Factcheck: Het verband tussen de pil en depressie blijft onduidelijk

Waar komt dit nieuws vandaan?

‘Nieuw onderzoek toont duidelijk verband aan tussen de pil en depressie' luidt de krantenkop over een nieuwe studie die het verband nog maar eens onderzocht (1). Sterker nog, volgens de Zweedse auteurs die het artikel citeert, zou ‘het gebruik van OC's (orale contraceptie of de pil) tijdens de adolescentie het risico op depressie later in het leven verhogen’.

Voor deze studie werden meer dan 250.000 vrouwen gevolgd vanaf de geboorte tot aan de menopauze, met aandacht voor pilgebruik en symptomen van depressie (2). Uit de analyse blijkt dat vrouwen die voor hun 20^ste of op hun 20^ste met de pil startten, 130% meer kans liepen op een depressie dan vrouwen die op latere leeftijd met de pil startten. Opmerkelijk: de tieners in dit onderzoek die met de pil startten, behielden het hogere risico op een depressie, ook na stopzetting van de pil. Wanneer op latere leeftijd (> 20 jaar) met de pil gestart werd, verminderde het risico op depressie na 2 jaar, zelfs als men de pil bleef doornemen.

Bron

(1)Nieuw onderzoek toont duidelijk verband aan tussen de pil en depressie. Hanne Vandenweghe. Het Nieuwsblad 15 juni 2023 

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Van de meer dan 250.000 deelneemsters had ruim 80% ooit de pil gebruikt. Bij de gebruiksters deed men volgende vaststellingen:

• Pilgebruiksters hebben in de eerste 2 jaar dat ze de pil nemen, een bijna dubbel zo groot risico op depressieve symptomen dan niet-pilgebruiksters
• Tieners die startten met de pil hadden een nog groter risico (2,3 keer groter) op depressieve klachten dan tieners die geen pil namen.

Er zijn wat kanttekeningen te maken bij deze nieuwe studie. We weten niet waarom tieners de pil kregen voorgeschreven. Zo wordt de pil soms jong voorgeschreven om ernstige PMS-klachten te verminderen. Ook werden de gegevens over het doormaken van een depressie afgeleid uit een vragenlijst over de mentale gezondheid (de MHQ of ‘Mental Health Questionnaire) die de vrouwen ooit één keer invulden. Daarin gaven de vrouwen al dan niet aan of ze zich depressief voelden. De gegevens zijn niet gebaseerd op de diagnose depressie van een arts. Bovendien werd de MHQ slechts éénmaal ingevuld, en daarin moesten vrouwen aangeven wanneer ze zich depressief hadden gevoeld, sinds hun tienerjaren. Dergelijke bevraging is per definitie onnauwkeurig.

Omwille van deze mankementen, zijn de resultaten niet te vertrouwen en blijven we dus onzeker of de pil oorzaak kan zijn van depressie.

Het verband werd al vaker onderzocht, en de resultaten blijven onzeker. Een studie uit 2020 zag ook een iets grotere kans op depressie bij meisjes van 16 jaar. Een overzichtsonderzoek uit 2022 vond wisselende effecten.

Conclusie

Volgens een nieuwe studie verhoogt de pil het risico op depressie, zeker wanneer meisjes startten met de pil voor de leeftijd van 20 jaar. De methodologie van dit onderzoek laat echter te wensen over. Zo werd slechts éénmaal gevraagd naar ‘zich depressief voelen’, zonder echte diagnose van depressie, wat de resultaten onnauwkeurig maakt. De krantenkop ‘Nieuw onderzoek toont duidelijk verband aan tussen de pil en depressie’ is dus niet waar. Het verband blijft nog steeds onduidelijk, ondanks de talrijke studies over dit onderwerp.

Referenties

(2)Johansson, T., Vinther Larsen, S., Bui, M., Ek, W., Karlsson, T., & Johansson, Å. (2023). Population-based cohort study of oral contraceptive use and risk of depression. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 32, E39. doi:10.1017/S2045796023000525