Wat is het?
Dysfagie betekent een stoornis in het slikproces. Hierbij geraakt het voedsel niet verder dan de mond of keelholte, of komt het vast te zitten in de slokdarm na het slikken. Het is niet hetzelfde als het gevoel hebben dat er een brok in de keel zit, zonder verband met voedsel of slikken.
Lokale oorzaken
Lokale oorzaken kunnen goed- of kwaadaardig zijn.
Goedaardige oorzaken zijn:
- slokdarmontsteking;
- vernauwingen van de slokdarm veroorzaakt door reflux;
- verminderde beweeglijkheid van de slokdarm;
- spasmen van de slokdarm;
- vergrote schildklier;
- uitstulpingen van de slokdarm;
- vernauwing van de slokdarm door het inslikken van bijtende stoffen;
- bepaalde systeemziekten (bijv. sclerodermie);
- ontsteking of abces in de keel.
Kwaadaardige oorzaken zijn kanker in de slokdarm, maag, hoofd-halsregio of longen.
Neurologische oorzaken
Slikstoornissen kunnen ook een neurologische oorsprong hebben. Het probleem zit dan in de hersenen of andere zenuwbanen. Voorbeelden hiervan zijn:
- beroerte;
- dementie;
- ziekte van Parkinson;
- multiple sclerose (MS);
- spieraandoeningen;
- myasthenia gravis;
- amyotrofe laterale sclerose (ALS).
Hoe vaak komt het voor?
Per jaar gaan slechts 1 op 2.000 consultaties bij de huisarts over slikproblemen1. Dit is zeldzaam in vergelijking met andere spijsverteringsstoornissen.
Hoe kun je het herkennen?
Symptomen
Je hebt het gevoel hebt dat je je eten niet volledig kunt doorslikken. Dit kan zich uiten door de volgende symptomen:
- moeilijk aan de slikbeweging kunnen beginnen;
- hoesten tijdens het eten;
- verslikken;
- een gevoel van een brok in de keel tijdens of na het eten;
- verlies van speeksel;
- kokhalzen;
- voedsel dat terugkomt langs de mond of neus.
Andere complicaties
- Door slikproblemen kan gewichtsverlies optreden, of een longontsteking door voedsel dat in de longen terechtkomt.
- Verder zijn er de symptomen die gelinkt zijn aan de oorzaak van de slikproblemen. Zo kun je bij gastro-oesofagale refluxziekte en slokdarmontsteking kampen met maagzuur en reflux. Bij een uitstulping van de slokdarm kun je last hebben van een slechte adem.
- Bij slikstoornissen door een neurologisch probleem zijn er meestal ook andere klachten. Slikproblemen ontwikkelen zich doorgaans pas bij een reeds gevorderde aandoening. De zenuwziekte ALS is een van de weinige neurologische aandoeningen waarbij slikproblemen alleen het eerste symptoom kunnen zijn.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Bevraging en lichamelijk onderzoek
De arts zal eerst een aantal vragen stellen over je klachten, voorgeschiedenis, medicatiegebruik en mogelijke risicofactoren. Hij zal ook een lichamelijk onderzoek en een bloedafname uitvoeren. Op basis van je symptomen, de duur van je klachten, je leeftijd en risicofactoren zal je arts de oorzaak proberen achterhalen.
Symptomen die zich over weken of maanden ontwikkelen bij een ouder persoon die ook last heeft van gewichtsverlies kunnen een teken zijn van slokdarmkanker. Bij een jonger persoon met dezelfde symptomen zal de arts eerder aan een vernauwing of bewegingsstoornissen van de slokdarm denken.
Aanvullende onderzoeken
Er zullen ook aanvullende onderzoeken uitgevoerd worden. Meestal verwijst je arts je hiervoor door naar een specialist. Mogelijke onderzoeken zijn:
- elektrocardiogram (ECG) of hartfilmpje;
- röntgenfoto
- endoscopie, waarbij de arts met een cameraatje via de mond of neus naar de keel en de slokdarm kan kijken;
- slikvideo, waarbij je contrastvloeistof doorslikt, en de arts de passage van de vloeistof van de mond naar de maag via röntgenbeelden kan volgen;
- manometrie, waarbij de arts de druk in de slokdarm meet om bewegingsstoornissen vast te stellen;
- 24 uur-pH-meting van de slokdarm, waarbij de arts de zuurtegraad meet om reflux vast te stellen.
Als de oorzaak zich vermoedelijk in de hersenen bevindt, wordt een MRI-scan gemaakt. Spier- of zenuwziekten kunnen vastgesteld worden op basis van een zenuwgeleidingsonderzoek (EMG).
Wat kun je zelf doen?
Als je plots last hebt van slikproblemen, neem dan meteen contact op met je arts. Ook als je langzaam ontwikkelende klachten hebt, is het raadzaam om je huisarts te consulteren. Vaak zoeken personen met slikproblemen pas hulp na enkele weken, maanden of zelfs jaren.
Er zijn slechts enkele oorzaken van slikproblemen waar je iets aan kan doen. Zo wordt slokdarmkanker sterk bepaald door roken en alcohol. Vooral het gelijktijdig overmatig gebruik van beide doet het risico sterk toenemen. Bespreek best met je arts hoe je hiermee kunt stoppen.
Wat kan je arts doen?
Afhankelijk van de oorzaak van de slikproblemen zal de arts met jou de mogelijke behandelingen bespreken.
- In geval van een tumor kan een ingreep aangewezen zijn.
- Ook bij een slokdarmuitstulping met klachten is een operatie wenselijk.
- In geval van een slokdarmvernauwing kan een verbreding met behulp van een ballonnetje worden overwogen. Soms is een kleine ingreep nodig.
- In geval van slokdarmkrampen kan medicatie opgestart worden.
Meer weten?
https://www.thuisarts.nl/slikproblemen
Bronnen
1 Intego databank