Wat is het?
Rhabdomyolyse betekent een overmatige afbraak van spierweefsel. Het zijn de dwarsgestreepte spiercellen die worden aangetast: dat zijn de spieren die gebruikt worden om het skelet aan te sturen. De wand van de spiercel wordt beschadigd, waardoor de spier niet meer kan functioneren. Er komen daarbij ook stoffen vrij die normaal in de spier aanwezig zijn: creatininekinase of CK.
Door het vrijkomen van allerlei afbraakproducten kunnen de nieren beschadigd raken, en kan er nierfalen optreden. Een vroege behandeling is nodig om dit te voorkomen.
Oorzaken
De oorzaken van overmatige afbraak van spierweefsel in volgorde van frequentie zijn:
- lang bewusteloos liggen op een hard oppervlak;
- Dit kan gebeuren ten gevolge van een vergiftiging door alcohol of medicatie, of van ziekte.
- De langdurige druk zal spierbeschadiging veroorzaken.
- een plettrauma;
- overmatige spierspanning door bijv. overtraining, hardlopen, powertraining;
- stuiptrekkingen, bijv. bij epilepsie;
- inname van alcohol of drugs zoals heroïne of cocaïne;
- medicatie;
- In zeer zeldzame gevallen kunnen cholesterolverlagende geneesmiddelen (statines) rhabdomyolyse veroorzaken.
- Spierpijn bij het gebruik van deze medicatie komt vaak voor, maar dit is geen rhabdomyolyse.
- een hoge lichaamstemperatuur, bijv. bij acute hitteziekten;
- stofwisselingsziekten, bijv. te weinig kalium in het bloed (hypokaliëmie);
- infecties;
- spierziekten.
Hoe kan je het herkennen?
In geval van overmatige afbraak van spierweefsel heb je volgende klachten:
- pijn, zwelling, aanrakingspijn of -gevoeligheid ter hoogte van het getroffen gebied (ledematen, rug, billen);
- bewusteloosheid, verwardheid en uitdroging, al dan niet met koorts;
- verlamming van of gevoelsstoornissen in de ledematen;
- donkere urine, te weinig of zelfs geen urineproductie.
Hoe kan je arts het herkennen?
Bevraging en lichamelijk onderzoek
De arts zal je vragen stellen over je klachten en de omstandigheden, en een lichamelijk onderzoek uitvoeren.
Andere onderzoeken
Er zal ook een bloedonderzoek gebeuren om de nierfunctie en de creatininekinaseconcentratie te meten.
Soms zal je arts ook een urineonderzoek uitvoeren. Een urinestrip kan positief testen voor bloed, terwijl er geen rode bloedcellen worden gezien onder de microscoop. Dit bloed is afkomstig van de afbraak van spierweefsel, en lijkt sterk op hemoglobine uit de rode bloedcellen.
Wat kan je zelf doen?
- Probeer de volgende zaken te vermijden:
- overmatig alcoholgebruik;
- ander druggebruik, zoals heroïne en cocaïne;
- overdreven sporten, voornamelijk hardlopen en powertraining met te zware gewichten.
- Als je vaak alleen bent en risico loopt om te vallen, probeer dan een alarmsysteem te organiseren om snel hulp te kunnen krijgen. Dat kan je via de mutualiteit bekomen.
- Als je ziek bent, contacteer dan je arts.
- Drink voldoende bij zware inspanning; dat vermindert de kans op rhabdomyolyse.
- Drink zo nodig speciale sportdranken om het zoutverlies te compenseren. Doe dit bij een doorgedreven inspanning van meer dan 30 minuten.
- Sportdranken zijn isotone dranken. Dit wil zeggen dat ze toegevoegde zouten en suikers bevatten. Hierdoor wordt het vocht beter opgenomen.
- Raadpleeg bij tekenen van overmatige afbraak van spierweefsel je arts om je bloed en urine te laten onderzoeken.
Wat kan je arts doen?
Behandelingen in het ziekenhuis
Als je rhabdomyolyse hebt, word je gewoonlijk opgenomen in het ziekenhuis.
- De eerste zorgen bestaan uit vochttoediening via een infuus om nierfalen te voorkomen.
- Als je niet meer kunt plassen door nierfalen, moet je soms gedialyseerd worden.
- In sommige gevallen is het nodig om de vliezen rond de spieren open te snijden om de druk op de spieren weg te nemen. Dit is het geval wanneer het spierweefsel door overdruk dreigt af te sterven of wanneer er dreigende zenuwschade is.
Prognose
De prognose van rhabdomyolyse is goed, zelfs als je nierfalen hebt. Het is immers een omkeerbare aandoening.
Het compartimentsyndroom moet je wel tijdig behandelen om blijvende zenuw- en spierschade te vermijden.