Wat is het?
Amoeben zijn microscopische eencellige diertjes die overal ter wereld voorkomen. Ze leven in water en bewegen zich voort door middel van schijnvoetjes. In sommige gevallen kunnen ze een infectie veroorzaken bij de mens, wat amoebiasis wordt genoemd. De amoebe die de mens ziek kan maken is de Entamoeba hystolitica.
Entamoeba hystolitica kan overleven in de dikke darm. Het is er warm en vochtig, en samen met de aanwezigheid van bacteriën vormt de dikke darm het ideale milieu voor een amoebe. Daar produceert het diertje cysten die uitgescheiden worden met de stoelgang. Deze cysten kunnen in de voeding van de mens terechtkomen, bijv. door bemesting of een slecht rioleringssysteem. De cysten kunnen zich dan ontwikkelen tot ziekmakende amoeben bij iemand die besmet voedsel eet.
De amoeben zijn in staat om het slijmvlies van de darm te doorbreken. Op die manier komen ze in het lichaam terecht, waar ze buikvliesontsteking kunnen veroorzaken. De cysten kunnen ook via het bloed vervoerd worden, waardoor ze in de lever kunnen terechtkomen en er een abces vormen.
De tijd tussen de inname van cysten en het ziek zijn (incubatietijd) varieert sterk; van 1 week tot 4 maanden.
Hoe kun je het herkennen?
- De meeste mensen die besmet zijn, vertonen weinig of geen symptomen.
- Als amoeben in de darm terechtkomen, kunnen ze er diarree veroorzaken. Deze kan licht zijn (losse stoelgang) of ernstig (bloederige diarree en hevige buikpijn).
- Verder kunnen buikpijn, krampen, milde koorts en hoofdpijn optreden.
Hoe vaak komt het voor?
Amoebiasis komt over de hele wereld voor, maar vooral in tropische en subtropische gebieden met sanitaire voorzieningen en riolering van mindere kwaliteit.
Jaarlijks worden wereldwijd ongeveer 40 tot 50 miljoen nieuwe gevallen vastgesteld.
Er zijn mensen die sterven aan amoebiasis, vooral door de vorming van een leverabces, maar ook door (bloederige) diarree. Meestal gebeurt dit in gebrekkige omstandigheden met slechte toegang tot zorg.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Amoebiasis kan vastgesteld worden aan de hand van een laboratoriumonderzoek op stoelgang of door het wegnemen van een stukje weefsel uit de dikke darm (biopsie).
Het is niet altijd eenvoudig om amoeben in de stoelgang terug te vinden. Daarom wordt in sommige gevallen gevraagd om stoelgang binnen te brengen op 3 verschillende dagen. In het laboratorium onderzoekt men de stoelgang met speciale merkers die amoeben kunnen aantonen.
Wat kun je zelf doen?
Gebruik zuiver water om amoebiasis te voorkomen. Behandel onzuiver water met jodiumtabletten in een goed filtersysteem of verwarm het tot meer dan 50°C gedurende meer dan 5 minuten. De cysten zullen dan uitgeroeid zijn, waardoor je het water veilig kan drinken.
Het klassieke advies voor voedsel blijft ook hier geldig: ‘boil it, cook it, peel it or forget it’, kook het, bak het, schil het of vergeet het.
Het toevoegen van chloor aan het drinkwater vernietigt de cysten niet.
Als je op vakantie gaat, informeer je dan goed over hoe je ziektes kan voorkomen. Een betrouwbare bron is de website van het Instituut voor Tropische Geneeskunde.
Heb je buikpijn, ernstige en/of bloederige diarree en koorts na een verblijf in het buitenland, deel dit dan zeker mee aan je arts en vermeld je bestemming.
Drink steeds voldoende water bij diarree, eventueel aangevuld met ORS (oral rehydration solution). Dit is een zakje met een zoutoplossing dat de opname van water bevordert. ORS kan je bij de apotheek krijgen.
Wat kan je arts doen?
Amoebiasis kan behandeld worden met middelen tegen parasieten. Je arts zal je informeren over de te verwachten effecten en bijwerkingen.
In sommige ernstige gevallen is een ziekenhuisopname nodig. Dan wordt extra vocht toegediend samen met de juiste geneesmiddelen. Door middel van een echografie kunnen cysten opgespoord worden in de lever.
Omdat herval kan optreden, zal je arts je stoelgang enkele weken na de behandeling opnieuw laten testen.
Meer weten?
https://www.wanda.be/nl/a-z-index/amoebendysenterie/