In het nieuws
Word je ’s nachts vaak wakker? Dan zou je volgens onderzoek 50 procent meer kans hebben op dementie. Dat lezen we in Het Laatste Nieuws van 27 september 2024. Ook wie kampt met slaaptekort, is gevoeliger voor aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer. ‘Er is een direct verband tussen onze slaap en onze breingezondheid’, zegt professor Reginald Deschepper. ‘Je hersenen krijgen tijdens de slaap letterlijk een wasbeurt.’ Hij geeft zes concrete tips om die ‘hersenspoeling’ optimaal te laten verlopen, waaronder deze: ‘De afvoer van spoelvocht blijkt het best te verlopen als je op je rechterzij ligt.’
Factcheck
In de hersenen zit een vloeistof, vergelijkbaar met lymfe, die afvalstoffen oplost en afvoert. Dit spoelsysteem werkt het best tijdens de slaap. Personen met alzheimer slapen minder goed, waardoor ze misschien minder goed afvalstoffen afvoeren uit het brein. Bovendien blijken mensen met allerhande hersenziekten, waaronder dementie en parkinson, vaker op hun zij te slapen dan op hun rug. Op welke zijde ze slapen, rechts of links, en of dat een rol speelt bij de afvoer van vocht, weten we niet. We beschouwen de tip van Reginald Deschepper daarom als niet bewezen.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Professor Reginald Deschepper schreef een nieuw boek: ‘Bescherm je brein tegen dementie’. De krant Het Laatste Nieuws interviewde hem daarover (1). In zijn boek merkt Deschepper op dat mensen met alzheimer vaker ’s nachts wakker worden en minder lang slapen.
De kwaliteit van de slaap heeft een invloed op het brein. Volgens Deschepper verdubbelt vaak wakker worden het risico op dementie. Terwijl je diepe slaapfasen nodig hebt om afvalstoffen uit je brein te elimineren. Deschepper verwijst hierbij naar het glymfatisch systeem: dat is een recent ontdekt systeem waarbij hersenvocht door de hersenen stroomt en afvalstoffen afvoert. Hoe dat precies werkt en waar het toe leidt, is nog niet duidelijk (2).
Dat neemt niet weg dat Deschepper tips geeft voor een goede hersenspoeling. Zijn opvallendste tip heeft te maken met de positie waarin je slaapt: de afvoer van spoelvocht zou het best verlopen als je op je rechterzij ligt. Daar willen we het fijne van weten.
Bron
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
We weten uit eerder onderzoek dat dementie het slaapwaakritme verstoort. Maar het is niet duidelijk of slechter slapen een gevolg is van dementie of een mogelijke oorzaak ervan. Stellen dat slecht slapen het risico op dementie verdubbelt, is te kort door de bocht (2).
Sinds enkele jaren zijn er aanwijzingen dat er in de hersenen, meer bepaald in de zone rondom de bloedvaten die door het brein lopen, vocht circuleert. In dat hersenvocht worden afvalstoffen opgelost en afgevoerd. Dit spoelsysteem lijkt op het lymfesysteem, en wordt het glymfatisch systeem genoemd (3).
Wat weten we al over dit spoelsysteem?
- Uit proefdieronderzoek blijkt dat het glymfatisch systeem vooral actief is tijdens de slaap.
- Een van de eiwitten die wordt afgevoerd via dit spoelsysteem is amyloïd, een stof die zich ook opstapelt in de hersenen van mensen met alzheimer.
- Het glymfatisch systeem functioneert minder goed bij slaapstoornissen of onderbroken slaap (4).
- Bij personen met chronische slaapproblemen vindt men meer amyloïd in het brein (5).
- De slaappositie: mensen met verschillende vormen van dementie en parkinson slapen vaker op hun zij dan gezonde personen, zonder onderscheid tussen liggen op je rechter- of op je linkerzijde (6).
Als je al deze vaststellingen aan elkaar koppelt als oorzaak-gevolgverbanden, kan je redeneren dat goed slapen en op je zij liggen het risico op dementie verminderen omdat het spoelsysteem in je hersenen dan beter zou functioneren. Er zijn echter nog heel veel vraagtekens over deze verbanden. Meer onderzoek is nodig.
Conclusie
In de hersenen zit een vloeistof, vergelijkbaar met lymfe, die afvalstoffen oplost en afvoert. Dit spoelsysteem werkt het best tijdens de slaap. Personen met alzheimer slapen minder goed, waardoor ze misschien minder goed afvalstoffen afvoeren uit het brein. Bovendien blijken mensen met allerhande hersenziekten, waaronder dementie en parkinson, vaker op hun zij te slapen dan op hun rug. Op welke zijde ze slapen, rechts of links, en of dat een rol speelt bij de afvoer van vocht, weten we niet. We beschouwen de tip van Reginald Deschepper daarom als niet bewezen.
Referenties
- (2) National Institutes of Health (NIH). Lack of sleep in middle age may increase dementia risk. 27 april 2021.
- (3) Scheerders K. Zorgt diepe slap voor een grote schoonmaak van de hersenen? DOQ. 22 februari 2023.
- (4) Xie L, Kang H, Xu Q, et al. Sleep drives metabolite clearance from the adult brain. Science 2013; 342: 373–377.
- (5) Chen D, Wang J, Zhang L, et al. Cerebrospinal fluid amyloid-β levels are increased in patients with insomnia. J Alzheimers Dis 2018; 61: 645–651.
- (6) Levendowski D, Gamaldo C, St Louis E et al. Head Position During Sleep: Potential Implications for Patients with Neurodegenerative Disease. J Alzheimers Dis. 2019;67(2):631-638.