Wat is het?
- Waterpokken, windpokken of wijnpokken (varicella) is een infectie die veroorzaakt wordt door een virus (varicella-zostervirus).
- Bij windpokken heb je vooral symptomen op je huid, in de vorm van kleine blaasjes (zie verder bij ‘Hoe kan je het herkennen?’).
- Windpokken of waterpokken komen meestal voor in de winter of vroege lente.
Besmetting
- Het varicella-zostervirus verspreidt zich:
- via kleine druppeltjes in de lucht;
- door het vocht in de blaasjes op je huid.
- Je kan anderen al besmetten vanaf 1 tot 2 dagen vóór je uitslag op je huid krijgt tot wanneer er zich een korst vormt op de blaasjes. Dat gebeurt ten vroegste 5 dagen nadat de uitslag verschijnt.
- Nadat je besmet raakt, duurt het 10 tot 21 dagen voor je de eerste symptomen van de ziekte krijgt (incubatietijd).
Risicogroepen
De meeste kinderen genezen na enkele dagen van windpokken zonder gevolgen. Maar het kan levensbedreigend zijn voor:
- mensen met een verminderde weerstand;
- zwangere vrouwen die de infectie niet hebben doorgemaakt als kind en niet gevaccineerd zijn;
- Een varicella-infectie kan complicaties veroorzaken bij de foetus (zie verder).
- pasgeboren baby’s.
Zona
- Heb je windpokken gehad? Dan ben je er levenslang tegen beschermd.
- Het virus blijft wel in je lichaam zitten, ook als je genezen bent.
- Later kan het virus weer actief worden en dan zona veroorzaken. Een andere naam voor zona is gordelroos of herpes zoster.
Hoe vaak komt het voor?
Bijna iedereen krijgt als kind windpokken. Het is dus een heel vaak voorkomende en typische kinderziekte.
Zona
Als je windpokken hebt doorgemaakt, blijft het virus aanwezig in je lichaam. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat het virus weer actief wordt en zona veroorzaakt.
Hoe kan je het herkennen?
Windpokken kan je vrij makkelijk herkennen:
- Eerst wordt je huid rood en verschijnen er kleine bultjes op.
- Daarna krijg je blaasjes op je huid.
- De meeste blaasjes komen op heel je lichaam voor, maar vooral op je romp.
- Soms heb je ook wondjes op je slijmvliezen, bijvoorbeeld in je mond.
- In het begin kan je koorts hebben.
- De blaasjes drogen op en worden korstjes.
- De korstjes verdwijnen na een tiental dagen.
- Je kan rode bultjes, blaasjes en korstjes op hetzelfde moment hebben.
Mogelijke problemen (complicaties)
Windpokken maak je meestal door zonder problemen, maar soms kan het complicaties veroorzaken:
- longontsteking;
- Volwassenen hebben 15 tot 30% kans om een longontsteking te krijgen.
- Deze kans is nog groter bij rokers en zwangere personen.
- infectie door bacteriën (streptokokken of stafylokokken);
- Dit komt vooral voor wanneer je opnieuw hoge koorts en hevige pijn hebt.
- hersen(vlies)ontsteking (heel zeldzaam);
- postinfectieuze cerebellitis.
- Dit is een aantasting van je kleine hersenen. Je hebt dan evenwichtsstoornissen.
- Je herstelt er spontaan van.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts kan windpokken gemakkelijk herkennen. Ook zona heeft een duidelijk beeld voor de arts.
Wat kan je zelf doen?
- Heeft je kind windpokken, maar is het verder gezond?
- Dan heeft het alleen een behandeling nodig die de symptomen verzacht (zie verder bij ‘Wat kan je arts doen?’).
- Houd de nagels van je kind schoon, en zorg ervoor dat het zich niet krabt.
- Krabben veroorzaakt littekens of infecties.
- Houd je kind thuis. Het kan opnieuw naar de opvang:
- wanneer alle blaasjes opgedroogd zijn;
- ten vroegste 6 dagen nadat de eerste blaasjes verschenen.
- Heeft je kind een aandoening van het immuunsysteem?
- Dan moet het opgenomen worden in het ziekenhuis.
- Daar krijgt je kind antivirale medicatie.
Wat kan je arts doen?
Voor een kind met windpokken dat verder gezond is, schrijft de arts een behandeling voor die de symptomen verzacht:
- Bij koorts is paracetamol, bijvoorbeeld Perdolan®, de eerste keuze.
- Ontstekingsremmers, bijvoorbeeld ibuprofen (Nurofen®), geef je beter niet. Ze kunnen ernstige huidproblemen of andere complicaties veroorzaken.
- Bij jeuk is een anti-allergisch middel (antihistaminicum), eventueel in druppeltjes, zinvol.
Antivirale middelen
In de volgende gevallen kunnen antivirale middelen nuttig zijn, als je er binnen de 24 uur na het begin van de huiduitslag mee start:
- bij een chronische ziekte;
- bij een erfelijke vorm van overgevoeligheid of allergie (atopie);
- als je een cortisonebehandeling ondergaat;
- als de zieke ouder is dan 12 jaar.
Bacteriële infectie
Soms kan er, bovenop de windpokken, een infectie door bacteriën optreden. In ernstige gevallen verwijst je arts je door naar een spoedafdeling. Je moet dan dringend antibiotica krijgen.
Immuunsysteem
- Heb je een aandoening van het immuunsysteem, zoals leukemie of een lymfoom?
- En heb je nog geen windpokken gehad?
- En kwam je in contact met iemand met windpokken?
Dan krijg je ook antivirale medicatie toegediend. Hiermee kan de ziekte worden voorkomen. En als je toch ziek wordt, verloopt ze veel milder.
Een andere optie is een windpokkenvaccin (varicellavaccin) binnen de 3 dagen na de blootstelling.
Vaccinatie
Het windpokkenvaccin is niet opgenomen in het basisvaccinatieprogramma.
Het vaccin kan, op vraag van de ouders, toegediend worden aan kinderen vanaf 12 maanden. Bespreek de mogelijkheid en het juiste vaccinatiemoment met je arts.
Zwangerschap
Voor zwangere vrouwen die geen windpokken hebben gehad als kind en niet gevaccineerd zijn, is een varicella-infectie vooral gevaarlijk net voor de bevalling en de eerste dagen daarna.
- Is de foetus of het pasgeboren kind besmet met het virus? Dan kan dit ernstige complicaties veroorzaken en zelfs tot de dood leiden.
- Daarom worden pasgeboren kindjes die met het virus in contact kwamen behandeld met antistoffen en antivirale middelen.
Ben je zwanger en heb je een varicella-infectie? Dan overlegt je huisarts met een specialist, en verwijst hij je indien nodig door.
Zona
Een opflakkering van het varicella-zostervirus veroorzaakt zona (zie hoger bij ‘Wat is het?’). De arts start ook hiervoor een behandeling met antivirale middelen op wanneer:
- je een verminderde weerstand hebt;
- de zona op je oogzenuw zit;
- de zona heel uitgesproken is.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/waterpokken
Bronnen
- https://www.ebpnet.be: Varicella (waterpokken, windpokken)
- https://www.kindengezin.be/nl/thema/gezondheid-en-vaccinatie/koorts-ziekte-en-medicatie/ziek/windpokken