Inleiding
Ziektebeelden waarbij geheugenstoornissen op de voorgrond staan, evolueren meestal traag. De zorgnoden hangen af van de fase waarin de persoon zich bevindt. Bij elke verandering van de toestand is een nieuwe evaluatie nodig, en een aanpassing van de zorg en behandeling.
Een persoon met dementie zal geleidelijk aan slechter functioneren, wat op alle aspecten van zijn of haar leven een invloed zal hebben: wonen, dagelijkse activiteiten, zelfzorg, financiële en praktische zaken, … Bijgevolg wordt de hulp multidisciplinair georganiseerd. Gezondheidswerkers en thuiszorgdiensten moeten onderling de nodige afspraken maken en hun tussenkomsten op elkaar afstemmen voor een optimale hulpverlening.
Omkadering van een persoon met geheugenstoornissen
In eerste instantie is thuis de voorkeursomgeving, op voorwaarde dat er voldoende mantelzorg en/of professionele zorg kan en mag ingeschakeld worden. Verschillende thuiszorgdiensten kunnen een rol opnemen: de huisarts, thuisverpleegkundigen, gezinshulp, sociale dienst, poetshulp, vrijwilligers, etc. De draagkracht van alle zorgverleners moet bewaakt worden en mantelzorgers moeten op tijd ontlast worden.
Personen met geheugenstoornissen kunnen gelijkgestemden vinden in verenigingen. Er zijn ook dagcentra waar personen met dementie worden opgevangen, waardoor de mantelzorger wat tijd voor zichzelf kan nemen. Zorgverleners moeten goed samenwerken om de zorg tijdig aan te passen aan veranderende noden. Dit kan slechts als de persoon frequent bezocht wordt. Het is raadzaam om een zorgpremie aan te vragen voor deze specifieke situatie, of een eventuele voogd aan te stellen voor het beheer van financiële en praktische zaken.
Wanneer de thuissituatie niet meer haalbaar is
Gedragsproblemen, vooral ongecontroleerde agressie en nachtelijke onrust, zijn de meest frequente oorzaak van een opname in een instelling. Andere redenen zijn het uitvallen van de mantelzorger (stress, ziekte), verminderde zelfredzaamheid (zich niet meer zelfstandig kunnen kleden of wassen, incontinentie, …) of onveilige situaties (accidentele brandstichting, verdwalen, …). Ook als de persoon met dementie zijn familieleden of woonomgeving niet meer herkent, wordt thuis wonen onmogelijk.
Alvorens een persoon op te nemen, moet men de mogelijke tegemoetkomingen in de thuiszorg grondig evalueren. Voorbeelden zijn nachtelijke controles, elektronisch toezicht, opdrijven van de eerstelijnshulp, etc. Een personenalarmsysteem kan enkel bij beginnend geheugenverlies gebruikt worden. In een verder stadium is de persoon niet meer in staat om hiermee te werken.
Opsporen van factoren die de dementie kunnen verergeren
Alleen reizen, lange tijd alleen zijn op vreemde plaatsen, een omgeving met veel prikkels en vreemde mensen kunnen de verwarring doen toenemen. Ook duisternis werkt soms onrust in de hand. Hitte en vochtverlies kunnen ook een invloed hebben.
Medische oorzaken van een tijdelijk verhoogde verwardheid zijn bijv. infecties (vooral urineweginfecties), operaties, algemene verdoving en medicatie (vooral de combinatie van verschillende geneesmiddelen).
Ga bij elke verergering van de toestand na of er een van bovenvernoemde oorzaken in het spel is. Een adequate behandeling kan de toestand weer verbeteren.
Medicamenteuze mogelijkheden
Tot op heden bestaat er geen behandeling die geheugenstoornissen kan verhelpen. Er zijn wel middelen die de progressie van de ziekte kunnen vertragen en een invloed hebben op de gedragsproblemen. Deze worden door een neuroloog voorgeschreven na grondig onderzoek.
Verder zijn er verschillende opties om storende symptomen te verlichten. Depressie (personen met een beginnende dementie lijden hier vaak aan), angst, onrust en agressie kunnen medicamenteus behandeld worden als de niet-medicamenteuze strategieën niet werken. Antidepressiva, slaapmiddelen of antipsychotica kunnen dan eventueel voorgeschreven worden. Er moet regelmatig afgetoetst worden of de behandeling nog adequaat is, want de patiënt heeft er alle belang bij dat overbodige medicatie gestopt wordt.
Meer weten?
- www.dementie.vlaanderen: portaalwebsite van de Vlaamse overheid over dementie
- Informatiefiche Farmaka 'U zorgt voor een persoon die dementie heeft': algemene tips bij het zorgen voor een persoon met dementie
- Info over geheugenproblemen
- Info over vergeetachtigheid
- Beslishulp dementie