Wat is het?
Overmatige borstontwikkeling bij jongens of mannen wordt in het medisch jargon ‘gynaecomastie’ genoemd.
Door een verstoring van de balans tussen het vrouwelijk hormoon oestrogeen en het mannelijk hormoon testosteron gaat borstklierweefsel aan één of beide kanten groeien.
De oorzaak verschilt per leeftijdsgroep. Bij pasgeborenen, pubers en mannen ouder dan 50 jaar gaat het meestal om een natuurlijk verschijnsel:
- bij de geboorte hebben alle baby’s (zowel jongetjes als meisjes) borstklierweefsel. In de baarmoeder krijgt de baby via de moederkoek (placenta) en de moeder zelf immers oestrogeen. Dat borstklierweefsel verdwijnt meestal spontaan na de eerste levensweken en voor het eerste levensjaar;
- tijdens de (pre)puberteit, waar de hormonen tijdelijk opspelen, schommelt de verhouding tussen oestrogenen en androgenen. Daardoor kan borstgroei optreden. Dat is vaak asymmetrisch en tijdelijk. Bij 92% verdwijnt dat borstklierweefsel binnen de 2 jaar;
- oudere mannen maken steeds minder mannelijke hormonen aan en net meer oestrogenen, met borstgroei tot gevolg.
In sommige gevallen heeft de borstzwelling bij mannen een andere oorzaak:
- medicatie: hormonen, bepaalde vochtafdrijvers (diuretica), antidepressiva, hartmedicatie, maagmedicatie, hormonen tegen kanker;
- bepaalde ziekten (zeldzaam): hormonale aandoeningen en tumoren (teelbal-, bijnier-, hypofyseproblemen), genetische afwijkingen (bv. syndroom van Klinefelter), lever-, nier- en schildklierziekten;
- gebruik van drugs (cannabis en amfetamines);
- gebruik van anabole steroïden;
- overgewicht (in vetweefsel worden androgenen omgezet in oestrogenen);
- voedingssupplementen kunnen een soort oestrogenen bevatten.
Gynaecomastie geeft geen verhoogd risico op borstkanker.
Hoe vaak komt het voor?
De natuurlijke en onschuldige variant van borstgroei bij jongens en mannen komt vaak voor.
Tussen de 10 tot 15 jaar heeft ongeveer 50% van de jongens borstzwelling; in de groep van 50 tot 69 jaar is dat zelfs 72%.
Mannen die hormoontherapie voor kanker krijgen, hebben in meer dan de helft van de gevallen borstvorming.
Hoe kan je het herkennen?
Gynaecomastie herken je aan de zwelling aan één of beide borsten. Het voelt meestal als een platte ronde zwelling achter de tepel die elastisch is.
De zwelling kan gevoelig of pijnlijk zijn.
Soms verlies je vocht uit de tepel.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts onderzoekt de borsten: hij kijkt of de zwelling achter de tepel ligt, of die zacht, hard of elastisch is, en of het aan twee kanten zit. Zo kan hij het verschil zien tussen gynaecomastie, pseudogynaecomastie (groei van vetweefsel) en borstkanker.
Hij kijkt na of er vocht uit de tepel komt, of je tekenen hebt van een lever-, nier- of schildklierziekte, en of er hormonale veranderingen of stoornissen zijn zoals veranderde haargroei, teelballen…
Hij vraagt je of er verder nog symptomen zijn zoals impotentie of een verminderd libido. Ook controleert hij welke medicijnen, voedingssupplementen en drugs je gebruikt.
Indien nodig kan hij een bloedonderzoek doen om je hormoonstatus te kennen.
In sommige gevallen gebeurt een genetisch onderzoek, meestal in een gespecialiseerd centrum.
Een echografie en/of een mammografie (speciale röntgenfoto van de borst) kan indien nodig worden aangevraagd.
Wat kan je zelf doen?
Heb je borstklierzwelling in de puberteit of na de leeftijd van 50 jaar, dan gaat het meestal om een onschuldige aandoening en hoef je zelf niets te doen. Neem contact op met je huisarts in geval van:
- borstzwelling tussen de leeftijd van 16 en 50 jaar;
- zwelling die in korte tijd is ontstaan;
- zwelling in de puberteit die niet verdwijnt na twee jaar;
- andere klachten zoals roodheid, gloeiende huid bij de zwelling en/of koorts;
- vochtverlies uit de tepel;
- ongerustheid.
Streef een normaal gewicht na.
Bespreek de medicatie, kruiden en voedingssupplementen die je gebruikt met je arts en neem geen doping of drugs.
Wat kan je arts doen?
Meestal kan men afwachten tot de zwelling vanzelf verdwijnt.
Maar na de leeftijd van 50 jaar verdwijnt die zwelling doorgaans niet meer.
Bij esthetisch ongemak, kan men opteren om het borstweefsel operatief te laten verwijderen.
Is de borstzwelling het gevolg van medicatiegebruik, dan raadt je arts je aan om die te stoppen.
In geval van een andere oorzaak van de borstzwelling, is behandeling van die oorzaak doorgaans nodig.
Gynaecomastie kan behandeld worden met medicijnen gebaseerd op hormonen, zoals anti-oestrogenen (bv. tamoxifen).
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/borstzwelling-bij-mannen/ik-wil-meer-weten-over-borstzwelling-bij-mannen