Hebben gezondheidswaarschuwingen op alcohol nut?

Waar komt dit nieuws vandaan?

Volgens de krant De Standaard van 20 juni 2023 moeten etiketten van alcoholhoudende dranken in Ierland in grote rode letters tal van gezondheidswaarschuwingen bevatten (1). Volgens de krant gaat ‘alcohol dezelfde richting uit als tabak’, en stijgt het risico op kanker na één glas.

In een weinig bekend artikel deed een Amerikaanse onderzoekster een interessante analyse van de gegevens van grote waarnemende studies (2).

• Tijdens dergelijke studies volgen onderzoekers de deelnemers vele jaren op. Ze registreren regelmatig hun eet- en leefgewoonten.
• De onderzoekster ging na wat de invloed was van aanbevelingen op het gedrag van de deelnemers van de studie.
• Ze keek naar drie afzonderlijke situaties:
  • vitamine E, dat een groot succes kende tussen 1993 en 2004;
  • vitamine D, dat succesrijk was tussen 2007 en 2012;
  • aanbevelingen om suiker in de voeding te beperken vanaf 2000.
• In deze drie gevallen volgden vooral deelnemers met een hogere opleiding en hoger inkomen de aanbevelingen op.
  • Zij hadden meer lichaamsbeweging, aten gezond en rookten niet.
  • We bereiken dus de groep die het echt nodig heeft maar zeer moeilijk.

Bron

(1) Wie drinkt in Ierland, krijgt te lezen: ‘Alcohol verhoogt risico op kanker.’ De Standaard, 20 juni 2023.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Het valt sterk te betwijfelen of dergelijke maatregel het risico op kanker zal doen dalen bij de bevolking. Daarvoor zijn er verschillende redenen.

• Eerst en vooral is alcohol een verzamelnaam voor een aantal dranken met totaal verschillende eigenschappen.
  • In een pils is de hoeveelheid alcohol bijvoorbeeld opgelost in een grote hoeveelheid water. Daardoor moeten we eerst nagaan of dit hetzelfde effect heeft als een glas sterke drank.
• Ten tweede gaat een grote alcoholconsumptie vaak samen met ongezonde eet- en leefgewoonten.
  • Het is in waarnemend onderzoek onmogelijk om het effect van alcohol af te zonderen van het gedrag van de alcoholgebruiker.
  • Bij iemand die tien pinten per dag drinkt en een pak sigaretten rookt, is het dus zeer moeilijk om te weten welke factor kanker veroorzaakt.
• Ten derde zou een zeer strenge aanpak van alcohol een omgekeerd effect kunnen hebben.
  • Dat blijkt bijvoorbeeld uit de ervaring met de Nationwide Prohibition of Grote Drooglegging tussen 1920 en 1933 in de Verenigde Staten: toen leidde het verbod tot een verschuiving van alcohol naar de illegaliteit.
• Ten vierde is het helemaal niet zeker of één glas alcohol het risico op kanker verhoogt, het kan zelfs het risico op hart- en vaatziekten verlagen.
• En ten vijfde: zoals het onderzoek aantoont, bereiken we met dergelijke campagnes vooral de matige gebruikers, niet de probleemdrinkers.
  • Die laatste groep ligt doorgaans niet wakker van etiketten op een fles.

Alcoholconsumptie vergelijken met roken houdt ook niet echt steek.

• Het risico op overlijden door longkanker is bij rokers 2200% hoger dan voor niet rokers, en op keelkanker meer dan 10.000% (3).
• Het risico op overlijden door kanker is voor alcohol 28% hoger bij zware drinkers en slechts 12% lager bij lichte drinkers (4).

Conclusie

Wie alcohol drinkt in Ierland, kan binnenkort op het etiket lezen dat alcohol het risico op kanker verhoogt. Onderzoek toont aan dat dergelijke aanbevelingen dikwijls niet de echte doelgroep bereiken. De personen die dagelijks grote hoeveelheden alcohol drinken, liggen niet wakker van dat soort waarschuwingen, in tegenstelling tot de kleine drinker met gezonde eet- en leefgewoonten. Het risico op kanker met alcohol is bovendien vele malen kleiner dan met roken. De vergelijking tussen beide is volledig misplaatst.

Referenties

• (2) Oster E. Health recommendations and selection in health behaviors. AER Insights 2020;2:143-160.
• (3) Carter BD, Abnet CC, Feskanich D, et al. Smoking and mortality – Beyond established causes. N Eng J Med 2015; 372: 631-640.
• (4) Tian Y, Liu J, Zhao Y, et al. Alcohol consumption and all-cause and cause-specific mortality among US adults: prospective cohort study. BMC Medicine 2023;21: 1-15.