoholgebruik doet de kleine hersenen verschrompelen, waardoor deze hun functie niet meer naar behoren uitvoeren.
De afwijkingen zijn meestal beperkt tot de benen. Dat uit zich vooral in een waggelende, zwaaiende gang, met moeite om op een rechte lijn te lopen. Wanneer een dronken persoon in liggende houding de benen heft en de knieën buigt in een hoek van 90°, beginnen de benen te beven. Bepaalde snelle bewegingen kunnen niet meer uitgevoerd worden door een gebrek aan coördinatie. De vingertop vanop afstand naar de neus brengen lukt niet meer (vinger-neus-proef).
Cognitieve problemen
Personen met een alcoholprobleem vertonen vaak een verminderde intellectuele capaciteit, viermaal meer dan bij personen die geen alcohol gebruiken.
Centrale myelinolyse van de pons
De pons is een onderdeel van de hersenen. Myeline is een stof die in het omhulsel rond de zenuwen zit, om deze te beschermen. Bij myelinolyse verdwijnt deze beschermende zenuwschede en wordt het zenuwweefsel beschadigd. Dit is te wijten aan een te laag natriumgehalte, dat kan voorkomen bij chronisch alcoholgebruik. Door een te snelle toediening van natrium via een baxter, om dit tekort te corrigeren, kan de myelinolyse op gang komen. Het is dus een aandoening die veroorzaakt wordt door de behandeling van een afwijking. Bij lichte vormen is er praktisch niets te merken, maar bij ernstige gevallen kan een verlamming van alle ledematen optreden, verminderd bewustzijn, aantasting van de hersenzenuwen met slikklachten, spraakstoornissen en oogafwijkingen.
Syndroom van Wernicke (acute hersenaandoening)
Dit is een aandoening veroorzaakt door een tekort aan thiamine (vitamine B1), nodig voor de stofwisseling van zetmeel, zoals brood, aardappelen, pasta… Het komt vooral voor bij ondervoeding. Personen met een alcoholprobleem eten dikwijls zeer eenzijdig, slaan vaak maaltijden over of eten helemaal niets.
Als gevolg kan een brede waaier aan symptomen optreden, waarvan je er één of meerdere kan hebben. Ze komen niet noodzakelijk allemaal tegelijk voor.
- oogsymptomen: nystagmus (schokkende bewegingen van de oogbol bij kijken in een bepaalde richting), verlamming van de oogbewegingen, afhangend ooglid, ongelijke pupillen, bloedingen in het netvlies;
- cognitieve symptomen: Korsakov-psychose gekenmerkt door verlies van het kortetermijngeheugen, desoriëntatie en verwardheid, euforie, wanen, concentratieverlies, agitatie of passiviteit, depressie;
- gang- en evenwichtsstoornissen;
- stoornissen van het bewustzijn: slaperigheid, bewusteloosheid;
- ontregeling van de lichaamstemperatuur, zowel onderkoeling als koorts;
- daling van de bloeddruk.
Pellagra
Pellagra is een aandoening veroorzaakt door een tekort aan nicotinezuur of zijn voorloper tryptofaan. Het kan gepaard gaan met huiduitslag, diarree, dementie, spastische verlamming, zenuwontsteking, verlies van eetlust. Dit komt in onze contreien haast niet voor.
Foetaal alcoholsyndroom (FAS)
Alcohol kan het ongeboren kind bereiken via de moederkoek en de oorzaak zijn van een hele reeks problemen na de geboorte.
Andere
- zenuw- en spieraantasting;
- verhoogde kans op hersenletsels, -bloedingen, -aantasting door slechte werking van de lever, bewegingsstoornissen en beven (vooral bij ontwenning), slaapproblemen, bepaalde infecties.
Wat kan je zelf doen?
Stop onmiddellijk, volledig en blijvend met alcohol drinken.
Een gebalanceerde en gezonde voeding is nodig voor een goede revalidatie. Laat je eventueel helpen door een vereniging voor alcoholisten zoals de AA.
Om de risico’s op schade door alcohol te beperken, drink je best niet meer dan 10 standaardglazen per week. Beperk de totale hoeveelheid alcohol die je per keer drinkt. Bingedrinking is heel schadelijk. Onder de leeftijd van 18 jaar drink je best geen alcohol.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
De arts zal tekorten aanvullen, zoals natrium en thiamine (vitamine B1).
Hij of zij zal tijdelijk medicatie geven tegen verwardheid en psychoses. Dit gebeurt meestal in een ziekenhuis.
Revalidatie is altijd teamwork: naast de arts zal ook een psycholoog, een kinesist en de familie worden ingeschakeld.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/alcohol