Wat is het?
Wratten zijn goedaardige huidgezwelletjes.
Ze worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Er bestaan meer dan 100 verschillende soorten HPV. Sommige veroorzaken wratten op de huid of slijmvliezen, andere liggen mee aan de basis van baarmoederhalskanker.
Het virus wordt overgebracht door direct huidcontact, en overleeft goed in een vochtige omgeving (zwembaden, douches en sportkleedkamers of natte handdoeken). Vaak dringt het virus de huid binnen langs een ingangspoort. Dat kan een klein wondje zijn.
Mensen met een verminderde weerstand (bijv. aids en chemotherapie) zijn gevoeliger voor infectie met het virus.
We maken een onderscheid tussen genitale en niet-genitale wratten: de genitale (condyloma acuminata) komen voor op de geslachtsorganen, de niet-genitale elders op het lichaam. Onder deze laatste categorie vallen:
- klassieke wratten (verrucae vulgares) die overal op de huid kunnen voorkomen, maar vooral op handen (80%), ellebogen, voeten en knieën. Er zijn ook draadvormige (filiforme) wratten die eerder voorkomen in het gezicht;
- platte wratten (verrucae planae);
- wratten op de voetzool (verrucae plantares).
Bij kinderen zien we vaak de zogenaamde mossel- of parelwratjes opduiken. Die worden veroorzaakt door een ander virus, het molluscum contagiosumvirus. Het zijn dan ook geen echte wratten.
Hoe vaak komt het voor?
Van alle wratten komt 53% voor bij personen jonger dan 19 jaar. Bij volwassenen zien we ze nauwelijks. Zij hebben immers afweerstoffen opgebouwd tegen het virus.
Op de leeftijd van 25 jaar is 80% van de vrouwen besmet met een of meerdere types van het HPV-virus.
Condoomgebruik kan genitale wratten en HPV-besmetting niet volledig voorkomen.
Hoe kun je het herkennen?
Klassieke wratten zijn rond of ovaal, met een vast en ruw oppervlak en een doorsnede van 0,1 tot 1 cm. Ze vormen meestal een verzameling, waardoor het aangetaste deel lijkt op het oppervlak van een bloemkool. Vaak liggen ze naast elkaar, en soms vloeien ze in elkaar over. Als je ze probeert weg te snijden, ontstaan kleine puntvormige bloedingen. Deze wratten zijn meestal pijnloos.
Voetzoolwratten kunnen drukken op onderliggende structuren en daardoor pijnlijk zijn. Vaak zijn ze bedekt met een dikke laag eelt, waardoor ze er soms uitzien als een likdoorn.
Genitale wratten zitten rond de penis, vagina of anus. Ze zijn roze-rood tot grijswit en staan meestal in groepjes dicht bij elkaar. Soms geven ze helemaal geen last, maar soms kunnen ze jeuken of een branderig gevoel veroorzaken. Er kan ook wat vochtverlies zijn uit de schede of de plasbuis.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De diagnose van wratten wordt meestal op zicht gesteld.
Bij twijfel neemt de arts een stukje weefsel weg voor microscopisch onderzoek in het labo.
Wat kun je zelf doen?
Je lichaam bouwt afweerstoffen op tegen het virus.
De meeste wratten (60%) genezen spontaan binnen de 2 jaar. Meestal is er dus geen behandeling nodig.
De verspreiding van gewone wratten kun je niet voorkomen. Zwembaden vermijden of geen hand geven aan een persoon met wratten heeft geen zin.
Je kunt je risico wel beperken door een goede hygiëne en je eigen handdoek te gebruiken.
Was ook altijd je handen na contact met een wrat.
Probeer niet zelf de wrat weg te snijden. Je veroorzaakt er nieuwe wondjes mee, waarlangs het virus dan weer nieuwe wratten kan vormen.
Een aantal producten tegen wratten is vrij verkrijgbaar in de apotheek. Maar de resultaten laten dikwijls te wensen over. Je vindt er ook producten op basis van salicylzuur en/of melkzuur die je met een penseeltje of pen op de wrat aanbrengt, of stiften met zilvernitraat. Deze stoffen zijn erg bijtend, en kunnen ook de gezonde huid rond de wrat aantasten. Je moet ze bovendien dagelijks gebruiken gedurende 2 à 3 maanden. Andere producten doen de wrat dan weer afsterven door ze te bevriezen tot een temperatuur van -50°C. Maar dat is vaak onvoldoende voor een goed resultaat.
Wat kan je arts doen?
De arts zal alleen wratten behandelen die niet vanzelf verdwijnen of hinderlijk zijn. Je huisarts of een huidarts kan de wrat bevriezen met vloeibare stikstof (cryotherapie) dat een temperatuur heeft tot -170°C. Die zeer lage temperatuur doet de wrat afsterven. Dit is wel wat pijnlijk. De eerste dagen komt er een blaar op. Doorgaans zijn meerdere sessies nodig, bijv. 3 à 6 om de 1 à 2 weken. Voordat de arts cryotherapie toepast, kan het zijn dat hij eerst wat eelt wegsnijdt.
Het chirurgisch verwijderen van wratten geeft geen betere resultaten dan bevriezing. Het laat bovendien een litteken na dat op drukplaatsen pijnlijk kan zijn.
Laserbehandeling kan nuttig zijn voor platte wratten in het gelaat. Het is echter pijnlijk en vrij duur.
Wratten verbranden wordt praktisch niet meer gedaan. Het is een agressieve methode die littekens nalaat.
Ten slotte is er nog de mogelijkheid van een inspuiting met een antitumoraal middel. Dit wordt alleen gedaan als alle voorgaande methoden hebben gefaald.
Ook genitale wratten genezen normaal gezien vanzelf. Zijn ze hinderlijk, dan kan je arts er lokaal een product op aanbrengen, ze bevriezen of wegsnijden. Het virus blijft dan nog wel aanwezig. Daarom dat genitale wratten ook makkelijk terugkomen.
Om de kans op besmetting te verminderen, kun je je laten vaccineren tegen HPV. Het vaccin wordt in Vlaanderen gratis ter beschikking gesteld voor meisjes en jongens van het eerste jaar secundair onderwijs. Ben je ouder, dan kun je het vaccin altijd kopen. Maar het is heel duur: een spuit kost 134,84 euro, en je hebt er dan drie nodig. We weten momenteel nog niet hoe lang het vaccin beschermt, omdat het vaccinatieprogramma met dit HPV-vaccin nog maar 7 jaar loopt.
Meer weten?
- https://www.thuisarts.nl/wratten
- https://www.laatjevaccineren.be/hpv
- https://www.cm.be/ziekte-en-behandeling/klachten-en-ziekten/wratten