Vaccins bieden hoop in de wereldwijde strijd tegen antibioticaresistentie

Waar komt dit nieuws vandaan?

In een nieuw rapport bekeek de WHO het belang van vaccinaties bij de bestrijding van antibioticaresistentie (2). Door overmatig en soms onjuist gebruik van antimicrobiële medicijnen worden bacteriën, virussen, schimmels of parasieten ongevoelig voor die behandelingen.

Dat heeft als gevolg dat infecties moeilijker te bestrijden worden en een steeds groter risico vormen voor de volksgezondheid, doordat gebruikelijke behandelingen niet langer werkzaam zijn. Daardoor zijn sterkere, vaak duurdere, medicijnen met meer nevenwerkingen nodig, of bestaat er soms zelfs geen medicatie om verder te behandelen.

In veel gevallen kunnen vaccins ervoor zorgen dat het minder noodzakelijk wordt om deze medicatie te gebruiken. Dat vertraagt de ontwikkeling van resistentie. Het rapport wijst erop dat door bredere toegang tot vaccins honderdduizenden sterfgevallen vermeden kunnen worden. Dat geldt vooral voor lage- en middeninkomenslanden, waar er meer antimicrobiële resistentie is. Wereldwijd sterven er jaarlijks ongeveer 5 miljoen mensen als gevolg van antibioticaresistente infecties.

Bron

(1) Belga. Vaccins helpen bij resistentie tegen medicatie en kunnen volgens WHO zo honderdduizenden doden voorkomen. VRT NWS. 10 oktober 2024.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Antimicrobiële resistentie is een sluipend gevaar dat, net als klimaatverandering, steeds grotere gevolgen zal hebben als er geen effectieve maatregelen genomen worden.

De WHO schat dat als we niet verder ingrijpen, antimicrobiële resistentie:

• tegen 2050 jaarlijks meer levens zal kosten dan kanker (ongeveer 10 miljoen);
• miljoenen mensen in extreme armoede zal duwen;
• miljarden euro’s aan economische schade zal veroorzaken (3).

Veel wetenschappelijke studies tonen aan dat vaccins een krachtig middel vormen om antimicrobiële resistentie tegen te gaan, onder andere op de volgende manieren (4,5,6):

• Verminderen van infecties: Vaccins zoals het pneumokokkenvaccin en het tyfusvaccin (dat in sommige Aziatische landen gebruikt wordt) verminderen direct het aantal infecties dat vaak met antibiotica wordt behandeld. Zo neemt het risico op resistentievorming bij deze ziektekiemen af.
  • Een onderzoek toonde bijvoorbeeld aan dat het pneumokokkenvaccin (PCV) het aantal infecties veroorzaakt door resistente bacteriestammen met meer dan 50% kan verminderen.
• Vaccinatie in kwetsbare gebieden: De uitrol van vaccinatieprogramma’s in lage- en middeninkomenslanden kan leiden tot een aanzienlijke vermindering van sterfgevallen die gerelateerd zijn aan antimicrobiële resistentie. In regio’s waar mensen geen toegang hebben tot goede gezondheidszorg wordt antibiotica vaak onjuist of overmatig gebruikt.
• Brede preventie: Vaccins beschermen niet alleen tegen directe infecties door resistente bacteriën, maar verlagen ook het risico op secundaire infecties.
  • Secundaire infecties ontstaan als complicatie na een andere infectie. Vaak worden ze behandeld met antibiotica. Denk bijvoorbeeld aan een longontsteking na covid of na griep.

Conclusie

Als je infecties kan voorkomen met vaccins, hoef je ze ook niet te behandelen. Op die manier verminder je het gebruik van antibiotica en het risico op antibioticaresistentie. Dat voorkomt niet alleen talloze sterfgevallen, maar vermindert ook de druk op zorgsystemen wereldwijd. Hoewel bestaande vaccins al veel impact hebben, is verdere investering in de ontwikkeling van nieuwe vaccins cruciaal om resistentie tegen te gaan en de volksgezondheid op lange termijn te beschermen.

Referenties

• (2) World Health Organization. WHO Bacterial Priority Pathogens List, 2024. Bacterial pathogens of public health importance to guide research, development and strategies to prevent and control antimicrobial resistance. 2024.
• (3) WHO. New report calls for urgent action to avert antimicrobial resistance crisis. WHO Joint News release. 29 april 2019.
• (4) Lewnard J.A., Lo N.C., Arinaminpathy N. et al. Childhood vaccines and antibiotic use in low- and middle-income countries. Nature 2020;581:94–99.
• (5) Lewnard J.A., Charani E., Gleason A. et al. Burden of bacterial antimicrobial resistance in low-income and middle-income countries avertible by existing interventions: an evidence review and modelling analysis. The Lancet 2024; 403(10442): 2439-2454.
• (6) Laxminarayan R, Impalli I, Rangarajan R et al. Expanding antibiotic, vaccine, and diagnostics development and access to tackle antimicrobial resistance. The Lancet 2024;403(10443):2534-2550.