Wat is het?
Leishmaniose is een (sub)tropische ziekte die wordt veroorzaakt door de Leishmania, een eencellige parasiet. Deze parasiet leeft in het bloed van knaagdieren en honden. Hij wordt overgedragen op de mens via de steek van geïnfecteerde zandvliegen. Er zijn 3 belangrijke vormen: cutane Leishmaniose (Leishmaniose van de huid), mucocutane Leishmaniose (Leishmaniose van huid en slijmvliezen) en viscerale Leishmaniose (Leishmaniose van de ingewanden, ook wel “kala-azar” of zwarte ziekte genoemd).
Waar komt het voor?
Cutane Leishmaniose is de meest voorkomende vorm en komt wereldwijd voor, o.a. aan de Middellandse Zee-kust, in Klein-Azië, India, Afrika, Midden- en Zuid-Amerika. De meeste besmettingen komen voor in Afghanistan, Iran, Syrië, Algerije, Brazilië en Colombia.
Mucocutane Leishmaniose komt voor in Midden- en Zuid-Amerika, vooral in Brazilië, Peru en Bolivië.
Viscerale Leishmaniose treft men onder meer aan in Spanje (oostkust), het Midden-Oosten, Centraal-Azië, China, Zuid-Amerika, Oost-Afrika en India. 90% van alle gevallen komt voor in deze 6 landen: Bangladesh, India, Ethiopië, Zuid-Soedan, Soedan en Brazilië.
In 2012 stelde men in België 15 nieuwe gevallen vast, overwegend mucocutane Leishmaniose. Allen waren bezoekers of immigranten uit gebieden waar de ziekte voorkomt.
Hoe kan je het herkennen?
Cutane Leishmaniose veroorzaakt huidletsels. Enkele maanden na besmetting ontstaat er ter hoogte van de steekplaats een korst, die uitgroeit tot een 2 cm grote zweer. Het huidletsel geneest spontaan na enkele maanden tot jaren, maar laat een ontkleurd litteken na.
Mucocutane Leishmaniose veroorzaakt huidletsels en letsels ter hoogte van de slijmvliezen. Eerst ontstaat een huidletsel in het gelaat, dat spontaan geneest. Maanden tot jaren nadien worden zweren zichtbaar op de slijmvliezen. Deze zorgen voor een gedeeltelijke of volledige vernietiging van het neustussenschot en van de zachte structuren van mond en neus. Dit kan leiden tot een belangrijke gelaatsvervorming.
Viscerale Leishmaniose veroorzaakt letsels ter hoogte van de ingewanden. Dit is de meest ernstige vorm. Gemiddeld 3 tot 8 maanden na besmetting treden ernstige klachten op: algemeen ziek zijn, koorts, vermagering, bloedarmoede, diarree en bloedingen. Donker gekleurde huidafwijkingen kunnen verschijnen. Door vergroting van milt en lever kan men last hebben van buikpijn. Doorgaans zijn de klieren pijnlijk en gezwollen.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts vraagt of je recent op reis bent geweest naar gebieden waar de ziekte voorkomt. Lichamelijk onderzoek en een bloedafname kunnen al een richting geven. De diagnose van cutane Leishmaniose en mucocutane Leishmaniose wordt bevestigd via afname en labo-onderzoek van een weefselstaal. Viscerale Leishmaniose wordt aangetoond via antistoffen in het bloed of via een punctie van een lymfeklier, het beenmerg, de milt of lever.
Wat kan je zelf doen?
Er bestaat geen vaccin of medicatie die je tegen Leishmaniose kan beschermen. Zorg er dus voor dat je je voldoende beschermt tegen zandvliegen: draag huidbedekkende kledij, smeer de onbedekte huid in met DEET en slaap onder een met insecticiden geïmpregneerd muskietennet (klamboe).
Wat kan je arts doen?
Je arts stuurt je door naar een ziekenhuis dat gespecialiseerd is in de behandeling van deze ziekte. Hoewel cutane Leishmaniose vaak spontaan verdwijnt, wordt toch soms medicatie gestart of gebeurt er een kleine ingreep. Zonder vroegtijdige behandeling is viscerale Leishmaniose dodelijk. De laatste jaren stelt men een toenemende resistentie van de parasiet vast aan de bestaande geneesmiddelen. Waaraan dit te wijten is, weten we nog niet; dat wordt momenteel onderzocht. Mucocutane Leishmaniose wordt op dezelfde manier behandeld als viscerale Leishmaniose, maar reageert vaak het minst goed op medicatie.
Meer weten?
https://www.wanda.be/nl/a-z-index/leishmaniase