Wat is het?
Pijn in een of beide borsten is een vaak voorkomende klacht bij vrouwen.
Soms voelen zij of hun partner een zwelling of knobbeltje in de borst. Dit kan grote ongerustheid veroorzaken.
Omdat het zeer vaak gaat om goedaardige aandoeningen, zal men steeds starten met een klinisch onderzoek van beide borsten. Zowel het onderzoek als het bevoelen van de borsten en het omliggend klierweefsel is belangrijk.
Bij de controle zal de arts letten op huidintrekkingen, huidverharding, vocht- of bloedverlies uit de tepel, etc. Hij bevoelt het borstklierweefsel volgens een vast patroon.
Eventuele knobbeltjes zal de arts beoordelen op hun grootte, vorm, hardheid en beweeglijkheid (vast aan de huid of niet).
Het waardeoordeel hangt sterk af van de fase van de menstruele cyclus. Het borstonderzoek vindt best zo’n tien dagen na de menstruatie plaats.
Daarnaast bevoelt de arts ook de oksels en de regio boven het sleutelbeen. Daar liggen namelijk de lymfeklieren die in nauw verband staan met het borstklierweefsel.
Op basis van de resultaten van dit klinisch onderzoek zal de arts beslissen of verder technisch onderzoek, zoals een mammografie en/of een echografie, noodzakelijk is.
Welke goedaardige borstveranderingen kan je arts vaststellen?
Normale variaties
Beide borsten zijn niet steeds symmetrisch. Zelfs een opvallend verschil in grootte wordt beschouwd als een variant op het normale. Er kan ook een extra tepel aanwezig zijn of extra borstklierweefsel in de oksel. Dit alles behoeft geen verdere zorg.
Fibrocystische veranderingen
Fibrocystische veranderingen zijn borstveranderingen die bij 1 op 4 menstruerende vrouwen optreden tot zelfs bij 1 op 2 menopauzale vrouwen. Ze komen tot stand door veranderingen in de melkkanaaltjes, waarbij enerzijds cystes (met vocht gevulde holtes) ontstaan en anderzijds een soort van littekenvorming kan optreden.
De kenmerkende symptomen zijn gevoeligheid, pijn en zwelling één tot twee weken voor de menstruatie.
De cystes kunnen minder of meer opgezet zijn, afhankelijk van het moment van de cyclus. Meestal zijn ze 1 à 2 cm groot in diameter, maar soms bereiken ze een grootte van een twee- à drietal centimeter.
De verlittekening van een melkkanaaltje leidt tot kleine strengvormige verhardingen. Dit littekenweefsel kan ontaarden in een kwaadaardige omvorming, vooral bij vrouwen waar borstkanker familiaal voorkomt, of wanneer er ook verkalkingen in de verlittekening waarneembaar zijn.
Borstmuis of bindweefselknobbeltje (fibroadenoom)
Een bindweefselknobbeltje is een goed afgelijnd, glad en beweeglijk pakketje klierweefsel dat zich los van aangrenzende structuren bevindt en niet gevoelig is. Het komt voor bij 10 % van de vrouwen, vooral jonge vrouwen.
Het is belangrijk om een bindweefselknobbeltje te onderscheiden van een zogenaamde ‘Phyllodestumor’, die eerder slecht afgelijnd is en specifieke celveranderingen vertoont bij microscopisch onderzoek van een biopsie. Een dergelijk letsel wordt chirurgisch verwijderd.
Vetlichaampje (lipoom)
Een vetlichaampje is een zacht, pijnloos gezwelletje dat zich los van de omringende weefsels bevindt en uit vetcellen bestaat. Het komt veel voor vanaf de leeftijd van 45 jaar.
Melkkanaalpoliep
Een melkkanaalpoliep is een uitgroei van cellen in het melkkanaal waardoor in 3 op 4 gevallen tepelafscheiding wordt waargenomen. De poliep zelf is meestal niet voelbaar.
Wanneer er meerdere poliepjes zijn, is er een verhoogd risico op kwaadaardigheid, wat veel minder het geval is bij een geïsoleerde poliep.
Vetnecrose
Vetnecrose is een ophoping van afgestorven vetcellen.
Omdat een gebied met vetnecrose onregelmatig en gevoelig aanvoelt, en daarenboven vaak verhard is en gehecht aan de omliggende weefsels, kan dit in eerste instantie doen denken aan een kwaadaardig gezwel.
Vetnecrose is echter het gevolg van een chirurgische ingreep, ontsteking of een trauma, en dus goedaardig.
Pijnlijke borsten
Een veelvoorkomende klacht bij gezonde vrouwen. Als het zich voordoet, is dit bij 70% van de vrouwen een periodiek probleem. 25% heeft er chronisch last van.
Dit is slechts zelden een reden voor een medicamenteuze behandeling. Geruststelling over het goedaardig karakter van de klacht is vaak het belangrijkst.
In 5% van de gevallen is het gevoel van pijnlijke borsten eerder te wijten aan een pijnlijk ribkraakbeen.
Van alle vrouwen met borstkanker zijn er slechts 5% die pijn aan de borst als enige symptoom hadden. Soms is de pijn slechts aan één borst voelbaar en continu aanwezig.
Wat kan je zelf doen?
Ben je gezond en komt borstkanker in je familie niet voor, dan is een maandelijks zelfonderzoek van de borsten niet nodig.
Komt borstkanker wel in je familie voor of heb je zelf borstkanker gehad, dan kan het regelmatig zelf onderzoeken van je borsten wel nuttig zijn.
Wanneer je een knobbeltje opmerkt, ga dan na in welke fase van je cyclus je bent. Is het knobbeltje nog voelbaar 10 dagen na de start van je menstruatie, ga dan naar de huisarts.
Merk je daarnaast nog andere zaken op zoals pijn, huidintrekking, tepelvochtverlies of andere, wacht dan niet en laat dit meteen controleren.
Wat kan je arts doen?
Elke voelbare of zichtbare afwijking moet verder onderzocht worden. De voorgestelde onderzoeken zijn afhankelijk van het type letsel.
Eerst gebeurt beeldvorming. Dit kan een echografie zijn, een radiografie (mammografie) of een MRI.
Indien meer zekerheid nodig is over de aard van het letsel, wordt een biopsie genomen.
Meer weten?
- https://www.thuisarts.nl/borstkanker/ik-wil-zelf-mijn-borsten-onderzoeken
- https://www.thuisarts.nl/borstkanker/ik-merk-verandering-in-mijn-borsten