Wat is een voedselallergie?
We spreken van een voedselallergie wanneer voedingsmiddelen of -ingrediënten een allergische reactie uitlokken. Bij een allergie maakt je lichaam een abnormale hoeveelheid afweerstoffen aan tegen bepaalde producten. In het geval van een voedselallergie reageert het immuunsysteem van je lichaam op bepaalde voedingsmiddelen door ze af te wijzen.
Een voedselallergie kan milde of ernstige symptomen uitlokken. Komen die symptomen snel op en worden ze steeds erger? Dan kan het gaan om een levensbedreigende allergische reactie. Snelle hulp is dan erg belangrijk.
Een voedselallergie is niet hetzelfde als een voedingsintolerantie. Bij een intolerantie aan bepaalde voeding is er geen sprake van een allergische reactie.
Oorzaken
Bij baby’s en jonge kinderen is de meest voorkomende oorzaak van een voedselallergie (koe)melk.
De meest voorkomende voedingsmiddelen die ernstige allergische reacties kunnen uitlokken zijn:
- noten (bijv. pinda);
- groenten en fruit;
- melk;
- soja;
- ei;
- vis;
- schaal- en schelpdieren;
- tarwe.
Risicofactoren
Je kind heeft een grotere kans op een voedselallergie wanneer:
- een van de ouders, een broer of zus allergische aandoeningen hebben, zoals:
- het allergisch is voor stuifmeel of pollen.
- Dat komt doordat zowel het voedingsmiddel als het stuifmeel eiwitten bevat die aan elkaar verwant zijn.
- Dat fenomeen noemen we kruisallergie.
- Zo heeft iemand met een allergie voor berkenstuifmeel (berkenpollenallergie) een grotere kans om ook allergisch te zijn voor fruit (appel, perzik) en noten.
Voedselovergevoeligheid
Een voedselovergevoeligheid kan allergisch of niet-allergisch van aard zijn (zie schema hieronder). In het eerste geval spreken we van een voedselallergie, in het laatste van een voedselintolerantie. De onderliggende mechanismen zijn verschillend:
- Bij een voedselallergie reageert je afweersysteem abnormaal op bepaalde eiwitten uit voeding.
- Het beschouwt ze als vreemd en stoot ze af.
- Bij een voedselintolerantie loopt het fout met de vertering van bepaalde voedingsproducten.
- Dat komt bijv. door een tekort aan bepaalde stoffen die een functie hebben bij de vertering.
Hoe vaak komt voedselallergie bij kinderen voor?
Van alle kinderen heeft 2 tot 7% een voedselallergie. De helft van de ouders met een baby jonger dan 2 jaar denkt dat hun kind een voedselallergie heeft. Veel klachten worden ten onrechte toegeschreven aan voedselallergie, zoals:
- slecht eten;
- braken;
- veel opboeren;
- plattere stoelgang.
De meeste voedingsallergieën verdwijnen rond de schoolgaande leeftijd. Allergieën voor melk, ei, tarwe en soja zijn vaak van korte duur. Sommige allergieën blijven wel bestaan:
- een allergie voor noten of pinda in 80% van de gevallen;
- een allergie voor vis en schaaldieren in 90% van de gevallen.
Hoe kan je een voedselallergie herkennen?
Bij een voedselallergie kunnen veel verschillende symptomen optreden. Dat kan onmiddellijk na het eten gebeuren, maar ook enkele uren tot dagen nadien.
Een voedselallergie kan klachten uitlokken aan de:
- huid, zoals:
- jeukende huiduitslag;
- rode vlekken;
- netelroos;
- kindereczeem.
- ogen, zoals:
- jeuk;
- tranende ogen,
- opgezwollen oogleden.
- maag en darmen, zoals:
- misselijkheid;
- braken;
- diarree;
- buikpijn.
- mond en keel;
- jeuk.
- ademhaling (eerder zeldzaam en meestal te wijten aan gelijktijdige hooikoorts):
- niezen;
- neusloop;
- moeilijke of piepende ademhaling.
Je kind kan ook:
- veel huilen (huilbaby);
- slecht slapen;
- onvoldoende aankomen in gewicht.
Komen deze symptomen snel op en worden ze steeds erger? Dan kan het gaan om een levensbedreigende allergische reactie. Snelle hulp en toediening van adrenaline is in zo’n geval erg belangrijk.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Bevraging
Je arts stelt je vragen over de klachten van je kind:
- Welke klachten heeft je kind?
- Wanneer zijn ze begonnen?
- Wanneer zijn de verschillende voedingsmiddelen in de voeding geïntroduceerd?
Er bestaan verschillende tests om een voedselallergie vast te stellen. Je arts zal beoordelen welke tests nodig zijn.
Allergietests
Er bestaan huidtests en een bloedonderzoek, waarbij de afweerstoffen worden bepaald. Die tests zijn soms moeilijk te interpreteren:
- Tests kunnen vals-positief zijn: er is geen sprake van een allergie, maar de test denkt van wel.
- Tests kunnen ook vals-negatief zijn: er is sprake van een allergie, maar de test toont het niet aan.
Daarom worden deze tests meestal enkel gedaan door een arts gespecialiseerd in allergieën.
Eliminatietest
- Je laat de verdachte voedingsmiddelen volledig weg uit het eetpatroon.
- In een dagboek noteer je de reacties.
- Verdwijnen de klachten bij je kind hierdoor?
- Dan voeg je de voedingsmiddelen een voor een weer toe aan de voeding.
- Het voedingsmiddel waarbij je kind opnieuw klachten krijgt, is waarschijnlijk de boosdoener.
Blootstellingstest
Bij zeer ernstige allergie kan je in het ziekenhuis een blootstellingstest laten uitvoeren:
- Je kind krijgt stijgende hoeveelheden van bijvoorbeeld koemelk toegediend.
- De reacties daarop worden nauwkeurig opgevolgd.
Wat kan je zelf doen?
Als de allergie nog niet werd vastgesteld:
Voeding
Voor baby’s is en blijft moedermelk de beste voeding. Borstvoeding voor minstens 4 maanden helpt om koemelkallergie te voorkomen. Informatie over de aanpak van koemelkallergie vind je hier.
Voedingsdagboek
Vermoed je dat je kind allergisch is voor bepaald voedsel? Dan kan het je arts erg helpen als je een dagboek bijhoudt.
- Daarin kan je een tijdje noteren:
- wanneer je kind klachten heeft;
- over welke klachten het precies gaat;
- hoelang na de voeding ze optreden.
- Houd ook nauwkeurig bij:
- wanneer je nieuwe producten aan de voeding toevoegt;
- welke gevolgen dat heeft;
- hoe de lengte en het gewicht (groeikenmerken) van je kind evolueren.
Bij een vastgestelde allergie:
Dieet
Eens de diagnose van een voedselallergie is gesteld, moet je je zo streng mogelijk aan het voorgestelde dieet houden.
Het belangrijkste is dat je kind het probleemvoedsel niet eet. Hier zijn een paar dingen die je moet doen:
- Controleer etiketten van voedsel en menu's van restaurants om te zorgen dat het probleemvoedsel niet in de ingrediënten staat.
- Vraag naar ingrediënten als je het niet zeker weet. Restaurants moeten je kunnen vertellen wat er in hun gerechten zit, bijvoorbeeld of iets eieren of noten bevat.
- Neem voorzorgsmaatregelen wanneer je thuis voedsel bereidt. Als je verschillende gerechten maakt voor mensen met en zonder allergieën, zorg er dan voor dat je ingrediënten, kommen, borden en bestek apart houdt.
Anti-allergisch geneesmiddel
Het is vaak moeilijk om volledig te vermijden dat kinderen bepaalde voedingsstoffen innemen. Ze krijgen al eens iets van vriendjes of op feestjes. Het is belangrijk om een plan te hebben voor wat te doen als je kind een allergische reactie heeft en een gepast geneesmiddel te hebben (zie verder). Je kan je kind een armband/fiche mee geven met deze informatie.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Bij de opvolging van een voedselallergie hebben de ouders de belangrijkste rol.
De diëtist die je kind opvolgt, zal advies geven over welke voedingsmiddelen vermeden moeten worden. Ze zorgt er ook voor dat de voeding nog alle nodige voedingsstoffen aanbrengt.
Je arts:
- legt uit wat je moet doen als je kind een allergische reactie heeft en geeft je een voorschrift voor een anti-allergisch geneesmiddel;
- verwijst je door naar een kinderarts bij ernstige problemen.
Meer weten?
Thuisarts.nl: ik denk dat mijn kind niet tegen bepaald voedsel kan