Kinkhoest

Laatst aangepast op 14/09/2023

Wat is het?

Kinkhoest is een zeer besmettelijke infectie van de onderste luchtwegen.

De oorzaak van kinkhoest is een bacterie, Bordetella pertussis, en minder vaak Bordetella parapertussis.
Wanneer een besmet persoon hoest of niest, produceert die speekseldruppeltjes in de lucht. Zo kan die de infectie doorgeven.

Bij wie en hoe vaak komt het voor?

Hoe vaak kinkhoest voorkomt, hangt af van hoe goed de bevolking beschermd is door vaccinatie.
- In België nam het aantal gevallen van kinkhoest tussen 2011 en 2018 toe.
- In 2020 daalden de cijfers sterk.
  - Dit had te maken met corona: door de maatregelen konden ziektekiemen zich beperkt verspreiden.

Het vaccin tegen kinkhoest is opgenomen in het basisvaccinatieschema:
- Dit start voor zuigelingen op de leeftijd van 2 maanden.
- Hierdoor komt kinkhoest vooral voor bij:
  - kinderen jonger dan 3 maanden;
  - niet- of gedeeltelijk gevaccineerde oudere kinderen.

Ben je zwanger?
- Dan laat je je het best tussen 24 en 32 weken zwangerschap inenten tegen kinkhoest om je baby na de geboorte te beschermen.

Je laat je ook het best eenmalig hervaccineren ('cocoonvaccinatie') als je:
- tot het gezin of de familie van een zuigeling behoort;
- vaak in contact zal komen met een pasgeboren baby;
- met kleine kinderen werkt.

Hoe kan je het herkennen?

Kinkhoest bij een kind verloopt in verschillende fasen:
- Het begint met:
  - een gewone verkoudheid;
  - een loopneus;
  - niezen;
  - een beetje koorts;
  - een lichte hoest.
- Binnen 2 weken wordt de hoest zwaar en volgen er hoestaanvallen:
  - Je kind heeft dan een gierende ademhaling en hoest taai slijm op.
  - De aanvallen zijn 's nachts vaak erger. Dat kan erg uitputtend zijn voor je kind.
  - Door het hoesten kan je kind vaak moeilijk eten, drinken en ademen. Zijn eetlust neemt af, en vaak verliest je kind gewicht.
  - Door de hoestbuien kan je kind:
    - braken;
    - blauw verkleuren door zuurstofgebrek.
- Na 2 tot 4 weken maken de hoestaanvallen plaats voor een losse hoest.
  - Die kan nog enkele weken aanhouden.
- Vaak blijven de luchtwegen van je kind nog lange tijd overgevoelig:
  - Stress, sigarettenrook of temperatuursveranderingen, zoals wanneer je een ijsje eet, kunnen dan hoestbuien uitlokken.
  - Vaak denkt een ouder dan onterecht aan astma.

Volwassenen en oudere kinderen hebben meestal weinig klachten bij een kinkhoestinfectie:
- Vaak hebben ze alleen last van een hoest.
- Die kan mild tot hevig zijn, en lange tijd aanhouden (meer dan 3 weken).

Te vroeg en pasgeboren baby’s hebben vaak helemaal geen hoest.
- In de plaats:
  - stoppen ze met ademen;
  - verkleuren hun lippen, vingers en tenen blauw (door zuurstoftekort).
- Dit is een gevaarlijke situatie. Ze kan leiden tot hersenschade en zelfs overlijden.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Je arts vermoedt kinkhoest wanneer:

je kind last heeft van de typische symptomen (zie hoger);
er eventuele kleine epidemieën zijn.

Blijven de hoestbuien aanhouden? Dan voert de arts (meestal een pediater):

een test uit door wat slijm af te nemen achter in de neus;
eventueel een bloedonderzoek uit.

Wat kan je zelf doen?

Hoest- en nieshygiëne

Je (kind) kan besmet raken met kinkhoest via uitgehoeste vochtdruppeltjes. Daarom is een goede hoest- en nieshygiëne belangrijk:

Gebruik bij voorkeur papieren wegwerpzakdoekjes.
Ook een mondmasker kan nuttig zijn.
Hoest of nies in een zakdoek of in je elleboog.
Was regelmatig je handen nadat je hoest of niest.

Vaccinatie

Vaccinatie is heel belangrijk om kinkhoest te voorkomen:

De bescherming neemt af in de loop van de tijd. Daarom heb je herhalingsinentingen nodig.
- Ook als je bent gevaccineerd, kan je dus kinkhoest krijgen.
  - De ziekte verloopt dan wel veel minder ernstig.
  - Meestal heb je enkel last van een aanhoudende hoest.
- Kreeg je de voorbije 10 jaar al een herhalingsinenting? Dan heb je geen hervaccinatie nodig.

Vaccinatie tegen kinkhoest maakt deel uit van het basisvaccinatieschema voor zuigelingen in Vlaanderen.

Daarnaast stelt de Vlaamse Overheid voor iedereen gratis vaccins tegen kinkhoest ter beschikking. In Brussel en Wallonië is het vaccin gratis voor zwangere vrouwen.

Ook de tienjaarlijkse herhalingsvaccinatie tegen tetanus bevat het kinkhoestvaccin.

Wat kan je arts doen?

Behandeling

Bij gevaccineerde kinderen en volwassenen verloopt kinkhoest meestal mild.

Zuigelingen en personen met een hoger risico op een ernstig verloop worden vaak onmiddellijk opgenomen in het ziekenhuis.
- In bepaalde gevallen, zeker bij ongevaccineerde baby’s, is een behandeling met antibiotica nodig. Dit is belangrijk om verdere verspreiding van kinkhoest te voorkomen.
- Hoe vroeger de behandeling start, hoe beter het resultaat. Zo wordt de besmettelijke periode korter.

Heb je al langer dan een maand hoestbuien?
- Dan heeft een behandeling nog weinig zin.
- Je wacht dan het best af tot je vanzelf geneest.

Heb je kinkhoest? Dan is je arts verplicht om dat te melden bij het Departement Zorg.

Preventieve behandeling met antibiotica

Alle gezinsleden van een persoon met kinkhoest kunnen uit voorzorg antibiotica krijgen, bijvoorbeeld wanneer:

een kindje uit het gezin niet (volledig) gevaccineerd is;
ze nauw contact hebben met risicopersonen (zie hoger).

Meer weten?

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.