Wat is het?
Exanthema subitum, beter bekend als de zesde ziekte, is een frequent voorkomende kinderziekte.
Kenmerkend is de plotse, hoge koorts (tot 40°C). Na 3 tot 5 dagen daalt de koorts weer snel en ontstaan er lichtrode vlekjes in het gezicht, in de nek en later op de romp. De vlekjes verschijnen meestal pas als de koorts stopt.
De oorzaak is een virus, het herpesvirus (HHV) type 6. Dit is niet het virus dat klassieke herpes of een koortslip veroorzaakt.
Meestal verloopt de ziekte niet ernstig en gaat ze zelfs ongemerkt voorbij.
Hoe vaak en bij wie komt het voor?
De ziekte komt vooral voor bij kinderen van 6 maanden tot 2 jaar. Ze wordt bijna nooit gezien bij kinderen jonger dan 3 maanden en ouder dan 3 jaar. De meeste kinderen hebben de ziekte doorgemaakt voor de leeftijd van 2 jaar.
Hoe kun je het herkennen?
De tijd tussen besmetting en het optreden van de eerste tekenen, bedraagt 5 tot 15 dagen.
De zesde ziekte begint met hoge koorts tot 39°C en meer, die 3 tot 5 dagen kunnen aanhouden. De koorts verdwijnt vanzelf.
Kleine kinderen kunnen hierdoor koortsstuipen krijgen (in 10-15% van de gevallen). Soms is dit het eerste teken van de ziekte, nog vooraleer de koorts opgemerkt werd.
Tijdens de koorts of meestal kort erna krijgt het kind huiduitslag: kleine rode vlekjes, eerst achter de oren, en daarna in het gelaat en op de romp.
De uitslag verdwijnt vanzelf na een paar uur tot een paar dagen.
Ook in de mond kunnen kleine rode puntvormige bultjes voorkomen.
Slechts een minderheid van de kinderen met een HHV-infectie ontwikkelt deze typische huiduitslag.
Meestal is het kindje niet erg ziek. Het is soms wat lastig en eet minder goed, maar heel vaak gaat de ziekte ongemerkt voorbij.
Ontsteking van het oogbindvlies is mogelijk. Dan ziet het wit van de ogen rood. Ook de oogleden kunnen gezwollen zijn. Dit is niet gevaarlijk.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts zal de diagnose stellen aan de hand van het typische ziekteverloop en de huiduitslag.
Tijdens het lichamelijk onderzoek voelt hij vaak ook gezwollen klieren in de hals, en kan hij in de mond de typische rode puntjes op het mondslijmvlies en het verhemelte opmerken.
Omdat de ziekte vanzelf geneest, wordt geen verder onderzoek verricht.
Enkel bij twijfel over de diagnose zal een urine- en bloedonderzoek gebeuren, bijvoorbeeld wanneer koorts en uitslag langer aanhouden dan normaal.
Wat kun je zelf doen?
Je hoeft geen speciale maatregelen te nemen voor je kind. Het moet niet in bed blijven als het dat zelf niet wil. Het mag gewoon in bad of onder de douche, zelfs met de uitslag.
Dikwijls heeft het wat minder eetlust. Dat is helemaal niet erg. Zorg er wel voor dat je kind voldoende drinkt, zeker bij koorts.
Je moet ook niet per se de koorts doen dalen. Koorts is een verdedigingsreactie tegen de infectie en is niet gevaarlijk. Heeft je kindje toch last van de koorts of voelt het zich niet lekker mag je wel paracetamol geven. Je kan hiermee koortsstuipen echter niet voorkomen.
Let op dat je kindje niet uitdroogt door de hoge koorts. Uitdroging kun je testen door na te gaan of de ogen nog blinken en te controleren of het mondslijmvlies nog vochtig is. Je kunt ook een huidplooi op de buik gedurende 10 seconden samenknijpen. Is de huidplooi na loslating 20 seconden later nog zichtbaar, dan is er waarschijnlijk uitdroging. Er is ook sprake van uitdroging wanneer de fontanellen (de zachte plekjes op de schedel) van een baby ingevallen zijn.
Omdat bijna alle kinderen voor hun tweede levensjaar de infectie doormaken, is het zinloos om besmette kinderen te isoleren. De besmetting gebeurt vaak ook al voor er klachten optreden. Als het kind zich goed voelt, mag het dus gewoon naar het kinderdagverblijf of naar school.
De zesde ziekte is niet gevaarlijk voor zwangere vrouwen.
Is je kind jonger dan drie maanden, dan is het wel belangrijk om meteen een arts te raadplegen.
Wat kan je arts doen?
Er bestaat geen behandeling voor de zesde ziekte.
In zeldzame gevallen kan een HHV-infectie bij kinderen leiden tot een hersenontsteking (encefalitis). In dat geval zal je arts je dringend doorverwijzen naar het ziekenhuis.
Meer weten?
- https://www.kindengezin.be/gezondheid-en-vaccineren/ziek/zesde-ziekte/
- https://www.thuisarts.nl/zesde-ziekte/mijn-kind-heeft-zesde-ziekte