Wat is het?
Trypanosomiase of slaapziekte is een tropische infectie die wordt veroorzaakt door een parasiet, Trypanosoma genaamd, die in het bloed en de weefsels van de patiënt leeft. We onderscheiden Afrikaanse en Amerikaanse slaapziekte.
De Afrikaanse variant komt voor in landen ten zuiden van de Sahara. De mens wordt besmet door de steek van de tseetseevlieg.
De Amerikaanse variant, ook gekend als de ziekte van Chagas, komt voor in Midden- en Zuid-Amerika. Deze wordt overgedragen door de uitwerpselen van een wants, die ook wel kissing bug genoemd wordt, omdat hij vooral bloed zuigt in het gezicht van de mens.
Hoe vaak komt het voor?
Dankzij de intensieve bestrijding van tseetseevliegen is het aantal gevallen van Afrikaanse slaapziekte spectaculair gedaald. Waar vroeger 50-70.000 gevallen per jaar werden gerapporteerd, was dit cijfer in 2015 nog ongeveer 3.000.
Naar schatting lijden 8 miljoen mensen aan de ziekte van Chagas, de Amerikaanse slaapziekte. In bepaalde regio’s is de aandoening de belangrijkste doodsoorzaak bij jongeren en mensen van middelbare leeftijd.
Bij ons is de aandoening zeldzaam: ze wordt enkel gezien bij immigranten en reizigers die terugkomen uit landen waar de ziekte voorkomt.
Hoe kan je het herkennen?
De Afrikaanse slaapziekte doorloopt typisch 3 fasen:
- Op de plaats van de steek verschijnt na ongeveer 7 dagen een roodachtig zweertje dat na enkele weken spontaan geneest.
- Een paar weken of maanden later ontstaat er koorts en huiduitslag, en verschijnen er opgezwollen klieren, dikwijls eerst in de hals.
- Na maanden of zelfs jaren wordt het zenuwstelsel aangetast, met als voornaamste kenmerk dat de persoon apathisch wordt, vandaar de naam ‘slaapziekte’.
De Amerikaanse slaapziekte (ziekte van Chagas):
In de meeste gevallen verloopt de aandoening zonder symptomen, behalve bij kleine kinderen. Er is geen spontane genezing, zodat de infectie zonder behandeling levenslang aanwezig blijft.
Als er symptomen zijn, verschijnt eerst een klein zweertje op de steekplaats, vaak rond het oog. Hierdoor zwelt het ooglid op, gevolgd door koorts, opgezwollen klieren en spierpijn. De symptomen verdwijnen spontaan binnen enkele weken, maar de infectie wordt wel chronisch. Door zenuwaantasting kan deze hartfalen en uitzetting van de slokdarm en dikke darm veroorzaken.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts kan de parasiet opsporen in het steekwondje en in het bloed. In de chronische fase zijn afweerstoffen terug te vinden in het bloed.
Wat kan je zelf doen?
Vermijd insectenbeten als je op reis bent in landen waar de ziekte voorkomt. Gebruik insectenwerende middelen en slaap onder een muskietennet.
Wat kan je arts doen?
Onbehandeld leidt de ziekte vaak tot de dood. De behandeling gebeurt het best in een gespecialiseerde dienst, zoals het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen.
Afrikaanse en Amerikaanse slaapziekte kunnen in de vroege fase goed behandeld worden.
In de chronische fase is de behandeling moeilijker en treden vaak ernstige bijwerkingen op, waardoor de sterfte oploopt.
Meer weten?
https://www.itg.be/files/docs/Fact%20sheet%20slaapziekte.pdf