Luizen

Laatst aangepast op 07/02/2024

Wat is het?

Luizen zijn insecten die op je lichaam en hoofdhaar kunnen voorkomen. Het zijn parasieten die zich voeden met je bloed:

Ze hechten zich vast aan je haren, steken hun zuigsnoet in je huid en zuigen zich vol met bloed.
Tijdens dat zuigen komt het speeksel van de luis in contact met je huid. Dat veroorzaakt de kenmerkende jeuk.

Hoewel ze tot dezelfde familie behoren, zijn hoofd- en schaamluizen twee verschillende soorten:

De hoofdluis leeft op het behaarde hoofd.
De schaamluis leeft in het schaam- of borsthaar en op wimpers en wenkbrauwen.

Hoe verspreiden luizen zich?

Luizen kunnen niet vliegen of springen, alleen kruipen. Hoofdluizen verplaatsen zich vooral van het ene hoofd naar het andere:

Dat kan rechtstreeks gebeuren of via bijvoorbeeld mutsen, sjaals, handdoeken of haarborstels.
Daarom komen luizen vooral voor bij mensen die in groep leven, zoals in scholen, internaten of kazernes.
Zo kunnen al snel meerdere leden van een groep last krijgen van de beestjes.

Luizen kunnen bij iedereen voorkomen. Het is een fabeltje dat vooral mensen met een slechte hygiëne last hebben van luizen. Toch verzwijgen nog veel mensen het uit schaamte. Helaas neemt de verspreiding van luizen daardoor alleen maar toe.

Hoe kan je het herkennen?

Op de plaatsen waar de luizen zuigen, ontstaan kleine, jeukende, rode knobbeltjes of papels. Meestal zijn het er meerdere bij elkaar. In tegenstelling tot muggenbeten zie je echter vaker niets.

Luizenbeten jeuken in het begin nog niet. De jeuk verdwijnt na een tijdje ook weer, ook al zijn er nog luizen aanwezig. Geen jeuk wil dus niet zeggen dat je verlost bent van luizen.

Als je goed kijkt, kan je de luizen zelf zien. De eitjes of 'neten' van de luizen zitten stevig vastgekleefd aan de zijkant van de haren. Die kan je ook gewoon zien, en zelfs voelen als je het haartje tussen je vingers laat glijden.

Als je zeker wilt zijn, kan je de luizen met een fijne kam uitkammen boven een wit blad papier. Zo zie je ze het best. Doe dit volgens de nat-kam-methode (zie verder).

Schaamluisbeten geven kleine, grijsblauwe plekken.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Wie last heeft van luizen, heeft meestal zelf een vermoeden.

Twijfel je? Vraag dan raad aan je huisarts. Die kan de luizen vaststellen en op zoek gaan naar de neten die aan je haren kleven. Ook hiervoor gebruikt de arts de nat-kam-methode.

Wat kan je zelf doen?

Heb je luizen, of heeft je kind er last van?

Behandel het of laat het zo snel mogelijk behandelen.
Verwittig ook de school als je kind luizen heeft. Zo kunnen ze nagaan of er nog gevallen zijn.
Is er meer dan 10% van de kinderen besmet? Dan is er een degelijk plan van aanpak en goede samenwerking tussen de school en ouders/verzorgers nodig.

De nat-kam-methode is de behandeling bij voorkeur om luizen te verwijderen. Hieronder leggen we stap voor stap uit hoe je te werk moet gaan.

Nat-kam-methode

Eerst was je de haren en wrijf je ze in met haarbalsem (conditioner). Vervolgens kam je de luizen en neten weg met een luizenkam. Dat is een kam waarvan de tanden dichter dan 0,3 mm bij elkaar staan.

Hoe ga je te werk?

Je (kind) zit voorovergebogen over de wasbak of het bad. Maak het haar zeer nat met lauw water.

Wrijf het haar in met heel veel conditioner. Spoel het niet uit.

Kam de knopen uit het haar met een gewone kam.

Kam dan het haar (de haarwortels) met de luizenkam:
- Kam van achter naar voor, dus van de nek naar het voorhoofd.
- Start aan het oor en schuif na elke kambeweging op tot je aan het andere oor komt.
- Let op: druk je kam goed tegen de hoofdhuid, want luizen nestelen zich zo dicht mogelijk bij de huid.
- Je 'schraapt' dus eerder de hoofdhuid dan dat je de haren van wortel tot punt kamt.

Veeg na elke kambeweging de kam af aan wit keukenpapier en kijk of je luizen ziet. Een luis is 2 tot 4 mm groot en grijs-wit tot bruin van kleur.

Zitten er luizen tussen de tandjes van de kam? Verwijder ze dan met een tandenstoker.

Ga (laat je kind) nu rechtop zitten. Herhaal het kammen met de luizenkam, maar nu in de andere richting:
- Kam van voor naar achter, dus van het voorhoofd naar de nek.
- Start weer bij het ene oor en schuif na elke kambeweging op naar het andere oor.
- Veeg de kam telkens af aan het keukenpapier en kijk of je luizen ziet.

Als je klaar bent met kammen, spoel dan het haar uit en droog het met een handdoek.

Heb je luizen gevonden?

Herhaal dan het kammen om de 3 dagen, tot je geen enkele luis meer vindt. Doe dit minimaal 14 dagen.

Controleer ook alle huisgenoten op luizen.

Leg de kammen en haarborstels na gebruik in heet water van 60°C gedurende 5 minuten.

Bij hardnekkige luizen: was alle kussenslopen en handdoeken die je (kind) gebruikt telkens op 60°C. Herhaal dat na 7 dagen.

Luizen sterven als ze meer dan 2 dagen niet op een hoofd zitten:
- Leg daarom dekbedovertrekken, knuffels, mutsen en sjaals 48 uur apart.
- Of steek ze een nacht in de diepvries, want ook dat overleven luizen niet.

Zijn de luizen na 14 dagen nog niet weg? Vraag dan raad aan je huisarts of apotheker.

Wat kan je arts of apotheker doen?

Sinds november 2018 zijn er geen geneesmiddelen (permethrine en malathion) meer beschikbaar voor de behandeling van hoofdluizen. De beschikbare opties zijn de nat-kam-methode (zie boven) en dimeticon (zie onder).

Dimeticon

Dimeticon zou een verstikkende film rond de luizen leggen.
In België is het niet als geneesmiddel vergund. Het product is niet toxisch en kan geen resistentie veroorzaken.
Het veroorzaakt wel mogelijke bijwerkingen, zoals jeuk en irritatie. Daarom geniet de nat-kam-methode de voorkeur.
Dimeticon is ontvlambaar. Gebruik het niet in de buurt van een warmtebron, zoals een haardroger.

Permethrine en malathion

Permethrine 1% lotion en malathion 0,5% lotion waren doeltreffende behandelingen, maar zijn van de markt gehaald wegens risico op allergische reacties, jeuk, irritatie en resistentie.
Ze kunnen nog magistraal voorgeschreven worden, maar hebben meer nevenwerkingen dan voordelen.

Preventieve behandeling

Het is niet zinvol om het haar preventief te behandelen met luizenbestrijdingsmiddel. Dat kan zelfs resistentie in de hand werken. Daardoor werkt het product nadien niet meer goed.

Meer weten?

Filmpje: Hoe pak je luizen aan? (Klasse)

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.