Wat is het en hoe kun je het herkennen?
Huidaandoeningen komen regelmatig voor bij kinderen en zien er vaak anders uit bij volwassenen. Het is belangrijk dat ook de nagels, handpalmen, voetzolen en mondholte onderzocht worden. Verder moet er rekening gehouden worden met mogelijke factoren van buitenaf, zoals irriterende stoffen of infecties met micro-organismen, die de huidaandoening kunnen veroorzaken.
Als je een huidinfectie vermoedt bij je kind, moet je steeds nagaan of er in zijn omgeving (gezin, kinderopvang, school, …) andere kinderen of volwassenen huidafwijkingen hebben.
Er bestaan veel verschillende huidaandoeningen met verschillende oorzaken. Hieronder beschrijven we de meest voorkomende.
- Atopisch eczeem
Deze aandoening wordt gekenmerkt door een langdurige en jeukende ontsteking van de huid. De aandoening kan opflakkeren en weer afnemen: periodes met veel last wisselen periodes met weinig last af.
Atopisch eczeem komt meestal voor bij jonge kinderen onder de vorm van jeukende rode vlekken op een droge huid. De vlekken verschijnen vooral in het aangezicht, de nek of de polsen, de elleboog- of knieplooien. - Acne
Acne is een medische term voor jeugdpuistjes. Deze aandoening begint typisch in de puberteit tussen 15 en 24 jaar en wordt gekenmerkt door puistjes en mee-eters in het aangezicht, op de rug, schouders of borst. Ze ontstaan door verstopping van de talgklieren. Dikwijls is er ook een bijbesmetting met bacteriën, waardoor er zweertjes gevormd worden. - Seborroïsch eczeem
Dit is een vorm van eczeem met jeukende, rode, schilferende vlekken, voornamelijk ter hoogte van de hoofdhuid, huidplooien en rond het oor. Deze aandoening komt meestal voor bij peuters. Seborroïsch eczeem begint vaak op latere leeftijd dan atopisch eczeem. - Irriterend (contact)eczeem
Deze vorm van eczeem wordt veroorzaakt door irritatie. Deze irritatie kan het gevolg zijn van bepaalde stoffen of producten, maar ook van wrijving of door vochtigheid.
Bij kinderen is de meest voorkomende vorm luiereczeem. Ook aan de handen en rond de mond komt het veel voor. Luiereczeem is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huidirritatie in de luierstreek. Het wordt veroorzaakt door natte luiers die te lang blijven zitten en is te herkennen aan roodheid en schilfering, met soms pijn en jeuk in de luierstreek. - Impetigo
Impetigo is een besmettelijke huidinfectie die wordt veroorzaakt door bacteriën. Typisch is het beeld van een ‘krentenbaard’, waarbij kleine letseltjes met gele korstjes rond de mond gezien worden. Soms ontstaat het als complicatie bij een andere aandoening of ten gevolge van krabben, bijvoorbeeld bij jeukend eczeem en bij luizen. - Miliaria
Miliaria is een medische term voor zweetuitslag. Het komt voornamelijk voor bij baby’s en is te herkennen als kleine pukkeltjes op de romp en ledematen. Miliaria ontstaat door het afsluiten van de zweetkliertjes in een te warme omgeving of onder niet-luchtdoorlatende kleding. - Schurft
Schurft of scabiës wordt veroorzaakt door een parasiet, de schurftmijt. De belangrijkste klacht is nachtelijke jeuk, die vaak plots begint. De parasiet houdt van een warme, wat vochtige omgeving, en daarom vormt het bed een ideale omgeving.
Bij kleine kinderen zijn vooral blaren zichtbaar op de handpalmen en voetzolen, bij oudere kinderen eerder kloven tussen de vingers en op de polsen, of kleine huidletsels op de polsen, enkels, tepels of in de schaamstreek. Er zijn geen letsels op het hoofd. Typisch zijn de fijne, donkere ‘gangetjes’ in de huid, op het traject dat de schurftmijt heeft gevolgd.
Bij een geval van schurft is het belangrijk om het hele gezin na te kijken en te behandelen. Ook de kleren en het beddengoed moeten grondig gewassen worden. - Luizen
Het belangrijkste symptoom is jeuk op de achterkant van het hoofd en de nek. De hoofdhuid en de huid rond de nek zijn vaak ontstoken, en er zijn huidletsels door het krabben. Ook de lymfeklieren van de hals en de oren kunnen opgezwollen zijn. - Allergische reacties
Bij een allergische reactie wordt een overdreven afweerreactie van het lichaam uitgelokt door een bepaalde trigger zoals voedsel, kleurstoffen, bewaarmiddelen, cosmetica e.d. Hierbij treden verschillende symptomen op, waaronder ook huidklachten. Meestal uit het zich als snel toenemende rode uitslag in het gezicht en op de romp. Af en toe treedt ook netelroos (zie verder) op. - Exantheem en varicella
- Exantheem is een plotse, tijdelijke, uitgebreide rode huiduitslag die meestal wordt veroorzaakt door een virusinfectie (mazelen, windpokken, rodehond, virale infecties, klierkoorts, ...) of door inname van geneesmiddelen (antibiotica, ontstekingsremmers, ...). De huiduitslag kan zich onder verschillende vormen voordoen, maar meestal gaat het om rode vlekken met bultjes die zich symmetrisch verspreiden over het lichaam, van de romp tot de ledematen.
- Bij varicella (wind- of waterpokken) worden er kleine blaasjes gevormd, gevuld met een waterige vloeistof. Aangezien deze huidaandoening veroorzaakt wordt door een infectie, moet je steeds nagaan of er besmette personen in de omgeving van je kind zijn en de vaccinatiestatus van je kind nakijken.
- Wratten
Wratten zijn goedaardige gezwelletjes die worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Ze bevinden zich meestal op de vingers of voeten. Uitgebreide platte wratten ontstaan soms op de handen of in het aangezicht. - Mollusca
Molluscum contagiosum is een andere benaming voor parelwratjes. Het zijn kleine, witte, glinsterende bolletjes met een kuiltje in het midden. De oorzaak is een virale infectie. Deze besmettelijke huidinfectie treft vooral jonge kinderen. - Naevi
Naevi zijn goedaardige gezwellen van de huid. Er zijn verschillende types naevi, waarvan de moedervlek de meest voorkomende is.
Verder zijn er nog vele andere huidaandoeningen die minder vaak voorkomen bij kinderen of over het algemeen zeldzaam zijn.
- Pityriasis versicolor
Deze bruingekleurde, licht schilferende vlekken komen vooral voor bij oudere kinderen. Na verloop van tijd kunnen ze ontkleuren, en dan valt het typische vlekkenpatroon op. Het gaat om een goedaardige huidaandoening die wordt uitgelokt door een schimmel, Pityrosporon ovale. De vlekken bevinden zich meestal op de bovenrug, de schouders en de borst. - Pityriasis alba
Bij deze aandoening zijn er onscherp begrensde, ronde, witte vlekken te zien op het gelaat, de romp en de ledematen. Het is vaak gelinkt aan atopisch eczeem. Het gaat om een goedaardige aandoening waarvan het kind spontaan herstelt. - Folliculitis
Folliculitis is een ontsteking van enkele haarzakjes. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken, zoals wrijving, vochtigheid of het gebruik van vette zalven of oliën. - Tinea (ringworm)
Tinea is een besmettelijke infectie van de huid die wordt veroorzaakt door schimmels. Er ontstaat een typische ringvormige, duidelijk begrensde rode vlek met schilfers aan de randen. Als de infectie zich op de hoofdhuid voordoet, is er meestal ook haarverlies in het aangetaste gebied. Er kan ook een tweede bacteriële infectie ontstaan. - Netelroos (urticaria)
We spreken van netelroos bij snel opkomende, jeukende huiduitslag met grote of kleine bultjes over een groot deel van het lichaam. Er bestaat een acute en een chronische vorm. Bij kinderen gaat het meestal over acute netelroos als gevolg van een infectie, geneesmiddel of allergische reactie. - Alopecia areata
Dit is een haaraandoening waarbij er plotse haaruitval optreedt op een deel van de hoofdhuid, zonder andere symptomen. Er is dan een kale plek te zien, zonder roodheid of schilfering. De aandoening komt op alle leeftijden voor, maar voornamelijk bij jongvolwassenen. Schimmelinfecties en stress zijn gekende oorzaken. - Psoriasis
Dit is een chronische huidaandoening die vrij vaak voorkomt bij volwassenen, maar ook af en toe bij kinderen. Het uitzicht is dan vaak wat verschillend: er zijn vage plekken te zien die lijken op eczeem en vaak is er minder schilfering dan bij volwassenen.
Een zeldzamere vorm van psoriasis, namelijk psoriasis guttate, komt wel vaker voor bij kinderen. Deze vorm komt voor na een keelontsteking door een bacterie (streptokokkeninfectie) en ziet eruit als huiduitslag met kleine, druppelvormige vlekjes. - Ziekte van Lyme (Borrelia-infectie)
Een infectie door de bacterie Borrelia burgdorferi wordt overgebracht via een tekenbeet van een besmette teek. De infectie leidt tot de ziekte van Lyme. De eerste fase van de ziekte van Lyme wordt gekenmerkt door huiduitslag, erythema migrans genaamd. Hierbij is een rode uitslag te zien rond de plaats van de beet met een centrale verbleking. In zeldzame gevallen verschijnt een andere huidaandoening, borreloïde lymfocytoom. Dit ziet eruit als een gladde blauw- of paarsrode zwelling in de huid die geen pijn uitlokt. De zwelling bevindt zich meestal ter hoogte van de oorlellen of in de schaamstreek. - Huidtumoren
Tumoren van de huid kunnen af en toe voorkomen bij kinderen en zijn meestal goedaardig. In dit geval is het voldoende om ze te laten opvolgen door een arts. Kwaadaardige tumoren kunnen ook voorkomen, maar zijn uiterst zeldzaam bij kinderen.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Doorgaans kan de arts op basis van de klachten en het uitzicht van de huiduitslag de diagnose stellen. Een grondige bevraging van de patiënt kan veel duidelijk maken:
- Hoe is de aandoening begonnen?
- Wanneer is de aandoening begonnen?
- Is het kind op reis geweest?
- Komt de huidaandoening nog voor in de omgeving of bij familieleden van het kind?
- Heeft het kind nog andere klachten, zoals koorts?
Daarna volgt altijd een grondig nazicht: niet alleen van de letsels, maar ook van het haar, de nagels, de handpalmen en de voetzolen, en van de slijmvliezen, vooral van de mond.
Soms zijn toch verdere onderzoeken nodig, bijv. als ze van belang zijn voor het kiezen van de juiste behandeling. Enkele voorbeelden van mogelijke onderzoeken:
- Bacteriële cultuur: hierbij wordt door middel van een wattenstaafje wat materiaal uit het huidletsel verkregen, waaruit bacteriën worden gekweekt. Dit onderzoek kan de arts meer informatie verschaffen over het soort bacterie dat de huidaandoening veroorzaakt heeft. Het wordt uitgevoerd bij bijv. impetigo of folliculitis, maar is enkel nodig wanneer de letsels niet beteren met de standaard antibioticatherapie.
- Epicutane test of plakproef (huidtest): dit onderzoek wordt gebruikt om allergieën op te sporen. Hierbij worden kleine plakkertjes met de te testen stoffen op de huid geplakt. Na twee dagen wordt gekeken of een bepaalde stof een allergische reactie heeft uitgelokt.
- Microscopie en schimmelcultuur: bij het vermoeden van een schimmelinfectie neemt de arts een staaltje van het letsel. Door het vinden van de schimmel onder de microscoop en door het kweken van de schimmel kan de arts de diagnose bevestigen.
- Histologisch onderzoek: dit is onderzoek van cellen en weefsels. Met een biopsie wordt een klein stukje weefsel van een verdacht letsel weggenomen en onder de microscoop onderzocht. Dit is bijv. nodig als de arts een kwaadaardige huidtumor vermoedt.
Wat kun je zelf doen?
Huidaandoeningen komen vaak voor bij kinderen en de meeste zijn banaal en gemakkelijk te behandelen.
- Het belangrijkste wat je kunt doen om huidaandoeningen te voorkomen, is irriterende factoren vermijden, zoals te warme temperaturen, schurende kledij, vochtigheid, vuil, stof , etc.
- Verder is het niet nuttig om te vette zalven of oliën te smeren, want ook deze zaken kunnen de huid van het kind irriteren.
- Om luiereczeem te vermijden, kun je luiers best tijdig vervangen. De baby regelmatig wassen en de luierstreek droog houden, door het aanbrengen van talkpoeder, kan ook helpen.
Wat kan je arts doen?
Over het algemeen is de behandeling van huidaandoeningen vaak afhankelijk van de leeftijd en is de behandelingsduur meestal kort. Voor veel huidaandoeningen kan een zalf op basis van cortisone worden voorgeschreven. Bij infectie door een bacterie of schimmel moet een antibiotica- of antischimmelbehandeling worden opgestart. Er bestaan ook specifieke producten tegen parasieten als luizen of schurftmijten.
Voor de specifieke behandeling van elk van deze huidaandoeningen verwijzen we naar de richtlijnen.