Wat is koemelkallergie?
Bij koemelkallergie reageert je lichaam overgevoelig op de eiwitten die in koemelk zitten. Je afweersysteem stoot die stoffen af. Koemelk en producten die koemelk bevatten, zoals kaas of yoghurt, veroorzaken daardoor een allergische ontsteking van je huid, je darmen en soms ook je luchtwegen.
Voedselovergevoeligheid
Koemelkallergie is niet hetzelfde als lactose-intolerantie. Als je lactose-intolerant bent, kan je melk en melkproducten moeilijk verteren.
Koemelkallergie en lactose-intolerantie zijn wel allebei vormen van voedselovergevoeligheid. Er zijn allergische vormen van voedselovergevoeligheid en niet-allergische vormen.
Hoe vaak en bij wie komt koemelkallergie voor?
Koemelkallergie komt typisch voor bij baby’s en kleine kinderen.
2 à 2,5% van de kinderen onder de 3 jaar vertonen allergische symptomen nadat ze koemelk of producten op basis van koemelk gedronken of gegeten hebben. Meestal krijgt een kindje klachten na een paar weken van regelmatige koemelkconsumptie.
Koemelkallergie kan ook optreden bij borstvoeding. Het eetpatroon van de moeder is dan de oorzaak.
Bij de meeste kinderen verdwijnt koemelkallergie op latere leeftijd:
- 6 op de 10 kinderen herstellen van koemelkallergie voor ze 2 jaar zijn.
- 3 op de 4 kinderen hebben geen last meer als ze 3 zijn.
Voedselallergieën, en dus ook koemelkallergie, komen vaker voor in families waar ook eczeem, astma en hooikoorts voorkomen.
Hoe kan je koemelkallergie herkennen?
De belangrijkste symptomen van koemelkallergie zijn:
- huidaandoeningen: rode huid, eczeem, jeukende huiduitslag (netelroos);
- maag-darmklachten: braken, diarree, buikkrampen, reflux, verminderde eetlust;
- luchtwegproblemen: hoesten, piepende ademhaling, benauwdheid;
- afbuigen van de groeicurve, minder goed groeien en/of bijkomen.
Let op:
- Elk kind reageert anders.
- Er kunnen verschillende klachten tegelijk optreden.
- Sommige klachten verschijnen onmiddellijk, andere pas na enkele uren of zelfs dagen.
Algemene symptomen van een zware allergische reactie, zoals ademhalingsmoeilijkheden of anafylaxie, zijn zeldzaam.
Buikkrampen, rusteloosheid en overmatig huilen komen vaak voor bij baby’s en jonge kinderen. Meestal is koemelkallergie niet de oorzaak. Zijn de klachten ernstig? Raadpleeg dan je arts om te onderzoeken of je kind koemelkallergie heeft.
Hoe stelt je arts koemelkallergie vast?
Je arts vraagt welke symptomen je bij je kind hebt opgemerkt. Als je een dagboek bijhoudt, kan je arts beter zien wanneer en bij welke producten de klachten optreden.
Om te bepalen of iemand koemelkallergie heeft, gebeurt er een zogenaamde eliminatie-provocatietest. Om zeker te zijn, moet dat resultaat bevestigd worden met een challenge-test.
Eliminatie-provocatietest
- Haal alle producten met koemelk uit de voeding van je kind (eliminatie).
- Hou de klachten van je kind bij in een dagboek.
- Als de klachten verdwijnen, dan wijst dat op een koemelkallergie.
- Als je je kind opnieuw blootstelt aan producten met koemelkeiwitten (provocatie), komen de symptomen terug.
Challenge-test
Soms wordt een challenge-test uitgevoerd. Daarbij wordt je kind bewust blootgesteld aan de vermoedelijke ‘oorzaak’ van het probleem.
- Op basis van de gegevens in het dagboek, krijgt je kind eerst een kleine dosis van het koemelkproduct.
- Als je kind geen klachten krijgt, wordt de dosis opgedreven tot de normale hoeveelheid voor een kind van die leeftijd.
Het is belangrijk dat deze test onder toezicht van een arts gebeurt. In geval van een ernstige allergische reactie (anafylaxie) moet die immers snel kunnen ingrijpen.
Allergietests
Allergietests, zoals huidpriktests en bloedtests, zijn niet optimaal om koemelkallergie vast te stellen bij jonge kinderen.
Wat kan je zelf doen?
Als je kind koemelkallergie heeft, is de enige oplossing om alle koemelkeiwitten te schrappen uit de voeding.
Soms treden de klachten pas op na grotere hoeveelheden. Dan hoef je niet alles te schrappen. Dat bepaalt je arts geval per geval.
Borstvoeding
Als je kind koemelkallergie heeft, schrap je best (producten met) koemelk van je menu. Het is geen reden om te stoppen met borstvoeding. Moedermelk bevat namelijk allerlei beschermende stoffen voor je kind. Daarom krijgt het de voorkeur boven flesvoeding.
Flesvoeding
Als borstvoeding niet mogelijk is, kan je aangepaste flesvoeding geven. Je arts, diëtist of apotheker kan je helpen om de juiste flesvoeding te kiezen.
Volledig gehydrolyseerde flesvoeding
Bij deze speciale hypoallergene (HA) flesvoeding zijn de eiwitten helemaal in stukken gebroken. Dat verkleint de kans op een allergische reactie. Voor kinderen onder de 1 jaar met koemelkallergie vervang je standaard flesvoeding dus het best door deze flesvoeding.
Let erop dat je geen ‘gewone’ hypoallergene (HA) melk gebruikt. Dat is partieel gehydrolyseerde flesvoeding. Bij deze flesvoeding zijn de eiwitten slechts deels in stukken geknipt. Dat is niet voldoende voor kinderen met koemelkallergie.
Hypoallergene flesvoeding wordt soms aangeraden bij zuigelingen die een verhoogd risico hebben op koemelkallergie (bijvoorbeeld omdat broer of zus koemelkallergie heeft). Het is echter onduidelijk of het effectief beschermt tegen koemelkallergie.
Flesvoeding op basis van aminozuren
Als de andere producten niet helpen, gebruik dan flesvoeding op basis van aminozuren. Een nadeel is de prijs: het is heel duur. De producten worden alleen terugbetaald op voorschrift van je arts.
Minder dan 2% van de baby’s met een koemelkallergie heeft deze flesvoeding nodig.
Flesvoeding op basis van soja
Flesvoeding op basis van soja wordt niet aangeraden, zeker niet voor baby’s jonger dan 6 maanden. Er is immers een kleine kans dat je kind daar ook allergisch op reageert.
Evenwichtige voeding
Net zoals andere kinderen starten kinderen met koemelkallergie vanaf de leeftijd van 4 tot 6 maanden met vaste voeding. Hoe zorg je dat je kind evenwichtig eet zonder koemelkeiwitten?
- Het is belangrijk om te weten welke voedingsmiddelen koemelkeiwitten bevatten:
- Koemelkeiwitten zitten uiteraard in alle producten op basis van koemelk, zoals melk, yoghurt en kaas.
- Ze worden ook vaak toegevoegd aan andere voedingsmiddelen, zoals brood, ontbijtgranen, koeken, kant-en-klare gerechten, vleesbereidingen en sausen.
- Als er koemelkeiwitten zijn toegevoegd aan een product, staat dat in de ingrediëntenlijst. Maar het is niet altijd gemakkelijk om de termen die op koemelk wijzen te herkennen. Een diëtist kan je daarbij helpen.
- Geef je kind geen geitenmelk, ezelinnenmelk, schapenmelk of paardenmelk. De eiwitten van deze melk lijken namelijk sterk op die van koemelk.
- Zorg dat je kind voldoende calorieën, eiwitten, vitaminen en mineralen binnenkrijgt. Vraag hiervoor raad aan je zorgverlener.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
Je kinderarts:
- stelt meestal de diagnose;
- start de behandeling op.
Je huisarts:
- geeft je gepast advies;
- volgt de klachten op;
- controleert op regelmatige basis of je kind goed groeit en zich goed ontwikkelt.
Een diëtist:
- kan je helpen om evenwichtig te eten zonder koemelkeiwitten;
- leert je om producten met koemelkeiwitten te herkennen.
Als kinderen onvoldoende calcium halen uit andere voeding, krijgen ze vanaf 2 jaar (soms vroeger) calciumsupplementen of met calcium verrijkte dranken.
Hoe gaat het verder?
Koemelkallergie verdwijnt vaak weer. Daarom is het goed om, in overleg met je arts, regelmatig te testen of je kind weer koemelk verdraagt. Zo voorkom je onnodige beperkingen in je voeding of die van je kind.
Je moet een dieet zonder koemelkeiwitten meestal dus niet levenslang aanhouden.
Meer weten?
- Wat doe je als je kind melkallergie heeft?
- Lees meer op de website van Kind en Gezin.
- Lees meer op de website van het Voedingscentrum.