Eerste hulp bij irritatie door eikenprocessierupsen

Wat is het?

In bepaalde regio’s vind je in mei, juni en juli behaarde rupsen op eikenbomen, de eikenprocessierupsen. Ze hebben kleine brandhaartjes op de rug met heel kleine weerhaakjes.

Door hun vorm raken de haartjes gemakkelijk binnen in je huid, ogen en luchtwegen (mond, neus, keel en longen). Na enkele uren krijg je veel irritatie en kan je zelfs ernstige ontstekingen krijgen. In het ergste geval kan je blind worden.

Iedereen reageert anders op de haartjes. Als je vaker in contact komt met de haartjes, kan de reactie steeds erger worden.

Lees verder onder de afbeelding.

Wat stel je vast?

De klachten hangen af van waar de haartjes terechtkomen:

Bij contact met de huid:

• krijgt het slachtoffer binnen de 8 uur een pijnlijke rode uitslag en hevige jeuk die tot 2 weken kan duren;
• kunnen er ook letsels op andere plaatsen ontstaan, doordat de brandhaartjes zich gemakkelijk verspreiden via zweet of door te krabben.

Bij contact met de ogen:

• krijgt het slachtoffer binnen 1 tot 4 uur jeukende, rode en pijnlijke ogen.

Bij inademing van de brandhaartjes:

• niest het slachtoffer vaak;
• kan het slachtoffer keelpijn of slikstoornissen krijgen;
• kan het slachtoffer soms moeilijk ademen door een kramp van de luchtwegen (mond, neus, keel, longen).

Bij inslikken van de brandhaartjes:

• krijgt het slachtoffer veel speeksel in de mond;
• kan zijn of haar mondslijmvlies ontsteken;
• braakt het slachtoffer soms;
• kan het slachtoffer buikpijn hebben.

In ernstige gevallen:

• voelt het slachtoffer zich algemeen ziek;
• kan het slachtoffer koorts hebben;
• kan het slachtoffer zweten;
• kan het slachtoffer moeilijk ademen omdat het slijmvlies in de mond en keel opzwellen;
• kan het slachtoffer flauwvallen.

Aanbeveling

Raadpleeg altijd gespecialiseerde hulp:

• Ga naar een oogarts als de ogen van het slachtoffer geïrriteerd zijn.
• Bel 112 als het slachtoffer ernstige klachten heeft (zie hierboven).
• Verwittig het gemeentebestuur om de rupsen te verwijderen.

Verleen verdere eerste hulp:

• Zorg ervoor dat het slachtoffer niet krabt of wrijft op de huid.
• Laat het slachtoffer alle kleding uittrekken.
  • Die moet zo lang en warm mogelijk gewassen worden.
  • Daarna moeten de kleren in de droogkast gedroogd worden.
• Borstel de haren goed uit.
• Spoel de huid en/of de ogen van het slachtoffer grondig met water.
• Laat het slachtoffer douchen en de haren goed wassen.
  • Gebruik daarvoor water en zeep.
• Strip eventueel de huid met kleefpleister of plakband om vastzittende brandharen te verwijderen.
  • Kleef daarvoor plakband op de huid en verwijder die weer in een snelle beweging.
• Heeft het slachtoffer brandharen ingeslikt?
  • Laat het slachtoffer dan een groot glas water drinken om de ingenomen hoeveelheid te verdunnen.
• Bij lichte symptomen verdwijnt de last spontaan na enkele dagen tot weken.
• Bij hevige jeuk kan je een jeukwerende zalf gebruiken. Vraag raad aan je arts of apotheker.

Irritatie door de eikenprocessierups voorkomen

• Vermijd de omgeving van aangetaste bomen in de periode van mei tot september.
  • Je herkent een aangetaste boom (eik, beuk of berk) aan de kaalgevreten takken en de rupsennesten met brandhaartjes en vervellingen.
  • Houd spelende kinderen uit de buurt van een aangetaste boom.
• Kan je de omgeving van een aangetaste boom niet vermijden? Bescherm jezelf dan door handschoenen, lange mouwen, een lange broek, een pet, een bril en eventueel een stofmasker te dragen.
  • Zelfs dan kan er wanneer je de kleding uittrekt irritatie ontstaan als er brandhaartjes op zitten.
  • Wees daarom voorzichtig bij het uittrekken en was nadien al je kleren.
• Woon je in de onmiddellijke buurt van een aangetaste boom?
  • Droog dan tijdens de risicoperiode (mei tot september) je was niet buiten.
  • Was je groenten uit de eigen tuin zorgvuldig.
  • Besproei enkele dagen voor je maait de tuin met water, zodat de brandhaartjes in de grond kunnen dringen.
• Probeer de rupsen niet zelf te bestrijden.
  • Als je er bijvoorbeeld met een hogedrukreiniger op zou spuiten, verspreiden de haren en rupsen zich via de lucht.
  • Verwittig het gemeentebestuur. Mogelijk verwijzen ze je door naar een gespecialiseerd bedrijf.

Meer informatie

• Lees ook Help! Eerste hulp voor iedereen met gedetailleerde eerstehulptips van Rode Kruis-Vlaanderen.
• Download de app van het Rode Kruis. Zo heb je altijd de belangrijkste eerstehulptips op zak.