Wat is het?
Partnergeweld of geweld in intieme relaties is het geheel van gedragingen, handelingen of houdingen van een van de betrokken personen, om de andere partij te controleren en te domineren. Dit omvat fysieke, psychische, seksuele of economische agressie, bedreigingen en/of geweldplegingen of een combinatie ervan. Partnergeweld kan eenmalig zijn of zich herhalen, en het kan de integriteit van de ander en zelfs zijn socio-economische integratie aantasten. Dit geweld treft niet alleen het slachtoffer, maar ook de andere familieleden en zelfs de kinderen. Het is een vorm van intrafamiliaal geweld.
In de wet is de omschrijving beperkt tot het geweld tussen twee personen. Er wordt geen rekening gehouden met het herhalend karakter, noch met de mogelijke gevolgen voor de persoon zelf of voor zijn familieleden.
Hoe vaak komt het voor?
Partnergeweld komt vaak voor. Het is moeilijk om in te schatten hoe vaak, aangezien dit soort agressie vaak niet gemeld wordt. Wereldwijd zou 10-50% van de vrouwen fysiek geweld ondergaan van hun partner. De daders zijn vaker mannen, maar uiteraard kunnen ook vrouwen dader zijn. Zwangere vrouwen lopen een groter risico, omdat partnergeweld tijdens een zwangerschap vaker voorkomt. Jonge aanstaande moeders met een lage sociaal-economische status, met lage scholing, zonder vaste partner of die in aanraking komen met drugs, lopen meer risico. Hetzelfde geldt voor mensen die in hun jeugd in aanraking kwamen met geweld.
Hoe kan je het herkennen?
Partnergeweld verloopt typisch in een ‘cyclus van geweld’, waarin we 3 fasen kunnen herkennen:
- In de eerste fase ontstaan spanningen in de relatie, die later leiden tot woede-uitbarstingen. Deze nemen progressief toe.
- In de tweede fase treedt er verbaal, fysiek en/of seksueel geweld op.
- De derde fase wordt de ‘honeymoonperiode’ genoemd: de persoon toont spijt en zegt alles goed te willen maken. Het is een tijdelijke wapenstilstand, waarin schijnbaar alles weer goed gaat.
Zonder hulp herhaalt deze cyclus zich en wordt deze ernstiger en frequenter. De 3 fases zijn niet noodzakelijk altijd allemaal aanwezig. Zo kan er bij de eerste woedeaanval ook fysieke agressie plaatsvinden.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts bevraagt niet systematisch iedereen over partnergeweld, maar enkel die personen waarbij hij mogelijk aanwijzingen ziet voor dergelijk geweld. Een uitzondering vormen zwangere vrouwen, omdat zij meer risico lopen op agressie door de partner.
De arts peilt naar spanningen thuis, en naar angst om naar huis te gaan en voor geweld bij:
- prenatale raadplegingen;
- onverklaarde en vage klachten;
- psychische klachten zoals angst en depressie;
- gedragsverandering:
- herhaalde verwondingen;
- veelvuldige consultaties.
Uit onderzoek is gebleken dat slachtoffers een directe aanpak op prijs stellen. Daarom stelt de arts enkele directe vragen, behalve als de partner aanwezig is:
- Heb je je ooit onveilig gevoeld?
- Heeft iemand je thuis ooit gekwetst of geprobeerd te kwetsen op welke manier ook?
Wat kan je arts doen?
Er is nogal wat controverse over de aanpak van partnergeweld. Sommigen stellen dat de oplossing ligt in het bespreekbaar maken van het probleem en het maken van goede afspraken. Anderen zijn categoriek en raden aan om het slachtoffer weg te halen van de agressie uit zijn thuismilieu en meteen de politie in te schakelen.
Soms wil het slachtoffer niet dat het probleem aan de oppervlakte komt. Ook de geweldpleger kan hier agressief op reageren. Hoe dan ook heeft de arts, als er sprake is van geweld in de thuissituatie, vooral oog voor de veiligheid en voor maatregelen om de veiligheid te waarborgen. De arts zal over de beleving en over uitlokkende factoren spreken, en vragen of er ook kinderen geconfronteerd worden met het geweld. Hij zal de melding van geweld en de vastgestelde letsels in het medisch dossier noteren, en indien gewenst een attest opmaken voor de politie. Vervolgens zal de arts doorverwijzen naar de juiste deskundigen voor ondersteuning.
Wat kan je zelf doen?
Zoek hulp. Doe in eerste instantie beroep op je directe omgeving: familie, buren, vrienden, religieuze gemeenschap of politie. Dit kan het geweld doen afnemen.
Meer weten?
Bronnen
- www.ebpnet.be
- Richtlijn Domus Medica: Detectie van partnergeweld: een aanbeveling voor de huisarts