Wat is het?
Een amoebe is een eencellig organisme dat vrij kan leven of als parasiet. Zo’n parasiet die de mens kan infecteren is Entamoeba histolytica. Een infectie met E. histolytica vindt plaats door (on)rechtstreeks contact met ontlasting van een besmette persoon, meestal via inname van verontreinigd water of voedsel. De parasiet kan overleven in de dikke darm. Een deel ervan vormt een stevige wand rond zich en wordt uitgescheiden via de stoelgang (besmettelijke cystes). Kleine amoeben kunnen de dikke darmwand beschadigen, waardoor er bloed in de ontlasting komt (amoebendysenterie). Soms verspreiden de amoeben zich via de bloedcirculatie naar organen, meestal de lever, waar ze een abces kunnen vormen.
Hoe vaak komt het voor?
E. histolytica komt wereldwijd voor, maar vooral in (sub)tropische gebieden met slechte sanitaire omstandigheden. Immigranten van of reizigers naar deze gebieden behoren tot de risicogroepen. Jaarlijks worden 40 tot 50 miljoen mensen geïnfecteerd. Slechts 10% ontwikkelt amoebendysenterie en bij minder dan 1% verspreidt de infectie zich naar de lever. Ongeveer 10% van de wereldbevolking zou besmet zijn. 0,1 tot 0,2% van de geïnfecteerde personen sterft, meestal door de ontwikkeling van een amoebenabces.
Hoe kan je het herkennen?
Contacteer je arts wanneer je last krijgt van koorts of temperatuursverhoging, buikpijn (vooral in de rechterbovenbuik) en/of gewichtsverlies na terugkeer uit de (sub)tropen.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts moet een amoebenabces overwegen wanneer een persoon binnen 5 maanden na terugkeer uit de (sub)tropen plots hoge koorts met koude rillingen ontwikkelt, naast algemeen onwel voelen en pijn in de rechterbovenbuik of flank. Soms is er een meer sluimerend beloop met perioden van temperatuursverhoging, onwel voelen en gewichtsverlies. Bij lichamelijk onderzoek is de bovenbuik gevoelig bij druk en kan de arts een vergrote lever voelen.
Bloedonderzoek toont onder andere een verhoogd aantal witte bloedcellen, leverenzymstoornissen, ontstekingsparameters en antistoffen tegen E. histolytica. Een echografie van de lever kan een leverabces bevestigen. Onderzoek van een stoelgangsstaal kan de aanwezigheid van amoeben in de darmen aantonen. Bij twijfel over de oorzaak (bijv. bij onvoldoende respons op medicatie) kan het abces indien gewenst aangeprikt worden; het verzamelde vocht wordt dan opgestuurd voor verder onderzoek.
Wat kan je zelf doen?
Algemene hygiënische maatregelen (bijv. enkel drinken van gebottelde dranken) in acht nemen als reiziger volstaat om infectie te voorkomen.
Wat kan je arts doen?
Zonder behandeling is een amoebenabces dodelijk. Antiparasitaire medicatie (bijv. metronidazole) is effectief. Bijkomend kan men drainage van het abces overwegen: het abces wordt aangeprikt door de huid en leeggezogen. Voor verwijdering van cysten in de darmen is bijkomende medicatie vereist.