Wat is het?
Een open wonde aan het been (ulcus) wordt in de volksmond 'open been' genoemd.
Veel voorkomende oorzaken zijn een slechte lokale bloedsomloop, diabetes, spataders of slagaderverkalking. Open wonden aan het been genezen vaak slecht.
De behandeling hangt af van de oorzaak.
Als een slechte bloedsomloop aan de basis ligt, moet deze in de eerste plaats verbeterd of hersteld worden. Drukverbanden kunnen de vochtophoping verminderen en een steriel verband kan besmetting tegengaan. Opdat de wonde kan genezen, moeten de lokale omstandigheden optimaal zijn.
Drukplaatsen bij bedlegerige patiënten kunnen ontlast worden door regelmatig de houding te veranderen.
Dit noemen we conservatieve maatregelen. Desondanks zullen een aantal wonden open blijven en zelfs groter worden. In dat geval zal (plastische) chirurgie overwogen worden om de toestand te verhelpen.
Hoe vaak komt het voor?
Iets minder dan 1 op 1.000 mensen personen per jaar die de huisarts raadplegen doen dit met een open wonde aan het been (ulcus). De cijfers liggen veel hoger bij de oudere populatie (> 75-80 jaar).
Een open been als gevolg van een slechte lokale bloedsomloop komt steeds minder voor, dankzij een betere opsporing en behandeling.
Spataders met de zogenaamde 'veneuze wonden' komen het vaakst voor.
Een open been als gevolg van diabetes wordt ook steeds vaker gezien, mede door de toename van het aantal personen met overgewicht.
Hoe kan je het herkennen?
Een open been is een ‘wonde van volledige diepte’. Dit betekent dat de gehele huid, inclusief de haarworteltjes, verloren is gegaan.
De wonde ligt vaak aan de enkel, en heeft in de meeste gevallen een rode of gele kleur.
In geval van dood weefsel ziet de wonde er zwart uit.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts zal de open wonde (ulcus) gericht onderzoeken. Hierbij voelt hij in eerste instantie naar bloedvaten, spoort hij een mogelijke infectie op en schat hij de diepte van de wonde in.
Eventueel zal de huisarts je doorverwijzen voor gericht vaatonderzoek, zoals het doppleronderzoek, waarbij de doorstroming van de bloedvaten door de ledematen wordt beoordeeld aan de hand van een speciaal echotoestel.
Wat kan je zelf doen?
Leg het been in de hoogte om vochtophoping (oedeem) te voorkomen of verminderen. Vochtophoping remt de genezing van de wonde.
Leef zo gezond mogelijk en kies voor een evenwichtig dieet met voldoende eiwitten.
Behandeling van een open wonde aan het been
In de eerste plaats worden conservatieve maatregelen toegepast.
Als deze niet volstaan, wordt (plastische) chirurgie overwogen.
Conservatieve behandeling
Verminder vochtophoping (oedeem) in de benen met elastische verbanden of compressiekousen.
- Draag elastische verbanden dag en nacht. Verwijder ze enkel voor het dagelijks toilet en om de wonde te verzorgen. Ververs het verband bij voorkeur ’s ochtends, omdat het been dan op zijn dunst is. Leg het aan vanaf de voet naar omhoog.
- Bij compressiekousen wordt meestal klasse 2 gebruikt. De kousen zijn op maat van de gebruiker.
- In bijzondere gevallen kan de arts een pneumatische compressiebehandeling voorstellen, waarbij het vocht uit het been gedrukt wordt met een opblaasbare laars. Deze behandeling wordt regelmatig herhaald en meestal in het ziekenhuis uitgevoerd.
Bij personen met diabetes moet de suikerspiegel zo goed mogelijk geregeld worden.
Aandoeningen moeten behandeld worden: correctie van bloedarmoede, verbetering van de bloedsomloop, behandeling van hartfalen…
Bij ernstige infecties van de open wonde moeten antibiotica worden voorgeschreven.
Lokale behandeling
Vaak wordt er vocht gevormd en is de open wonde bedekt met korsten of dood weefsel. Dit moet verwijderd worden om de genezing te bevorderen.
In geval van korsten wordt de wonde proper gemaakt en het beslag mechanisch verwijderd na lokale baden.
In geval van dood weefsel (zwart beslag op de wonde) wordt het beslag weggesneden onder lokale verdoving met een gel.
Plastisch-chirurgische behandeling
Een plastische ingreep kan overwogen worden als het ulcus:
- groter wordt;
- niet geneest na een paar maanden;
- veroorzaakt is door een trauma;
- vermoedelijk een kwaadaardig letsel is.
Bij zulke ingreep wordt de open wonde uitgesneden tot in het gezonde weefsel en bedekt met een huidtransplant. In 80% van de gevallen is deze ingreep succesvol.
Soms gebeurt de behandeling door een team van een vaatchirurg, plastisch chirurg en internist, bijv. bij doorbloedingsstoornissen en als de persoon diabetes heeft.
Goede nazorg is belangrijk.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/open-been/ik-heb-open-been