Wat is het?
Hondsdolheid of rabiës is een virale infectie die het centraal zenuwstelsel van zoogdieren aantast. Mensen worden meestal besmet na een beet, een krab of via speeksel van geïnfecteerde honden, katten, vossen, vleermuizen of apen. Wanneer het dier aan intacte huid likt, of er enkel contact is met de pels, uitwerpselen of bloed, is er geen besmettingsgevaar. Besmetting van mens op mens is zeldzaam.
Hondsdolheid is een dodelijke ziekte, die voorkomen kan worden door onmiddellijk na de blootstelling aan het besmette dier een reeks vaccinaties te geven en een behandeling met antistoffen te starten.
Waar komt het voor?
Hondsdolheid komt wereldwijd voor.
- Hoogrisicogebieden zijn o.a. Azië, Afrika en Zuid- en Midden-Amerika. Daar zorgen vooral honden voor besmetting.
- België is sinds 2001 vrij van rabiës. Rabiës komt niet meer voor bij honden, en ook niet meer bij vossen, maar kan nog altijd bij vleermuizen voorkomen.
Hoe vaak komt het voor?
Jaarlijks sterven wereldwijd 50.000 tot 100.000 mensen aan de gevolgen van rabiës.
Hoe kun je het herkennen?
Geïnfecteerde dieren zijn vaak ofwel agressief, ofwel suf. Ze sterven na 10 dagen.
Symptomen
De beetplaats kan pijnlijk aanvoelen of jeuken. De mens krijgt in geval van besmetting gemiddeld na 20 tot 90 dagen last van volgende symptomen:
- rillingen;
- koorts;
- algemeen ziektegevoel;
- verminderde eetlust;
- misselijkheid;
- braken;
- hoofdpijn;
- ziekelijke angst voor water (hydrofobie).
Soms zijn er echter al klachten na tien dagen of pas na enkele jaren.
Aantasting centraal zenuwstelsel en sterfte
Na de eerste verschijnselen treden klachten op zoals nekstijfheid, stuiptrekkingen en verlammingsverschijnselen, door aantasting van het centraal zenuwstelsel.
Uiteindelijk geraakt de persoon in coma en sterft hij. Een fataal verloop kan enkel voorkomen worden door onmiddellijke actie na een mogelijke besmetting (zie onder).
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts kan rabiës pas aantonen of uitsluiten wanneer de klachten opduiken.
- Het virus is terug te vinden in onder andere speeksel, hersenweefsel, hoornvlies van het oog en ruggenmergvocht.
- In het bloed zijn antistoffen aanwezig.
Wat kun je zelf doen?
Preventieve vaccinatie
Je kunt je preventief laten vaccineren. Dat geeft geen volledige bescherming, maar verkort wel het vaccinatieschema als je besmet zou raken.
Preventieve vaccinatie is aanbevolen voor bepaalde risicogroepen:
- dierenartsen;
- speleologen;
- actieve fietsers;
- joggers in risicogebieden;
- personen (en dan vooral kinderen) die lange tijd in een afgelegen, landelijk ontwikkelingsgebied verblijven waar binnen 24-48 uur geen vaccin beschikbaar is.
Voor gewone reizigers is preventie vaccinatie niet aanbevolen.
Voorzorgsmaatregelen
- Streel op reis geen (tamme) wilde dieren (bijv. apen), straatdieren of huisdieren.
- Raak geen dode dieren aan.
- Houd kinderen extra in het oog.
Onmiddellijke actie na een mogelijke besmetting
Krijg je op reis een beet, krab of een lik op slijmvliezen door een mogelijk besmet dier, onderneem dan snel actie:
- Reinig onmiddellijk de wonde goed met water en zeep gedurende 15 minuten.
- Ontsmet de wonde vervolgens grondig.
- Raadpleeg zo snel mogelijk een arts voor verdere verzorging.
Omdat er geen genezende behandeling voorhanden is voor hondsdolheid, is het heel belangrijk dat je voorzichtig bent op reis en bij een mogelijke besmetting binnen 24 of ten laatste 48 uur een arts of ziekenhuis bezoekt.
Wat kan je arts doen?
Wondreiniging
De arts zal de wonde eerst grondig reinigen met water en zeep. Vervolgens ontsmet hij die met isobetadine of alcohol.
Vaccinatie en toediening antistoffen
- Als je niet gevaccineerd bent, dan krijg je zo snel mogelijk na blootstelling aan een geïnfecteerd dier 4 of 5 inentingen en eventueel eenmalig rabiës-antistoffen toegediend.
- Als je voordien gevaccineerd bent (volledige serie of herhalingsvaccin), dan word je na blootstelling toch nog gevaccineerd, maar minder intensief omwille van de reeds bestaande immuniteit.
Geen behandeling
Er bestaat geen behandeling voor hondsdolheid. Eens je de symptomen ontwikkelt, is de ziekte altijd dodelijk.
Melding aan de overheid
Rabiës is een meldingsplichtige ziekte. Dat betekent dat de arts dit moet melden aan de overheid. Het op rabiës verdachte dier wordt dan zo mogelijk opgespoord, gevangen en onderzocht door het Nationaal Referentielaboratorium voor rabiës.
Meer weten?
- https://www.zorg-en-gezondheid.be/rabi%C3%ABs-hondsdolheid
- https://www.itg.be/Files/docs/Reisgeneeskunde/nrabi.pdf