Invloed vaccinatie op darmmicrobioom is onschuldig

Waar komt dit nieuws vandaan?

Het darmmicrobioom (ook darmflora genoemd) is een complex ecosysteem van bacteriën, virussen, schimmels en andere micro-organismen die in de darm leven. Dit microbioom maakt deel uit van een systeem dat een rol speelt in de ontwikkeling en regulatie van het immuunsysteem bij kinderen.

• Bij de geboorte is ons immuunsysteem nog onrijp en moet het leren onderscheid maken tussen schadelijke en onschadelijke stoffen. Dat gebeurt in de eerste levensjaren.
• Het darmmicrobioom helpt daarbij door het immuunsysteem te ‘trainen’. Zo beïnvloedt het microbioom de productie van bepaalde immuuncellen zoals T-cellen. Die T-cellen helpen bijvoorbeeld overmatige ontstekingsreacties te voorkomen.

Sommigen beweren dat vaccins het darmmicrobioom zouden verstoren. Daarbij verwijzen ze naar studies die zouden aantonen dat na vaccinatie de T-cellen uit balans raken (1). Dat onevenwicht zou volgens hen de immuniteit verzwakken.

Dergelijke beweringen doen de ronde op sociale media. Ze hebben ertoe geleid dat sommige ouders zich ongerust maken over de impact van vaccinatie op het darmmicrobioom van kleine kinderen en op hun natuurlijke weerstand in het bijzonder.

Bron

(1) Vraag van arts naar aanleiding van geruchten op sociale media

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Er bestaat veel onderzoek naar de invloed van vaccinaties op het darmmicrobioom en omgekeerd.

Wat leren we daaruit?

Een recent overzichtsartikel vat de resultaten van 26 studies samen (2). Daarvan gingen 14 studies over de impact van allerlei vaccins op het darmmicrobioom bij zuigelingen en 12 over de impact bij volwassenen.

• Van alle deelnemers werden stoelgangstalen geanalyseerd voor en na vaccinatie, met zowel orale vaccins (vaccins die via de mond worden ingenomen) als inspuitbare.
• Analyse van de microben in de stoelgang geeft informatie over het darmmicrobioom.

De resultaten zijn wisselend en afhankelijk van de samenstelling van het microbioom voor vaccinatie.

• Vaccins kunnen inderdaad het microbioom lichtjes wijzigen, maar over de betekenis van die wijzigingen is weinig bekend.
• Ook sommige immuuncellen wijzigen, maar dat kan net zo goed in gunstige als in ongunstige zin.

Waarom voert men dit onderzoek?

Niet iedereen reageert even gunstig op vaccins. De ene produceert al meer antistoffen na vaccinatie dan de andere. Wetenschappers vermoeden dat dat te maken heeft met de samenstelling van het microbioom, want mensen met bepaalde bacteriën in de darmen hebben een betere immuunrespons na vaccinatie dan andere.

Men zou via toediening van probiotica (gezonde bacteriën) de immuunrespons na vaccinatie kunnen beïnvloeden, zodat vaccins nog beter aanslaan. Dat wordt nog onderzocht (3). Sluitende conclusies hierover zijn er niet.

Kunnen vaccins de immuniteit van kinderen aantasten?

Nee. Vaccins hebben wel een invloed op het darmmicrobioom, en het darmmicrobioom speelt inderdaad een rol bij de immuniteit, maar er zijn geen aanwijzingen dat vaccins de immuniteit zouden verminderen. Vaccinatie verzwakt het immuunsysteem niet, maar versterkt het net door kinderen te beschermen tegen een rits gevaarlijke infecties.

Wat beïnvloedt het darmmicrobioom nog?

Voeding en antibiotica hebben een veel grotere impact op de samenstelling van het darmmicrobioom dan vaccins. Voor een gezond darmmicrobioom en een goede immuniteit, moet je vooral gezond eten: vezelrijke onbewerkte producten, yoghurt, enzovoort (5). Ultrabewerkt voedsel heeft een ongunstige invloed op het microbioom.

Sommige infectieziektes verminderen de immuniteit

Infecties zelf hebben soms een duidelijke impact op het darmmicrobioom (4). Infecties als mazelen of klierkoorts, bijvoorbeeld, verzwakken soms maandenlang de immuniteit tegen andere infectieziekten.

Na een gastro-intestinale infectie, zoals een buikgriep, kunnen langdurige veranderingen in het microbioom optreden die in verband gebracht worden met de ontwikkeling van aandoeningen zoals het prikkelbaredarmsyndroom.

Conclusie

Het microbioom speelt een rol in de natuurlijke afweer of het immuunsysteem, maar de afweer wordt niet beïnvloed door vaccinatie. Studies tonen dat vaccins een invloed kunnen hebben op de samenstelling van het darmmicrobioom, wat mogelijk tot gevolg heeft dat sommige personen meer antistoffen aanmaken na vaccinatie dan andere. Virale infecties hebben een grotere impact op het microbioom en kunnen dat wel ernstig verstoren. Om het microbioom gezond te houden, zijn drie dingen belangrijk: gezonde voeding, zo weinig mogelijk antibiotica gebruiken en je laten vaccineren tegen virale infecties.

Referenties

• (2) Ardura-Garcia, C, Curtis, N & Zimmermann, P. Systematic review of the impact of intestinal microbiota on vaccine responses. npj Vaccines 2024;254.
• (3) Ruck C, Odumade O, Smolen K. Vaccine Interactions With the Infant Microbiome: Do They Define Health and Disease? Front Pediatr 2020;8:565368.
• (4) Lv Z, Xiong D, Shi J et al. The Interaction Between Viruses and Intestinal Microbiota: A Review. Curr Microbiol 2021;78:3597-3608.
• (5) Gacesa R, Kurilshikov A, Vich Vila A et al. Environmental factors shaping the gut microbiome in a Dutch population. Nature 2022;604:732–739.