Borderline persoonlijkheidsstoornis

Laatst aangepast op 02/05/2024

Wat is borderline persoonlijkheidsstoornis?

Persoonlijkheidsstoornis

Iedereen heeft een eigen persoonlijkheid. Dat betekent dat iedereen bepaalde eigenschappen heeft en op een eigen manier reageert op situaties. Je persoonlijkheid wordt

deels beïnvloed door genetische factoren (eigenschappen die je van je ouders erft);
deels beïnvloed door de omgeving waarin je opgroeit.

Het woord ‘persoonlijkheidsstoornis’ betekent dat iemand bepaalde eigenschappen of gedragspatronen heeft die het moeilijk maken om goed te functioneren en reageren in bepaalde situaties. Er bestaan verschillende persoonlijkheidsstoornissen, zoals bijvoorbeeld:

borderline;
paranoia;
narcistische persoonlijkheidsstoornis;
afhankelijke persoonlijkheidsstoornis.

Soms kunnen mensen meerdere persoonlijkheidsstoornissen hebben.

Een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een bepaald type persoonlijkheidsstoornis waarbij iemand in het dagelijks leven moeilijkheden ervaart. Het kan moeilijk zijn om:

goed met anderen om te gaan;
emoties onder controle te houden;
te weten wie je bent;
je gedrag te beheersen.

Door die moeilijkheden ontstaan er problemen, zowel thuis als op school of op het werk.

Risicofactoren

Persoonlijkheidsstoornissen ontstaan door meerdere factoren die op elkaar inspelen. Risicofactoren die de kans op de ontwikkeling van borderline verhogen, zijn onder meer:

genetische factoren (eigenschappen die je van je ouders erft);
negatieve factoren of ervaringen in je kindertijd:
- als kind niet goed gehecht geraakt zijn aan je ouders;
- fysieke en/of emotionele verwaarlozing;
- seksueel misbruik;
- gepest zijn.

Hoe vaak komt borderline persoonlijkheidsstoornis voor?

Een borderline persoonlijkheidsstoornis komt redelijk vaak voor, namelijk bij ongeveer 7 op 1000 mensen. De problemen beginnen vaak al als je tiener of jongvolwassene bent.

Borderline persoonlijkheidsstoornis komt vaker voor bij:

jongeren;
vrouwen;
mensen met een laag opleidingsniveau.

Borderline kan ook voorkomen samen met andere persoonlijkheidsstoornissen of psychische aandoeningen, zoals ADHD, posttraumatische stressstoornis (PTSS), middelenmisbruik of depressie.

Hoe kan je borderline persoonlijkheidsstoornis herkennen?

Bij een borderline persoonlijkheidsstoornis zijn er moeilijkheden op het vlak van:

relaties (het omgaan met anderen);
emoties;
zelfbeeld (het beeld dat je van jezelf hebt);
beheersen van gedrag.

Dit patroon van moeilijkheden komt herhaaldelijk voor en kan op veel verschillende manieren tot uiting komen. Zo kunnen meerdere symptomen wijzen op borderline persoonlijkheidsstoornis:

relaties (omgaan met anderen):
- moeilijkheden om met andere mensen een band op te bouwen;
- heel bang zijn dat iemand je in de steek laat;
- afwisselend iemand ophemelen en afbreken;
emoties:
- gevoelens van intense somberheid, prikkelbaarheid en/of angst (enkele uren, maar niet langer dan een paar dagen);
- je leeg voelen;
- (soms) kwaadheid en agressie moeilijk onder controle kunnen houden, bijv. woede-uitbarstingen;
- wantrouwen in periodes van grote stress (bijv. denken dat je achtervolgd wordt, dat anderen over je praten terwijl dat niet zo is ...) of niet meer weten wat echt is en wat niet;
zelfbeeld (het beeld dat je van jezelf hebt):
- een negatief beeld van jezelf hebben;
- niet weten wie je bent;
- voortdurend aan jezelf twijfelen;
het beheersen van gedrag:
- impulsief gedrag, zoals onnodige risico’s nemen, bijv.:
  - gokken;
  - onvoorzichtig rijden in het verkeer;
  - gebruik van drugs;
  - …;
- zelfverwonding, bijv.:
  - krassen in de voorarmen;
  - zichzelf slaan;
  - …;
- zelfmoordgedachten/poging(en).

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Je zorgverlener luistert naar je klachten en de problemen die je ervaart. Als het nodig is, kan de zorgverlener je doorsturen naar een andere zorgverlener die veel weet over borderline persoonlijkheidsstoornissen. Zo kan die kijken of er bij jou ook sprake is van borderline.

De diagnose van borderline persoonlijkheidsstoornis wordt niet zomaar gesteld. Het is belangrijk dat dat zorgvuldig gebeurt. De diagnose gebeurt daarom:

aan de hand van meerdere gesprekken met een zorgverlener;
eventueel door meerdere zorgverleners, zoals:
- psychiaters,
- psychiatrisch verpleegkundigen,
- psychologen,
- …

Je zorgverlener bekijkt ook altijd samen met jou of je klachten mogelijk beter passen bij een andere psychische aandoening.

Wat kan je zelf doen?

Bij een mogelijke diagnose van borderline persoonlijkheidsstoornis kan je zelf heel wat doen.

Herken je jezelf in de omschrijving van borderline persoonlijkheidsstoornis? Raadpleeg dan je zorgverlener voor een diepgaand gesprek.
- Heb je nog geen zorgverlener (bijv. huisarts, psycholoog …)? Zoek dan een zorgverlener via de sociale kaart. De sociale kaart geeft een overzicht van alle vormen van hulpverlening die in jouw gemeente of regio beschikbaar zijn.

Voor online/telefonische hulp kan je terecht op:
- www.tele-onthaal.be.
- Als je zelfmoordgedachten hebt, kan je ook advies en hulp vinden op 1813 of www.zelfmoord1813.be.

Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen.
- Een gezonde levensstijl is belangrijk.
  - Zorg voor:
    - voldoende slaap;
    - voldoende beweging;
    - gezond eten.
  - Vermijd:
    - te veel stress.

Wees mild voor jezelf.
Leer jezelf kennen door bijvoorbeeld informatie te lezen over borderline persoonlijkheidsstoornis.
Er bestaan ook lotgenotengroepen. Meer info daarover vind je onder ‘Meer weten?’.
Zoek hulp en steun bij familie of vrienden. Die kunnen je ondersteunen als je het moeilijk hebt.

Wat kan je arts of zorgverlener doen?

Psycho-educatie (uitleg)

Je zorgverlener geeft je meer uitleg over wat een persoonlijkheidsstoornis precies is en wat dat betekent voor jou en je naasten (familie, vrienden ...). Als je hiervoor toestemming geeft, kunnen je naasten bij dat gesprek ook aanwezig zijn.

Psychologische begeleiding

Bij een persoonlijkheidsstoornis is psychotherapie de beste behandeling.

Het doel van psychotherapie is om te leren omgaan met je emoties en moeilijkheden, zodat je minder klachten ervaart.
Er bestaan verschillende vormen van psychotherapie. Je zorgverlener kan met jou bekijken wat voor jou het meest geschikt is.

Bij sommige personen met borderline persoonlijkheidsstoornis wordt een crisisplan opgesteld. Dat is een plan dat jou kan helpen om een emotionele crisis door te komen.

Medicatie

Er bestaat geen medicatie om een borderline persoonlijkheidsstoornis te behandelen. Je arts kan, indien nodig, wel medicatie voorschrijven om bijkomende klachten te behandelen, zoals bijv. onrust of depressieve klachten.

Teamwerk

Je zorgverlener begeleidt je niet alleen. Vaak verwijst hij of zij je door naar een andere zorgverlener of heb je meerdere zorgverleners die je samen begeleiden.

Deze zorgverleners kunnen je helpen om je klachten te verbeteren en je levenskwaliteit te verhogen:

psycholoog, voor:
- psycho-educatie (uitleg);
- psychologische begeleiding
psychiatrisch verpleegkundige, voor:
- psycho-educatie (uitleg);
- psychologische begeleiding
huisarts, voor:
- psycho-educatie (uitleg);
- psychologische begeleiding;
- behandeling van lichamelijke problemen;
- eventueel ondersteuning met medicatie;
psychiater, voor:
- stellen van de diagnose;
- psychologische begeleiding;
- indien nodig ondersteuning met medicatie;
familiehulp, voor:
- ondersteuning in het dagelijks leven;
maatschappelijk werker, voor:
- o.a. administratieve ondersteuning;
arbeidsarts, om:
- problemen op het werk te bespreken;
- werksituatie te bekijken;
….

Ook een ervaringsdeskundige kan je helpen voor laagdrempelig contact met een lotgenoot.

Hoe gaat het verder?

De symptomen van een borderline persoonlijkheidsstoornis verminderen meestal of worden minder intens naarmate je ouder wordt.

Psychotherapie kan ervoor zorgen dat je minder symptomen ervaart en dat je beter kan functioneren.

Meer weten?

Algemene info

Lotgenotengroepen

Info voor naasten

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.