Schildklierkanker

Wat is het?

De schildklier is een vlindervormig orgaan aan de voorzijde van je hals. Het zit net onder je adamsappel.

Je schildklier maakt schildklierhormonen (T3 en T4) aan die je stofwisseling stimuleren. Als er in je schildklier een kwaadaardig gezwel ontstaat, spreken we van schildklierkanker.

Papillaire en folliculaire schildklierkanker

Er zijn verschillende vormen van schildklierkanker.

• Papillaire en folliculaire schildklierkankers vertegenwoordigen het grootste aandeel: ongeveer 9 op de 10 van alle schildklierkankers.
• Beide types groeien in de regel langzaam, en hebben een goede prognose:
  • Voor papillaire schildklierkanker bedraagt de gemiddelde kans om 10 jaar te overleven meer dan 9 op 10.
  • Voor folliculaire schildklierkanker bedraagt die kans ongeveer 7 op 10.

Uitzaaiingen

Als er na behandeling toch kwaadaardige haarden op andere plekken (uitzaaiingen) worden opgespoord, dan is dat meestal binnen de eerste 3 jaar na de eerste behandeling.

• Bij papillaire schildklierkanker bevinden uitzaaiingen zich meestal in je lymfeklieren (typisch de halsstreek) en je longen.
• Bij folliculaire schildklierkanker tasten de uitzaaiingen andere organen aan, zoals je longen en je botten.

Hoe vaak komt het voor?

Schildklierkanker is zeldzaam. Het is wel de meest voorkomende kanker van het hormonale systeem.

Het aantal schildklierkankers neemt de laatste jaren toe.

• In België en vele andere Europese landen is het een van de snelst stijgende vormen van kanker.
• In 2019 noteerde de Stichting Kankerregister in België 966 nieuwe gevallen van schildklierkanker, waarvan 705 bij vrouwen en 261 bij mannen. 

Wat kan je arts of zorgverlener doen?

Operatie en radioactieve jodiumtherapie

• Als standaardbehandeling wordt je schildklier meestal bijna volledig operatief weggenomen.

• Drie tot 12 weken na de ingreep wordt vaak radioactieve jodiumtherapie opgestart:
  • Schildkliercellen zijn namelijk de enige lichaamscellen die jodium opnemen uit je bloed.
  • Door jodium radioactief te maken, kunnen je schildkliercellen, ook de uitgezaaide, heel gericht bestraald worden.
  • Het jodium dat je niet opneemt, plas je gewoon uit.

• Gaat het om een klein gezwel (diameter minder dan 1 cm)?
  • Dan volstaat een operatie.
  • Een behandeling met radioactief jodium is vaak niet nodig.

Thyroxine

Als je schildklier operatief verwijderd is, moet je levenslang thyroxine (schildklierhormoon) nemen.

• Een specialist (endocrinoloog) start en volgt de thyroxinebehandeling op tijdens de eerste 5 jaar na je behandeling.

• Hij past de dosis aan volgens de waarden van bepaalde schildklierhormonen in je bloed:
  • thyroïdstimulerend hormoon (TSH);
  • vrij T4;
  • soms ook vrij T3.

Psychologische begeleiding

Kanker heeft een grote impact op je leven en hoe je je voelt. Heb je nood aan psychologische begeleiding? Klik dan hier voor meer informatie.

Hoe gebeurt de opvolging?

De specialist

Gedurende 5 jaar na je eerste behandeling volgt een specialist (endocrinoloog) je op:

• Hij doet bloedafnames om je schildklierwaarden op te volgen.

• Met een echografie van je halsstreek probeert hij plaatselijk herval of uitzaaiingen op te sporen.

Ben je niet ziektevrij na je eerste behandeling? Dan moet je extra dosissen thyroxine nemen om de groei van de resterende kankercellen tegen te gaan.

De huisarts

Word je beschouwd als genezen van een papillaire of folliculaire schildklierkanker? Dan kan je huisarts de zorg overnemen van de specialist (zie hoger):

• Hij vernieuwt regelmatig je voorschrift voor thyroxine.

• Tijdens de consultaties heeft hij aandacht voor:
  • je algemene gezondheid;
  • eventuele klachten;
  • tekenen van een te hoge dosis thyroxine.

• Wanneer je een te hoge dosis thyroxine neemt, herken je dit aan dezelfde tekenen van een te snel werkende schildklier:
  • overgevoeligheid voor warmte;
  • zweten;
  • vermoeidheid;
  • spierzwakte;
  • verminderde conditie;
  • bevende handen;
  • gewichtsverlies (zelfs bij goede eetlust);
  • warme, vochtige huid;
  • diarree;
  • versnelde hartslag;
  • prikkelbaarheid;
  • nervositeit;
  • slapeloosheid.

• De huisarts laat jaarlijks volgende waarden in je bloed meten:
  • TSH en vrij T4;
    • Deze waarden vertellen of de medicatie (thyroxine) die het lichaamseigen schildkierhormoon vervangt, goed gedoseerd is.
  • thyroglobuline (Tg).
    • Dit is een soort tumormarker die bij een stijging wijst op herval.

• Hij onderzoekt ieder jaar je hals om abnormaliteiten op te sporen.

• Tijdens de eerste 5 jaar dat je huisarts je opvolgt, gebeurt om de 2 à 3 jaar een echografie van je halsstreek.
  • Nadien is een echografie om de 5 jaar voldoende.

• Je huisarts verwijst je door naar de specialist wanneer hij:
  • een stijging van het Tg-gehalte in je bloed ziet;
  • abnormaliteiten vaststelt bij het onderzoek van je halsstreek of bij de echografie.

Meer weten?

• https://www.allesoverkanker.be/schildklierkanker
• https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/schildklierkanker

Bronnen

• https://www.ebpnet.be: Follow-up van schildklierkanker in de eerste lijn na de initiële behandeling
• DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T115275, Papillary Thyroid Cancer; [updated 2018 Nov 30, cited 24/03/22]. Available from https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T115275. Registration and login required.
• DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T115204, Follicular Thyroid Cancer; [updated 2018 Nov 30, cited 24/03/22]. Available from https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T115204. Registration and login required.
• https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/schildklierkanker