Te weinig bloedplaatjes (trombocytopenie)

Laatst aangepast op 27/04/2021

Wat is het?

Je hebt drie soorten cellen in je bloed, met elk hun eigen functie:

De rode bloedcellen (RBC) transporteren zuurstof naar je organen en weefsels.
De witte bloedcellen (WBC) verdedigen je lichaam tegen infecties en spelen een rol bij allergische aandoeningen.
De bloedplaatjes (BP) of trombocyten spelen een rol bij de bloedstolling.

Bloedplaatjestekort

We spreken van een tekort als het aantal bloedplaatjes in je bloed lager is dan 150 x 10⁹/l. Dat betekent dat je minder dan 150 miljard bloedplaatjes per liter bloed hebt.

Wanneer je te weinig bloedplaatjes hebt, neemt je bloedingsneiging toe.

Stelt een arts bij jou een tekort aan bloedplaatjes vast? Dan moet hij steeds op zoek gaan naar de oorzaak.

Oorzaken

We kunnen de oorzaken van een bloedplaatjestekort in 3 grote groepen onderbrengen:

verminderde aanmaak in je beenmerg;
toegenomen verbruik;
verhoogde opslag en afbraak in je milt.

Verminderde aanmaak van bloedplaatjes in je beenmerg

Een verminderde aanmaak kan aangeboren of verworven (niet-aangeboren) zijn.

Een aangeboren tekort aan bloedplaatjes is zeer zeldzaam.

Een verworven tekort wordt veroorzaakt door:
- een aandoening, bijv. vernietiging van je beenmerg door:
  - leukemie;
  - kanker;
  - een infectie.
- een externe factor:
  - onderdrukking van de aanmaak (door bestraling of chemotherapie);
  - bijwerkingen van medicatie (bijv. bepaalde plaspillen, sommige antibiotica);
  - een tekort aan vitaminen en andere essentiële sporenelementen of voedingsstoffen (vitamine B12 of foliumzuur);
  - infecties door virussen;
  - te veel alcohol;
  - zwangerschap.

Toegenomen verbruik van bloedplaatjes

Een toegenomen verbruik kan ook aangeboren of verworven zijn. Het is al dan niet te wijten aan een verstoorde werking van je immuunsysteem. Dat wil zeggen dat je lichaam antistoffen aanmaakt tegen bloedplaatjes en ze sneller afbreekt.

Aangeboren oorzaken zijn bijv. een verhoogd verbruik van bloedplaatjes bij:
- te vroeg geboren kinderen (prematuren);
- zwangerschapsvergiftiging.

Verworven oorzaken zijn onder meer:
- bepaalde bloedziekten, zoals primaire immune trombopenie (ook ITP genoemd);
- bijwerkingen van geneesmiddelen;
- een reactie op een bloedtransfusie.

Verhoogde opslag en afbraak van bloedplaatjes in je milt

Een verhoogde opslag en afbraak wordt veroorzaakt door een vergrote milt. Een vergrote milt kan vele oorzaken hebben.

Andere oorzaken

Je kan ook bloedplaatjes verliezen bij een hevige bloeding. Dan heb je ook een tekort, maar dat is tijdelijk en herstelt zich spontaan.

Soms worden in het labo vals-verlaagde waarden gemeten door samenklontering van de bloedplaatjes in het bloedstaal.

Hoe kan je het herkennen?

Het voornaamste kenmerk van een tekort aan bloedplaatjes is de verhoogde bloedingsneiging.

Dat betekent niet per se dat er ergens in je lichaam een bloeding is, maar wel dat de kans op een spontane bloeding ernstig is toegenomen.
Hoe lager je bloedplaatjesgehalte, hoe groter de kans op een bloeding, vooral wanneer het aantal bloedplaatjes onder de 50 x 10⁹/l zit.

Bloedingen

Doorgaans begint de bloeding ter hoogte van je tandvlees en/of neusslijmvlies. Ze wordt dan uitgelokt door:
- wrijving, wanneer je je tanden poetst;
- verhoogde druk, wanneer je niest of snuit.
Als vrouw kan je merken dat je menstruatie abnormaal hevig is.
Je kan ook bloeden ter hoogte van je maagdarmstelsel.
- Dan geef je bloed over of heb je bloed in je stoelgang.
De bloedingen zijn soms moeilijk te stelpen. Ter hoogte van je huid kunnen blauwe plekken en rode of paarse puntvormige bloedingen ontstaan.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Op basis van je klachten kan je arts aan een tekort aan bloedplaatjes denken.

Bloedonderzoek kan dat vermoeden bevestigen en eventuele andere afwijkingen aantonen.
Bij het lichamelijk onderzoek kan de arts een vergrote milt vaststellen.
Indien nodig gebeurt er een beenmergonderzoek.

Wat kan je arts doen?

Opvolging en behandeling

De verdere opvolging en behandeling hangen af van:

de oorzaak van je bloedplaatjestekort;
het totale aantal bloedplaatjes;
of je al dan niet symptomen hebt.

Geen behandeling

Je hebt geen behandeling nodig als je:
- 100 tot 150 miljard bloedplaatjes per liter (100 tot 150 x 10⁹/l) hebt;
- een normaal bloedbeeld hebt;
- geen klachten ondervindt.
Je huisarts doet wel om de paar maanden een bloedafname ter controle. De opvolging stopt wanneer:
- het aantal bloedplaatjes niet verder daalt;
- er geen onderliggende aandoening vastgesteld wordt.
Je arts overloopt samen met jou je lijst van gebruikte medicatie.
- Tal van geneesmiddelen kunnen een bloedplaatjestekort veroorzaken. Je arts houdt daar rekening mee wanneer hij je eventuele medicatie voorschrijft.
- Indien mogelijk neem je geen geneesmiddelen die een bloedplaatjestekort uitlokken. Let zeker op met ontstekingsremmers en aspirine.

Doorverwijzing en eventuele behandeling

Er gebeurt standaard een bloedafname en indien nodig een beenmergonderzoek.
Je huisarts verwijst je door naar een specialist in bloedziekten (hematoloog) als je aantal bloedplaatjes:
- minder is dan 100 tot 150 miljard bloedplaatjes per liter (< 100 tot 150 x 10⁹/l);
- onvoldoende stijgt.
Als je bloedingen hebt, stuurt je huisarts je onmiddellijk naar het ziekenhuis om de mogelijke oorzaak op te sporen en te behandelen.

Medicatie bij primaire immune trombopenie (ITP)

Lijd je aan ITP? Dan word je behandeld door een specialist (hematoloog, internist of pediater als kind).

Afhankelijk van je situatie kan je verschillende geneesmiddelen gebruiken. Als je last hebt van:

huidbloedingen, dan schrijft de hematoloog je cortisone voor.
- In een derde tot de helft van de gevallen heeft het geneesmiddel een positief effect. Het aantal bloedplaatjes stijgt dan tot boven de 100 x 10⁹/l.
- Vervolgens moet je de cortisone traag afbouwen tot de kleinst mogelijke werkzame dosis.
- Wanneer cortisone onvoldoende werkt, kan een gespecialiseerde arts geneesmiddelen toedienen die inwerken op je immuunsysteem, zoals immunoglobulines of immunosuppressiva.
overmatige slijmvliesbloedingen en abnormaal vaginaal bloedverlies, dan schrijft de arts je geneesmiddelen voor die de afbraak van bloedstolsels tegengaan (fibrinolyseremmers).

Bloedtransfusie

Transfusies van rode bloedcellen, vers bevroren plasma en bloedplaatjes worden uitgevoerd om massieve bloedingen te behandelen.

Milt verwijderen

Samen met je arts kan je overwegen om je milt operatief te laten wegnemen als:

je milt overactief en vergroot is;
- Dan kan die op andere structuren drukken en buikklachten veroorzaken.
- Bovendien is je milt een afbraakfabriek, die ook gezonde cellen kan beginnen afbreken.
het bloedplaatjestekort zich blijft herhalen, ondanks de behandeling(en).

Meer weten?

Bronnen

https://www.ebpnet.be

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.