Jeuk

Laatst aangepast op 31/10/2019

Wat is het?

Jeuk is een kriebelend gevoel dat je aanspoort om te krabben.

Jeuk kan beperkt blijven tot een bepaalde plek op het lichaam. De oorzaak is meestal ook plaatselijk. Je kunt ook jeuk hebben over je hele lichaam.
Jeuk kan voorkomen met of zonder huidletsels. Ook door het krabben kunnen huidletsels ontstaan.

Oorzaken van jeuk

Jeuk kan veel verschillende oorzaken hebben: huidaandoeningen, geneesmiddelen, systemische aandoeningen of psychogeen.

Huidaandoeningen

droge huid;
- Dit is een van de meest voorkomende oorzaken van jeuk bij ouderen. Er is niet altijd een huidafwijking te zien. Het komt meestal voor tijdens de wintermaanden.
eczeem;
- Er zijn verschillende vormen van eczeem: atopisch eczeem, nummulair eczeem en allergisch contacteczeem.
netelroos;
schurft;
schimmelinfecties;
lichen planus;
psoriasis;
hoofd- en schaamluizen;
insectenbeten;
dermografisme.
- Dit een jeukende verhevenheid die optreedt bij lokale druk op de huid (bijv. bij het schrijven van een letter of cijfer op de huid).

Geneesmiddelen

Geneesmiddelen kunnen jeuk veroorzaken via verschillende mechanismen:

allergische reacties;
een droge huid;
verhoogde gevoeligheid aan de zon;
leverschade.

In principe kan elk geneesmiddel jeuk veroorzaken. Meestal is het verband tussen de medicatie en de jeuk snel duidelijk, maar soms treedt het pas na lange tijd op.

Geneesmiddelen die vaak jeuk veroorzaken zijn:

bepaalde antibiotica;
cholesterolverlagers;
bepaalde bloeddrukverlagers (ACE-inhibitoren);
een middel tegen jicht (allopurinol);
tal van antikankergeneesmiddelen;
zware pijnstillers zoals morfine.

Systemische aandoeningen

Systemische ziekten kunnen jeuk veroorzaken zonder dat ze zich daarom per se op de huid zelf vestigen. Voorbeelden hiervan zijn:

nierziekte;
- Jeuk wordt veroorzaakt door een verhoogde concentratie van afvalstoffen (ureum) die de nier niet kan wegfilteren.
- Dit komt vaak voor bij personen met nierdialyse.
leverziekte;
- Door de ophoping van galzouten die de lever niet kan uitscheiden, ontstaat jeuk.
- Typische voorbeelden hiervan zijn galophoping tijdens de zwangerschap, hepatitis of levercirrose door beschadiging van de galwegen.
kanker;
- Vooral bij kankers in het bloed, zoals lymfomen, treedt jeuk vaak op.
schildklierziekten;
- Een traag werkende schildklier veroorzaakt een droge huid.
andere aandoeningen zoals diabetes, hiv-infecties, multiple sclerose (MS) of Parkinson.

Bij 2% van de normale zwangerschappen komt jeuk voor zonder onderliggende aandoening.

Psychogeen

Ook een psychiatrische aandoening zoals depressie, bipolaire stoornis of psychose kan jeuk veroorzaken.

Daarnaast kan het het gevolg zijn van een vicieuze cirkel van jeuk en krabben, neurodermatitis genaamd. Door veelvuldig te krabben wordt de huid dik en leerachtig en gaat ze nog harder jeuken, waardoor je de vicieuze cirkel in stand houdt.

Hoe kun je het herkennen?

Je ervaart een kriebelend gevoel op één plaats op de huid of over het hele lichaam, en je voelt herhaaldelijk de aandrang om te krabben. Soms zie je daarbij huidletsels, maar niet altijd.

Jeuk heeft vele oorzaken, maar vaak kun je zelf een vermoeden hebben vanwaar de jeuk afkomstig is.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Bevraging en lichamelijk onderzoek

De arts probeert de oorzaak van de jeuk te achterhalen op basis van:

het uitzicht: bultjes, puistjes, al dan niet met eczeem, roodheid, …;
de plaats: lokaal of over het hele lichaam.

Bepaalde soorten en oorzaken van jeuk komen typisch voor op bepaalde lichaamsdelen. Voorbeelden hiervan zijn:

jeuk op de hoofdhuid: eczeem, psoriasis, hoofdluizen, allergische reactie op haarkleuring, …;
jeuk in het aangezicht: eczeem, huidinfecties bij kinderen, allergische reactie op cosmetica of nagellak, …;
jeuk op de romp: eczeem, schimmelinfecties, netelroos, insectenbeten, schurft, …;
jeuk in de schaamstreek en op de geslachtsdelen: eczeem, schimmelinfecties, lichen planus, gistinfecties bij vrouwen, schaamluizen, schurft, psychische oorzaken, …

Je arts zal vragen stellen over mogelijke allergieën aan producten, over je medicatie en evt. huidaandoeningen in de familie. Hij zal nagaan of je nog andere lichamelijke symptomen hebt.

Andere onderzoeken

Als de arts een systemische oorzaak vermoedt, zal hij bloedtesten laten uitvoeren en eventueel beeldvorming aanvragen, zoals een röntgenfoto of echografie. Een schimmelinfectie wordt soms vastgesteld door onderzoek van huidschilfers.

Als de diagnose niet helemaal duidelijk is en/of een specialistische behandeling nodig is, kan je arts je doorverwijzen voor verdere onderzoeken en behandeling.

Wat kun je zelf doen?

Algemene maatregelen

Probeer niet te krabben aan jeukende huid, hoe moeilijk dit ook kan zijn.
Verlicht een warme en jeukende huid door een koud kompres of mentholcrème aan te brengen.

Maatregelen tegen een droge huid

In veel gevallen is een droge huid de oorzaak van jeuk. Als je hier last van hebt, houd dan rekening met de volgende maatregelen:

Smeer je huid regelmatig in met hydraterende crèmes. Deze kun je kopen bij de apotheker.
Beperk het baden, want dat droogt je huid nog meer uit.
Was je huid met lauw in plaats van warm water.
Beperk het gebruik van zeep. Gebruik beter een doucheolie. Breng na het wassen steeds hydraterende crème aan.
Dep je huid na het wassen droog met een handdoek in plaats van te wrijven.
Gebruik hypoallergene huidverzorgingsproducten zonder parfum. Vraag hierover advies aan je apotheker.
Vermijd kledij die de huid irriteert (wol en andere ruwe stoffen).
Vermijd hete lucht en zon.

Maatregelen tegen luizen, vlooien en schurft

Behandel hoofdluizen met de ‘nat-kam-methode’.
Bij schurft en luizen zijn hygiënische maatregelen nodig: was kledij en beddengoed.
Als je vlooien in huis hebt, behandel dan de huisdieren en het hele huis met een product tegen vlooien.

Wat kan je arts doen?

In de eerste plaats moet de jeuk bestreden worden. Zelfs als de oorzaak van de jeuk onduidelijk is, hebben de meeste personen baat bij een behandeling die de symptomen tegengaat.

Crèmes en zalven

Bij jeukende huidletsels kan je arts je crèmes of zalven voorschrijven. Deze bevatten vaak cortisone.
- Er zijn verschillende sterktes beschikbaar van cortisonezalven. De arts zal deze kiezen op basis van het soort huidletsel en de plaats ervan.
- Ook als de oorzaak van jeuk onbekend is, kan een proefbehandeling met cortisonezalf helpen.
Er bestaan nog andere soorten zalf tegen jeuk, zoals calcineurine-inhibitorcrèmes of koelende crèmes met menthol.

Geneesmiddelen

Het is ook mogelijk dat de arts medicatie voorschrijft om in te nemen.

Anti-allergiemiddelen kunnen soelaas brengen, zeker voor oorzaken zoals urticaria of dermografisme. Ook in geval van andere oorzaken kunnen ze de jeuk verlichten.
In sommige gevallen worden bepaalde soorten antidepressiva of lichttherapie voorgeschreven.
Voor een korte behandeling van ernstige gevallen is ook cortisone via de mond een optie.
Bij een schimmelinfectie van de huid en bij schurft schrijft de arts speciale zalven en crèmes voor.
- Tegen schimmelinfecties bestaan er ook geneesmiddelen om in te nemen.

Bij algemene onderliggende aandoeningen hangt de behandeling af van de oorzaak van de jeuk. Je arts zal dit verder onderzoeken of je geneesmiddelen voorschrijven. Soms zal hij je hiervoor doorverwijzen naar de specialist.

Meer weten?

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.