Waarover gaat het?
Veel stoffen die een zwangere vrouw inneemt, komen via de moederkoek (placenta) in het bloed van de baby terecht. Dus ook geneesmiddelen. Omdat bepaalde medicatie schadelijk is voor de baby, moet een zwangere vrouw goed opletten welke medicatie zij neemt. Ook vrouwen die van plan zijn om zwanger te worden, doen dat best, omdat sommige stoffen langere tijd in het bloed blijven.
Wat is belangrijk?
Als je zwanger bent of borstvoeding geeft, neem je best alleen medicatie die echt nodig is, en waarvan de effecten tijdens de zwangerschap of de borstvoedingsperiode gekend zijn. Hoewel de stoffen via de placenta overgaan op de baby, is het natuurlijk belangrijk dat je steeds de noodzakelijke geneesmiddelen neemt, doorgaans aan de laagste dosis om de symptomen te behandelen.
Tijdens het eerste trimester van de zwangerschap is de foetus het meest kwetsbaar voor misvormingen. Tijdens het tweede en derde trimester uiten bijwerkingen van geneesmiddelen zich op andere manieren, zoals groeivertraging of verstoorde rijping van de organen. Sommige geneesmiddelen hebben een effect op het verstandelijk functioneren, wat pas tot uiting komt op latere leeftijd.
Waarom neem je best foliumzuur?
Niet alleen schadelijke, maar ook noodzakelijke stoffen komen in de bloedbaan van de baby terecht. Zo is folaat/foliumzuur een essentiële stof voor de baby. Folaat is een vitamine B, die tamelijk onstabiel is. In voedingssupplementen gebruikt men de stabielere vorm, nl. foliumzuur. Het innemen van voldoende foliumzuur is belangrijk voor de normale ontwikkeling van de baby. Het vermindert bovendien het risico op aangeboren misvormingen, vooral wat we ‘neuraalbuisdefecten’ noemen, zoals een open rug en een open schedel.
De aanbreng van foliumzuur via de voeding is laag. Foliumzuur moet echter voldoende aanwezig zijn tijdens de eerste zwangerschapsweken, wanneer de organen van de baby worden gevormd. Daarom krijg je reeds bij het plannen van een zwangerschap het advies om 1 tot 3 maanden op voorhand 0,4 mg foliumzuur per dag te nemen en dit tot de twaalfde zwangerschapsweek.
Werd bij een vorige zwangerschap een neuraalbuisdefect ontdekt of was dit het geval bij een naast familielid, dan wordt de aanbevolen dosis foliumzuur verhoogd tot 4,0 mg dagelijks. De dosis wordt eveneens tot 4,0 mg verhoogd als je zwanger bent en tegelijk aan diabetes of extreem overgewicht lijdt, medicatie tegen epilepsie neemt op basis van valproïnezuur of carbamazepine, thalassemie of sikkelcelanemie (erfelijke bloedziekten) hebt, een malabsorptieziekte zoals coeliakie hebt (malabsorptie betekent dat de spijsvertering tekortschiet waardoor de voedingsstoffen onvoldoende in het bloed worden opgenomen) of medicatie neemt op basis van sulfasalazine (wordt gebruikt bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, reumatoïde artritis en spondylitis ankylosans).
Hoe vaak komen neuraalbuisdefecten voor?
In België worden jaarlijks ongeveer 115 000 baby’s geboren. Neuraalbuisdefecten treffen in Europa ongeveer één op duizend baby's, wat overeenkomst met ongeveer 115 kinderen per jaar.
Wat kan je zelf doen?
Als je van plan bent om zwanger te worden, raadpleeg dan je huisarts. Hij zal samen met jou bekijken welke medicijnen op voorhand aangepast of gestopt dienen te worden (medicatie tegen acne, bloeddrukmedicatie…). Je kunt zelf tijdig beginnen met het innemen van foliumzuur, bij voorkeur bij stoppen van de pil of 1 tot 3 maanden vóór je zwanger probeert te worden. Neem tijdens de zwangerschap of het geven van borstvoeding nooit zomaar medicatie in. Vraag eerst advies aan je arts.
Wat kan je arts doen?
Je arts controleert welke medicatie je nodig hebt, en welke de meest of de minst geschikte zijn. Hij zal daarnaast via een bloedafname nagaan of je de nodige vaccins hebt gehad. Zo niet, kan hij ze nog voor de zwangerschap toedienen.