Wat is het?
Bovenop je beide nieren liggen twee bijnieren. Elke bijnier bestaat uit merg (binnenkant) en schors (buitenkant). De bijnierschors maakt verschillende hormonen aan. Die noemen we de steroïden.
Aldosteron is een van de belangrijkste steroïden. Het regelt de hoeveelheid zout dat door de nieren wordt uitgeplast. Zo zorgt het er bij een lage bloeddruk voor dat zout (en daarmee ook water) wordt vastgehouden en kalium wordt uitgeplast. Hierdoor stijgt de bloeddruk opnieuw naar een normale waarde.
Hyperaldosteronisme betekent dat je te veel aldosteron in je bloed hebt. Dat teveel kan primair of secundair zijn:
- bij de primaire vorm ligt de oorzaak in de bijnier zelf: die produceert los van de nieren grote hoeveelheden aldosteron, met als gevolg een verhoogde bloeddruk (hypertensie). Meestal ligt een goedaardig gezwel van de bijnierschors aan de basis (ziekte van Conn); ook kunnen beide bijnieren vergroot zijn. Een kwaadaardige tumor of erfelijke aandoening zijn zeldzame oorzaken.
- bij de secundaire vorm ligt de oorzaak buiten de bijnier, bvb. een vernauwing van de nierslagader.
Hoe vaak komt het voor?
Primair hyperaldosteronisme komt voor bij slechts 0,5 tot 2% van alle mensen met een hoge bloeddruk1.
Hoe kun je het herkennen?
De symptomen van primair hyperaldosteronisme zijn algemeen (en dus vaag) van aard: moeheid, hoofdpijn, spierzwakte en spierkrampen, dorst, veel plassen (vooral ’s nachts) en hardere stoelgang.
Een hoge bloeddruk geeft meestal geen klachten, maar kan wel leiden tot hart- en vaatziekten zoals een beroerte.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Stelt een arts bij jou een hoge bloeddruk vast, dan zal je huisarts met een bloed- en urineonderzoek nagaan of er een onderliggende oorzaak is. Hij zal vooral denken aan primair hyperaldosteronisme wanneer je bloeddruk moeilijk onder controle geraakt met bloeddrukverlagende medicatie, of wanneer je jonger ben dan 40 jaar.
Vaak, maar niet altijd, stellen we bij primair hyperaldosteronisme een gedaald kaliumgehalte vast in het bloed. Soms ontdekt de arts toevallig een bijniergezwel, bijvoorbeeld na een scan van de buik voor een ander probleem. Bij vermoeden van primair hyperaldosteronisme stuurt de arts je door naar een specialist voor verder onderzoek en behandeling.
Wat kun je zelf doen?
Denk je een hoge bloeddruk te hebben, contacteer dan je huisarts of meet thuis zelf je bloeddruk. Ook als je een hoge bloeddruk en een of meerdere van de hogervermelde klachten hebt, ga je best naar je huisarts.
Wat kan je arts doen?
Je huisarts zal je bij vermoeden van primair hyperaldosteronisme doorsturen naar een specialist (endocrinoloog) die vertrouwd is met de ziekte. Via verder bloedonderzoek en technische onderzoeken onderzoekt de arts dan verder of je aan primair hyperaldosteronisme lijdt. Als dat het geval is, krijg je een gepaste behandeling voorgesteld.
Een eenzijdig bijnierschorsgezwel (ziekte van Conn) laat je bij voorkeur operatief verwijderen. Daarna daalt de bloeddruk vaak opnieuw naar normale waarden. Soms volstaat medicatie in combinatie met een zoutarm dieet.
Wanneer beide bijnieren vergroot zijn, kiest de arts doorgaans voor een (levenslange) medicamenteuze behandeling. Eerstekeuzegeneesmiddel is dan spironolactone. Bijwerkingen komen echter vaak voor en zijn afhankelijk van de dosis. Zo kunnen borstontwikkeling bij mannen en menstruatieproblemen bij vrouwen optreden.
Meer weten?
Bronnen
1 Domus Medica richtlijn Hypertensie (2009)
http://www.uzleuven.be/endocrinologie/ziekte-van-conn-hyperaldosteronisme-0