Wat is het?
Chronische huidaandoeningen met blaren zijn relatief zeldzame auto-immuunaandoeningen van de huid. In essentie gaat het om een ziekte waarbij het lichaam antistoffen aanmaakt tegen de lichaamseigen cellen die voor de stevigheid van de huid zorgen. Hierdoor hechten de verschillende huidlagen minder goed aan elkaar waardoor er blaren ontstaan.
Het zijn chronische aandoeningen; opflakkeringen zijn dus mogelijk. Er zijn enkele soorten te onderscheiden, waaronder dermatitis herpetiformis en pemphigoïd.
Hoe vaak komt het voor?
Chronische, blaarvormende aandoeningen komen zelden voor; dermatitis herpetiformis bijvoorbeeld treft 0,01 à 0,3% van de bevolking en tweemaal vaker mannen dan vrouwen.
Hoe kun je het herkennen?
Dermatitis herpetiformis (ook wel ziekte van Duhring of coeliakie van de huid genoemd) is een huidziekte die zich meestal manifesteert voor 40 jaar. De aandoening kan familiaal voorkomen. Dermatitis betekent ontstoken huid, herpetiform wil zeggen dat de huiduitslag lijkt op herpes.
Er ontstaat typisch een hevig jeukende uitslag met heldere blaasjes die gegroepeerd voorkomen op een rode ondergrond. Deze blaasjes kunnen allerlei vormen hebben en zijn meestal erg fragiel waardoor ze snel openspringen bij krabben.
Meestal komen de letsels voor ter hoogte van de strekzijde van de knieën en ellebogen, evenals de billen en bilspleet, maar minder vaak ook ter hoogte van de oksels, schouders, gezicht of behaarde hoofdhuid. Door het krabben ontstaan er vaak korsten, wondjes, littekens en kunnen de letsels ontsteken.
Deze aandoening is dikwijls geassocieerd met glutenovergevoeligheid (coeliakie); zo heeft ongeveer 10% van de mensen met dermatitis herpetiformis ook maag-darmklachten. Men ziet de aandoening ook frequenter samengaan met andere auto-immuunaandoeningen zoals schildklierlijden, diabetes, lupus en andere reumatische aandoeningen.
Pemphigoïd manifesteert zich eerder bij oudere mensen (ouder dan 60 jaar).
De aandoening begint doorgaans met algemene jeuk waarna grote, doorschijnende jeukende blaasjes of grotere blaren verschijnen op een rode ondergrond. In tegenstelling tot bij dermatitis herpetiformis zijn de blaren bij pemphigoïd vrij stevig, gaan ze niet makkelijk stuk en bevatten ze een heldere vloeistof die wat verplaatst kan worden.
Deze letsels komen meestal voor ter hoogte van de romp en de bovenste delen van armen en benen. De slijmvliezen zijn over het algemeen niet aangetast.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts zal op basis van je verhaal en de klachten een vermoeden hebben dat het gaat om een van deze aandoeningen. In dat geval zal hij je doorverwijzen naar een huidspecialist (dermatoloog) voor een definitieve diagnose en behandeling. Er is namelijk een huidbiopsie (wegname van een klein stukje weefsel) nodig om de antilichamen aan te tonen die aan de oorsprong van de ziekte liggen.
Bij dermatitis herpetiformis zijn bovendien een bloedonderzoek en een dunnedarmbiopsie bij de maag-darmspecialist (gastro-enteroloog) aangewezen om de geassocieerde ziekte ‘coeliakie’ op te sporen. De dunnedarmbiopsie kan bevestigen dat er sprake is van beschadiging van het darmslijmvlies onder de vorm van darmvlokatrofie.
Wat kun je zelf doen?
Gezien de onderliggende glutenovergevoeligheid is bij dermatitis herpetiformis een levenslang glutenvrij dieet essentieel om de klachten te verminderen of zelfs volledig te laten verdwijnen. Zelfs als je geen coeliakie hebt, is het aan te raden om dit dieet te volgen, omdat het ook een gunstig effect heeft op de huidafwijkingen.
Wees voorzichtig met je huid. Droog je voorzichtig af na het douchen. Blaren worden best niet doorgeprikt, tenzij ze erg groot zijn. Verwijder het beschermende blaardak niet. Goede wondverzorging is heel belangrijk om infectie te voorkomen (roodheid, pijn en etter).
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Je arts zal je doorverwijzen naar de specialist die de behandeling zal instellen.
Bij dermatitis herpetiformis bestaat de behandeling uit een glutenvrij dieet. Je laat je hierin best begeleiden door een diëtist. Daarnaast bestaat er ook een geneesmiddel dat door de apotheker moet worden bereid. Lokale cortisonezalven kunnen worden gebruikt om de huidklachten te verlichten.
Bij pemphigoïd bestaat de behandeling uit corticosteroïden (toediening via de mond of in zalf/crème). Ook tetracycline antibiotica kunnen effectief zijn. Diverse weerstandsverlagende of immunosuppressieve medicijnen komen in aanmerking, maar opstart ervan gebeurt steeds onder supervisie van de specialist. Soms is pemphigoïd een bijwerking van een geneesmiddel. De arts kan de boosdoener op het spoor komen door verdachte geneesmiddelen te stoppen.
Flakkert de aandoening na een lange periode opnieuw op, dan kan de huisarts de behandeling heropstarten.